Ibraⱨimning sǝpiri
□12:3 «seni horlisa» — yaki «seni tɵwǝn kɵrsǝ», «seni pǝs ⱪilsa». «sǝn arⱪiliⱪ yǝr yüzidiki barliⱪ ailǝ-ⱪǝbililǝrgǝ bǝht-bǝrikǝt ata ⱪilinidu!» — Hudaning bu intayin muⱨim ǝⱨdisi wǝ xǝrtliri toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ tohtilimiz.
■12:3 Yar. 18:18; 22:18; 26:4; Ros. 3:25; Gal. 3:8.
□12:7 «U... Pǝrwǝrdigarƣa atap bir ⱪurbangaⱨ saldi» — ⱪiziⱪ bir yeri xuki, Abram birnǝqqǝ ⱪurbangaⱨ salidu, lekin sunƣan ⱪurbanliⱪliri toƣrisida ⱨeqⱪandaⱪ hatirǝ yoⱪtur. Bǝlkim u kɵnglidǝ: — «Pǝrwǝrdigar manga xundaⱪ xapaǝt kɵrsǝtkǝn tursa, uningƣa ibadǝt yolida mǝlum bir ⱪurbanliⱪ sunuxum kerǝk» dǝp oyliƣan bolsimu, lekin nemini ⱪurbanliⱪ süpitidǝ sunuxning muwapiⱪ bolidiƣanliⱪini bilmǝy, yasiƣan ⱪurbangaⱨlar ⱪurbanliⱪsiz ⱪuruⱪ turup ⱪalƣan boluxi mumkin.
■12:7 Yar. 13:15; 15:18; 17:8; 24:7; 26:4; Ⱪan. 34:4.
□12:8 «Pǝrwǝrdigarning namini qaⱪirip ibadǝt ⱪildi» — yaki «Pǝrwǝrdigarning namini qaⱪirip nida ⱪildi». 4:26ni kɵrüng.
□12:10 «qüxti» —Ibraniylarƣa nisbǝtǝn ular Hudaning «muⱪǝddǝs zemin»i bolƣan Ⱪanaan (Pǝlǝstin)din qiⱪip ⱨǝrⱪaysi jaylarƣa (ularning juƣrapiyilik orni egiz bolsun, pǝs bolsun) mangsa, «qüxüx» degǝn peil bilǝn ipadilinidu; xuningdǝk ⱨǝrⱪaysi yǝrdin Pǝlǝstingǝ ⱪarap mangsa, «qiⱪix» degǝn peil bilǝn ipadilinidu. «Abram Misirƣa qüxti» — Abram (Ibraⱨim)ning Misirƣa qüxüxi toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imiz («Ibraⱨimning ⱨayatidin alidiƣan sawaⱪlar wǝ ibrǝtlǝr»)dǝ azraⱪ tohtilimiz.
■12:13 Yar. 20:12; 26:7.
□12:15 «Pirǝwn» — Misirning padixaⱨining omumiy unwani idi.