□55:1 «Suƣa kelinglar!» — ibraniy tilida «su» kɵplük xǝklidǝ bolup («sularƣa kelinglar!»), suning kɵplükini bildüridu. «Puli yoⱪlar, kelinglar, ax-nan setiwelip yǝnglar; mana kelinglar, nǝ pul nǝ bǝdǝl tɵlimǝyla xarab ⱨǝm süt setiwelinglar!» — Huda Yǝxaya arⱪiliⱪ koqidiki satarmǝndǝk pütün dunyaƣa sɵz ⱪilidu. Biraⱪ u ⱨeqⱪandaⱪ gǝp satmaydu, ǝlwǝttǝ. Əmdi Hudaning muxu iltipatiƣa pul bilǝn erixkili bolmisa, uningƣa ⱪandaⱪ baⱨada erixkili bolidu? Jawab dǝl 3-ayǝttǝ deyilidu: — u bolsa pǝⱪǝtla adǝmning Hudaƣa ⱪulaⱪ selixtiki diⱪⱪitidin ibarǝt. Qünki 53-babta kɵrginimizdǝk, Hudaning meⱨir-xǝpⱪiti bilǝn Pǝrwǝrdigarning ⱪuli barliⱪ insan üqün ⱪurban bolup bǝdǝl tɵlǝydu.
■55:1 Yⱨ. 7:37,38
□55:2 «Nemixⱪa ⱨǝⱪiⱪiy ax-nan bolmaydiƣan nǝrsigǝ pul hǝjlǝysilǝr? Əjiringlarni adǝmni ⱨeq ⱪanaǝtlǝndürmǝydiƣan nǝrsilǝr üqün sǝrp ⱪilisilǝr?» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ bolux kerǝkki, 44-bab, 20-ayǝttǝ, Huda Ɵzini tonumiƣanlar toƣruluⱪ «uning yegini küllǝrdur!» degǝnidi. «Kɵnglünglar molqiliⱪtin ⱪanaǝtlinidu» — ibraniy tilida «jeninglar molqiliⱪtin ⱪanaǝtlinidu».
□55:3 «Mǝn Dawutⱪa wǝdǝ ⱪilƣan meⱨir-xǝpⱪǝtlǝr» — muxu sɵzlǝr «Zǝbur» 18-küy ⱨǝm 89-küydin elinƣan. Huda xu küylǝrdǝ Dawut pǝyƣǝmbǝrgǝ ikki wǝdini bǝrgǝn: (1) Dawutning bir ǝwladi uning tǝhtidǝ mǝnggü olturidu. (2) muxu ǝwladi pǝⱪǝt Israilƣila ǝmǝs, bǝlki jaⱨandiki barliⱪ ǝl-yurtlar üstidin ⱨɵkümranliⱪ ⱪilidu. Tɵwǝndiki 4-ayǝttǝ muxu kixi dǝl «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli» ikǝnliki eniⱪ kɵrünidu; uning xapaiti bilǝn muxu bǝrikǝtlǝr «nǝ bǝdǝl nǝ pul tɵlimǝyla» wujudⱪa qiⱪidu.
□55:4 «Mana, Mǝn uni ... yetǝkqi ⱨǝm sǝrkǝrdǝ süpitidǝ tǝⱪdim ⱪildim» — bu ayǝttiki «uni» — Muxu yǝrdǝ yǝnǝ «Dawutⱪa wǝdǝ ⱪilinƣan meⱨir-xǝpⱪǝtlǝr» bolƣan «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»ni kɵrsitidu (42:6, 49:6-8ni kɵrüng). Xuningdǝk 5-ayǝttiki «sǝn» degǝn sɵzmu xübⱨisizki, «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»ni kɵrsitidu.
□55:5 «Mana, sǝn ɵzünggǝ yat bir ǝlni qaⱪirisǝn, seni bilmigǝn bir ǝl yeningƣa yügürüp kelidu... Qünki U seni uluƣlap sanga güzǝllik-julaliⱪni yar ⱪildi» — muxu ayǝttǝ «sǝn» yǝnǝ «Pǝrwǝrdigarning ɵz ⱪuli»ni kǝrsitidu, sɵzlǝr uningƣa eytilidu.
□55:11 «Mening aƣzimdin qiⱪⱪan sɵz-kalamim ... uni ǝwǝtix mǝⱪsitimgǝ toluⱪ yǝtmigüqǝ, ... Ɵzümgǝ bikardin-bikar ⱪaytmaydu.» — muxu sɵzlǝr 6-10-ayǝtlǝr bilǝn toluⱪ baƣlinidu. Hudaning oyliri gunaⱨkar insanningkidin xunqǝ yuⱪiri bolsimu, Hudaning küqlük sɵzi towa ⱪilƣan adǝmni kɵtürüp Ɵzigǝ ⱨǝmraⱨliⱪⱪa igǝ ⱪilidu; xuning bilǝn ular Hudaning oylirini ⱨǝm yollirini qüxinixkǝ baxlap, Hudaning sirlirida uning bilǝn ortaⱪ bolux imtiyaziƣa erixtürülidu.
□55:12 «Qünki silǝr xad-huram ⱨalda qiⱪisilǝr...» — ular zadi nǝdin qiⱪidu? Ahirⱪi zamanlarda, bǝlkim Hudaning yolida mangƣanlar Zionƣa ⱪarap ɵz yurtliridin qiⱪidiƣanliⱪini kɵrsitidu; biraⱪ xu ariliⱪta, ⱨǝrbir towa ⱪilmaⱪqi bolƣan adǝmning bir «qiⱪixi» boluxi kerǝk; ɵzining talliƣan yolliridin, gunaⱨliridin, xǝhsiyǝtqilikidin, tǝkǝbburluⱪidin, barliⱪ ǝn’ǝniwiy kɵzⱪaraxliridin Hudaning yengiliⱪiƣa ⱨǝm qaⱪiriⱪiƣa ⱪarap «qiⱪixi» kerǝk. Əmdi muxu yol japaliⱪ ⱨǝm «hǝtǝrlik» bolƣini bilǝn u bǝribir yǝnila jaⱨan-alǝmdiki ǝng xad-huram ⱨǝm ǝⱨmiyǝtlik yoldur.
□55:13 «Yantaⱪliⱪning ornida ⱪariƣay, jiƣanliⱪning ornida hadas dǝrihi ɵsidu» — demisǝkmu, ikki hil dǝrǝh (ⱪariƣay wǝ hadas) «daim yexil turidiƣan» dǝrǝhlǝrdur.