6
Israilning yüzǝki jawabi
«Kelinglar, Pǝrwǝrdigarning yeniƣa ⱪaytayli;
Qünki U titma-titma ⱪiliwǝtti, biraⱪ saⱪaytidu;
Uruwǝtti, biraⱪ bizni tengip ⱪoyidu.
U ikki kündin keyin bizni janlanduridu;
Üqinqi küni U bizni tirildüridu,
Biz Uning yüzi aldida ⱨayat yaxaymiz!
Wǝ biz Uni bilidiƣan bolimiz!
Biz Pǝrwǝrdigarni tonux ⱨǝm bilix üqün intilip ⱪoƣlaymiz!
Uning bizni ⱪutⱪuzuxⱪa qiⱪixi tang sǝⱨǝrning boluxidǝk muⱪǝrrǝr;
U yenimizƣa yamƣurdǝk, yǝr-zeminni suƣiridiƣan «keyinki yamƣur»dǝk qüxüp kelidu!». «U yenimizƣa yamƣurdǝk, yǝr-zeminni suƣiridiƣan «keyinki yamƣur»dǝk qüxüp kelidu!» — «keyinki yamƣur» bolsa Ⱪanaanda (Pǝlǝstindǝ) 3- yaki 4-ayda yaƣidu, u ǝtiyazliⱪ ziraǝtlǝrning pixixida ⱨalⱪiliⱪ rolini oynaydu. Bu yamƣurlar bolmisa ⱨosul bolmaydu. «Biz Uni bilidiƣan bolimiz!... U ... «keyinki yamƣur»dǝk qüxüp kelidu!» — alimlarning bu üq ayǝt (1-3) üstidǝ üq hil pikri bar: — (1) bu Israilning ahirⱪi zamanda towa ⱪilidiƣan duasi (qünki Israillar Ⱨoxiyaning dǝwridǝ towa ⱪilƣan ǝmǝs); (2) bu Ⱨoxiya pǝyƣǝmbǝrning: «Pǝrwǝrdigarning yeniƣa ⱪaytayli» degǝn dǝwiti; (3) bu Israilning xu qaƣdiki yüzǝki bir inkasi, halas. Sɵzlǝr qirayliⱪ bolsimu Huda uni yüzǝki dǝp ⱪaraydu (4-ayǝtni kɵrüng). Xunga biz üqinqi imkaniyǝtkǝ ⱪayilmiz. Qünki bu sɵzlǝrdǝ ɵz gunaⱨini etirap ⱪilidiƣan konkret gǝp kǝmqil. Əgǝr duada towa ⱪilidiƣan sɵzlǝr bar bolƣan bolsa intayin yahxi bir dua bolatti; 14-babta ⱨǝⱪiⱪiy towa ⱪilidiƣan dua tepilidu.
 
Hudaning dad-pǝryadi
I Əfraim, seni ⱪandaⱪ ⱪilsam bolar?
I Yǝⱨuda, seni ⱪandaⱪ ⱪilsam bolar?
Qünki yahxiliⱪinglar sǝⱨǝrdiki bir parqǝ buluttǝk,
Tezdin yoⱪap ketidiƣan xǝbnǝmdǝktur.
Xunga Mǝn pǝyƣǝmbǝrlǝr arⱪiliⱪ ularni qepiwǝtkǝn;
Aƣzimdiki sɵzlǝr bilǝn ularni ɵltürüwǝtkǝnmǝn;
Mening ⱨɵkümüm tang nuridǝk qiⱪidu. «Mǝn pǝyƣǝmbǝrlǝr arⱪiliⱪ ularni qepiwǝtkǝn...» — Huda pǝyƣǝmbǝrliri arⱪiliⱪ nurƣun ⱪetim Israilƣa jazasini elip baridiƣan ⱨɵkümlirini uⱪturƣanidi; demǝk, u dǝrⱨal jazalirini ǝwǝtmǝydu, bǝlki awwal pǝyƣǝmbǝrliri arⱪiliⱪ agaⱨlandurup, towa ⱪilix pursitini beridu; pǝⱪǝt towa ⱪilmisa jazasini qüxüridu. Jazalar qüxkǝndǝ Israillar «qepiwetilgǝn, ...ɵltürüwetilgǝn» idi. Yuⱪirida (3-ayǝttǝ) Israil sahtipǝzlik bilǝn «Hudaning bizni ⱪutⱪuzuzⱪa qiⱪixi ... tang sǝⱨǝrning boluxidǝk muⱪǝrrǝr» degǝnidi, biraⱪ ⱨazir Huda: «Mening ⱨɵkümlirim tang nuridǝk qiⱪidu» dǝydu.
Qünki Mǝn ⱪurbanliⱪlardin ǝmǝs, bǝlki meⱨir-muⱨǝbbǝttin,
Kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlardin kɵrǝ, Hudani tonux ⱨǝm bilixtin hursǝnlik tapimǝn. «Mǝn ⱪurbanliⱪlardin ǝmǝs, bǝlki meⱨir-muⱨǝbbǝttin, kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlardin kɵrǝ, Hudani tonux ⱨǝm bilixtin hursǝnlik tapimǝn» — Huda Musa pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ ⱪurbanliⱪlarni tǝlǝp ⱪilƣan. Biraⱪ keyinki kɵp pǝyƣǝmbǝrlǝr arⱪiliⱪ, bular Mening ahirⱪi mǝⱪsitim ǝmǝs, bǝlki: (1) Ɵz hǝlⱪimning manga ⱪaratⱪan qing kɵnglidiki ibadǝt wǝ muⱨǝbbitini izdǝymǝn (xundaⱪ ixlar pǝⱪǝt Mǝsiⱨning nijati wǝ Muⱪǝddǝs Roⱨ arⱪiliⱪ ǝmǝlgǝ axurulidu, ǝlwǝttǝ); (2) ⱪurbanliⱪlar sunulƣanda, ǝgǝr ihlasmǝnlik wǝ muⱨǝbbǝt bolmisa, undaⱪta ularni ⱪilmiƣininglar tüzük, dǝp uⱪturƣan.   Mat. 9:13; 12:7
Biraⱪ ular Adǝm’atidǝk ǝⱨdigǝ itaǝtsizlik ⱪilƣan;
Ular mana xu yol bilǝn Manga asiyliⱪ ⱪilƣan. Ⱨox. 8:1
Gilead bolsa ⱪǝbiⱨlik ⱪilƣuqilarning xǝⱨiri;
U ⱪan bilǝn boyalƣan.
Ⱪaraⱪqilar adǝmni payliƣandǝk,
Kaⱨinlar topi Xǝkǝmgǝ baridiƣan yolda ⱪatilliⱪ ⱪilmaⱪta;
Bǝrⱨǝⱪ, ular iplasliⱪ ⱪilmaⱪta.
10 Israil jǝmǝtidǝ yirginqlik bir ixni kɵrdüm;
Əfraimning paⱨixiliki xu yǝrdǝ tepilidu,
Israil bulƣandi.
11 Yǝnǝ sangimu, i Yǝⱨuda, teriƣan gunaⱨliringning ⱨosuli bekitilgǝndur!
 
 

6:3 «U yenimizƣa yamƣurdǝk, yǝr-zeminni suƣiridiƣan «keyinki yamƣur»dǝk qüxüp kelidu!» — «keyinki yamƣur» bolsa Ⱪanaanda (Pǝlǝstindǝ) 3- yaki 4-ayda yaƣidu, u ǝtiyazliⱪ ziraǝtlǝrning pixixida ⱨalⱪiliⱪ rolini oynaydu. Bu yamƣurlar bolmisa ⱨosul bolmaydu. «Biz Uni bilidiƣan bolimiz!... U ... «keyinki yamƣur»dǝk qüxüp kelidu!» — alimlarning bu üq ayǝt (1-3) üstidǝ üq hil pikri bar: — (1) bu Israilning ahirⱪi zamanda towa ⱪilidiƣan duasi (qünki Israillar Ⱨoxiyaning dǝwridǝ towa ⱪilƣan ǝmǝs); (2) bu Ⱨoxiya pǝyƣǝmbǝrning: «Pǝrwǝrdigarning yeniƣa ⱪaytayli» degǝn dǝwiti; (3) bu Israilning xu qaƣdiki yüzǝki bir inkasi, halas. Sɵzlǝr qirayliⱪ bolsimu Huda uni yüzǝki dǝp ⱪaraydu (4-ayǝtni kɵrüng). Xunga biz üqinqi imkaniyǝtkǝ ⱪayilmiz. Qünki bu sɵzlǝrdǝ ɵz gunaⱨini etirap ⱪilidiƣan konkret gǝp kǝmqil. Əgǝr duada towa ⱪilidiƣan sɵzlǝr bar bolƣan bolsa intayin yahxi bir dua bolatti; 14-babta ⱨǝⱪiⱪiy towa ⱪilidiƣan dua tepilidu.

6:5 «Mǝn pǝyƣǝmbǝrlǝr arⱪiliⱪ ularni qepiwǝtkǝn...» — Huda pǝyƣǝmbǝrliri arⱪiliⱪ nurƣun ⱪetim Israilƣa jazasini elip baridiƣan ⱨɵkümlirini uⱪturƣanidi; demǝk, u dǝrⱨal jazalirini ǝwǝtmǝydu, bǝlki awwal pǝyƣǝmbǝrliri arⱪiliⱪ agaⱨlandurup, towa ⱪilix pursitini beridu; pǝⱪǝt towa ⱪilmisa jazasini qüxüridu. Jazalar qüxkǝndǝ Israillar «qepiwetilgǝn, ...ɵltürüwetilgǝn» idi. Yuⱪirida (3-ayǝttǝ) Israil sahtipǝzlik bilǝn «Hudaning bizni ⱪutⱪuzuzⱪa qiⱪixi ... tang sǝⱨǝrning boluxidǝk muⱪǝrrǝr» degǝnidi, biraⱪ ⱨazir Huda: «Mening ⱨɵkümlirim tang nuridǝk qiⱪidu» dǝydu.

6:6 «Mǝn ⱪurbanliⱪlardin ǝmǝs, bǝlki meⱨir-muⱨǝbbǝttin, kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlardin kɵrǝ, Hudani tonux ⱨǝm bilixtin hursǝnlik tapimǝn» — Huda Musa pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ ⱪurbanliⱪlarni tǝlǝp ⱪilƣan. Biraⱪ keyinki kɵp pǝyƣǝmbǝrlǝr arⱪiliⱪ, bular Mening ahirⱪi mǝⱪsitim ǝmǝs, bǝlki: (1) Ɵz hǝlⱪimning manga ⱪaratⱪan qing kɵnglidiki ibadǝt wǝ muⱨǝbbitini izdǝymǝn (xundaⱪ ixlar pǝⱪǝt Mǝsiⱨning nijati wǝ Muⱪǝddǝs Roⱨ arⱪiliⱪ ǝmǝlgǝ axurulidu, ǝlwǝttǝ); (2) ⱪurbanliⱪlar sunulƣanda, ǝgǝr ihlasmǝnlik wǝ muⱨǝbbǝt bolmisa, undaⱪta ularni ⱪilmiƣininglar tüzük, dǝp uⱪturƣan.

6:6 Mat. 9:13; 12:7

6:7 Ⱨox. 8:1