Bexarǝt (1-7) berilgǝn waⱪit bǝlkim miladiyǝdin ilgiriki 609-yili idi. Xu qaƣda Pirǝwn-Nǝko Misirdin qiⱪip Asuriyǝ imperiyǝsigǝ ittipaⱪdax bolup Babilƣa ⱪarxi qiⱪⱪan. Bu bexarǝttiki «zǝrbǝ» bǝlkim Pirǝwn ximalƣa ⱪarap yürüx ⱪilƣan, Filistiyǝning territoriyǝsidin ɵtüp bolƣan waⱪtida ⱪilinƣan.
«Xǝⱨǝr» bolsa bǝlkim Yerusalemni kɵrsitidu. Yerusalem Babil tǝrpidin ixƣal ⱪilinƣanda Filistiyǝmu ⱪattiⱪ iskǝnjigǝ elinip tajawuz ⱪilinƣan. 3 tolparlirining tuyaⱪlirining taraⱪxixlirini, jǝng ⱨarwilirining taraⱪlaxlirini, qaⱪlirining güldürlǝxlirini anglap, atilar ɵz baliliridin hǝwǝr elixⱪimu ⱪolliri boxap, arⱪiƣimu ⱪarimaydu. ■ Yǝx. 5:28; Yǝr. 4:13; 6:23 4 Qünki barliⱪ Filistiylǝrni nabut ⱪilidiƣan kün, ⱨǝm Tur wǝ Zidonni ularƣa yardǝmdǝ bolƣudǝk barliⱪ ⱪalƣan adǝmlǝrdin mǝⱨrum ⱪilidiƣan kün yetip kǝldi; qünki Pǝrwǝrdigar Filistiylǝrni, yǝni Kret arilidin qiⱪip kǝlgǝnlǝrning ⱪalduⱪini nabut ⱪilidu. □ «Pǝrwǝrdigar Filistiylǝrni, yǝni Kret arilidin qiⱪip kǝlgǝnlǝrning ⱪalduⱪini nabut ⱪilidu» — Filistiylǝr ǝslidǝ Kret (ibraniy tilida «Kaftor») arilidin qiⱪⱪanidi. Ular turdikilǝr ⱨǝm Zidondikilǝrgǝ «tuƣⱪan ⱪǝbililǝr» (Fɵnikiyiliklǝr) bolƣaqⱪa, Tur wǝ Zidon awarigǝ uqriƣan bolsa, Filistiylǝr ularƣa yardǝmgǝ qiⱪⱪan bolatti. Lekin Filistiylǝr nabut bolƣan bolsa, «ularƣa yardǝmdǝ bolƣudǝk ... adǝmlar» bolmaytti. ■ Yǝr. 25:22 5 Gazaning üsti taⱪirliⱪ bolidu; Axkelon xǝⱨiridikilǝr dang ⱪetip ⱪalidu; ⱪaqanƣiqǝ ǝtliringlarni tilisilǝr, i Filistiyǝ küqliridin aman ⱪalƣanlar? □ «Gazaning üsti taⱪirliⱪ bolidu» — bǝzi alimlar buni «Gazadikilǝr ⱪayƣurup qaqlirini qüxüridu» degǝn mǝnidǝ dǝp ⱪaraydu. Bizningqǝ birinqi mǝnisi xǝⱨǝr harabilik bolup «taⱪir yǝr» bolidu. Bu sɵz ikki bisliⱪ bolup ikkinqi mǝnidimu boluxi mumkin.
«Dang ⱪetip ⱪalidu»ning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «tügixidu». «Filistiyǝning küqliridin aman ⱪalƣanlar» — buning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Filistiyǝ jilƣisida ⱪalƣanlar». «ⱪaqanƣiqǝ ǝtliringlarni tilisilǝr» — «ǝtlirini tilix» ⱪattiⱪ ⱪayƣuni bildürǝtti. Bu adǝt Tǝwratta mǝn’i ⱪilinƣan. ■ Ⱪan. 14:1; Yǝr. 16:6; 25:20 6 Apla, i Pǝrwǝrdigarning ⱪiliqi, sǝn ⱪaqanƣiqǝ tinmaysǝn? Ɵz ⱪiningƣa ⱪaytⱪin, aram elip tinqlanƣin!
□47:1 «Gaza» — Filistiyǝning bǝx qong xǝⱨǝrliridin biri. Bexarǝt (1-7) berilgǝn waⱪit bǝlkim miladiyǝdin ilgiriki 609-yili idi. Xu qaƣda Pirǝwn-Nǝko Misirdin qiⱪip Asuriyǝ imperiyǝsigǝ ittipaⱪdax bolup Babilƣa ⱪarxi qiⱪⱪan. Bu bexarǝttiki «zǝrbǝ» bǝlkim Pirǝwn ximalƣa ⱪarap yürüx ⱪilƣan, Filistiyǝning territoriyǝsidin ɵtüp bolƣan waⱪtida ⱪilinƣan.
□47:2 «ximaldin dolⱪunluⱪ sular ɵrlǝydu; ular texip bir kǝlkün bolidu» — demisǝkmu, Muⱪǝddǝs Kitabta «kǝlkün» zeminni besip kirgǝn zor ⱪoxunƣa ohxitilidu. Muxu «sular» awwal Pirǝwnning ⱪoxuni bolƣan boluxi mumkin, kǝynidiki «kǝlkün» Pirǝwnning ⱪoxunini tarmar ⱪilƣan Babilliⱪlardin ibarǝt. «Xǝⱨǝr» bolsa bǝlkim Yerusalemni kɵrsitidu. Yerusalem Babil tǝrpidin ixƣal ⱪilinƣanda Filistiyǝmu ⱪattiⱪ iskǝnjigǝ elinip tajawuz ⱪilinƣan.
■47:3 Yǝx. 5:28; Yǝr. 4:13; 6:23
□47:4 «Pǝrwǝrdigar Filistiylǝrni, yǝni Kret arilidin qiⱪip kǝlgǝnlǝrning ⱪalduⱪini nabut ⱪilidu» — Filistiylǝr ǝslidǝ Kret (ibraniy tilida «Kaftor») arilidin qiⱪⱪanidi. Ular turdikilǝr ⱨǝm Zidondikilǝrgǝ «tuƣⱪan ⱪǝbililǝr» (Fɵnikiyiliklǝr) bolƣaqⱪa, Tur wǝ Zidon awarigǝ uqriƣan bolsa, Filistiylǝr ularƣa yardǝmgǝ qiⱪⱪan bolatti. Lekin Filistiylǝr nabut bolƣan bolsa, «ularƣa yardǝmdǝ bolƣudǝk ... adǝmlar» bolmaytti.
□47:5 «Gazaning üsti taⱪirliⱪ bolidu» — bǝzi alimlar buni «Gazadikilǝr ⱪayƣurup qaqlirini qüxüridu» degǝn mǝnidǝ dǝp ⱪaraydu. Bizningqǝ birinqi mǝnisi xǝⱨǝr harabilik bolup «taⱪir yǝr» bolidu. Bu sɵz ikki bisliⱪ bolup ikkinqi mǝnidimu boluxi mumkin. «Dang ⱪetip ⱪalidu»ning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «tügixidu». «Filistiyǝning küqliridin aman ⱪalƣanlar» — buning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Filistiyǝ jilƣisida ⱪalƣanlar». «ⱪaqanƣiqǝ ǝtliringlarni tilisilǝr» — «ǝtlirini tilix» ⱪattiⱪ ⱪayƣuni bildürǝtti. Bu adǝt Tǝwratta mǝn’i ⱪilinƣan.
■47:5 Ⱪan. 14:1; Yǝr. 16:6; 25:20