Pǝriysilǝr ɵgǝtkǝn xu ⱨiylǝ-mikir: «Mal-mülküngni Hudaƣa atalƣan («ⱪurban ⱪilƣan») ⱪilƣan bolsang, ata-anangdin hǝwǝr almisang bolidu» ǝmǝs, bǝlki «(xundaⱪ ⱪilƣan bolsang) hǝwǝr elixingƣa bolmaydu» degǝndǝk. Ular xübⱨisizki ahirida bu ixtin mǝlum bir payda kɵridu, ǝlwǝttǝ. ■ Mat. 15:6; 1Tim. 4:3; 2Tim. 3:2.
□7:2-5 «ǝstayidilliⱪ bilǝn yumisa...» — baxⱪa birhil tǝrjimisi «beƣixiƣiqǝ yumisa...» yaki «muxt bilǝn yumisa...».
□7:7 «Muxu hǝlⱪ aƣzida Meni ⱨɵrmǝtligini bilǝn, biraⱪ ⱪǝlbi Mǝndin yiraⱪ; ular Manga biⱨudǝ ibadǝt ⱪilidu; ularning ɵgǝtkǝn tǝlimliri pǝⱪǝt insanlardin qiⱪⱪan pǝtiwalarla, halas» — «Yǝx.» 29:13.
■7:7 Mat. 15:9; Kol. 2:18,20; Tit. 1:14.
□7:8 «qünki silǝr Hudaning ǝmrini taxlap ⱪoyup, insanlarning ǝn’ǝnisini qing tutiwalidikǝnsilǝr — das-qɵgün, piyalǝ-ⱪǝdǝⱨlǝrni yuyux wǝ xuningƣa ohxap ketidiƣan nurƣan baxⱪa ixlarni ǝn’ǝnǝ ⱪilip yürisilǝr» — bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ: «das-qɵgün, piyalǝ-ⱪǝdǝⱨlǝrni yuyux wǝ xuningƣa ohxap ketidiƣan nurƣan baxⱪa ixlarni ǝn’ǝnǝ ⱪilip yürisilǝr» degǝn sɵzlǝr tepilmaydu.
■7:10 Mis. 20:12; 21:17; Law. 20:9; Ⱪan. 5:16; 27:16; Pǝnd. 20:20; Əf. 6:2.
□7:11 «Mǝn silǝrgǝ yardǝm bǝrgüdǝk nǝrsilǝrni alliⱪaqan «ⱪurban ⱪilip» Hudaƣa atiwǝttim» — «ⱪurban» muxu yǝrdǝ biwasitǝ ibariniy tilidin elinƣan bolup, «sǝdiⱪǝ ⱪilinƣan» yaki «Hudaƣa atap ⱪilinƣan» degǝn mǝnini bildüridu.
□7:13 «Xundaⱪ ⱪilip, silǝr ǝwladliringlarƣa tapxurƣan ǝn’ǝnǝnglǝrni dǝp Hudaning ǝmrini yoⱪⱪa qiⱪiriwǝttinglar» — Mǝsiⱨning sɵzigǝ ⱪariƣanda «Hudaƣa atiƣan tǝǝlluⱪatlar» tehi atiƣuqi kixining ⱪolida turƣanda, ulardin paydiliniwǝrsǝ bolatti. Xu kixi bǝlkim Tǝwrat ustazlirining ⱪollixi bilǝn «dunyadin kǝtkinimdin keyin...» yaki «mǝlum bir mǝzgildin keyin...» «ibadǝthaniƣa tapxurimǝn» dǝp ⱪǝsǝm ⱪilƣan bolsa kerǝk. Yǝⱨudiylarning tarihiy hatiriliridǝ xuningƣa ohxax kɵpligǝn misallar tepilidu. Pǝriysilǝr ɵgǝtkǝn xu ⱨiylǝ-mikir: «Mal-mülküngni Hudaƣa atalƣan («ⱪurban ⱪilƣan») ⱪilƣan bolsang, ata-anangdin hǝwǝr almisang bolidu» ǝmǝs, bǝlki «(xundaⱪ ⱪilƣan bolsang) hǝwǝr elixingƣa bolmaydu» degǝndǝk. Ular xübⱨisizki ahirida bu ixtin mǝlum bir payda kɵridu, ǝlwǝttǝ.
■7:13 Mat. 15:6; 1Tim. 4:3; 2Tim. 3:2.
■7:15 Ros. 10:15; Rim. 14:17,20; Tit. 1:15.
□7:21-22 «ⱨǝsǝthorluⱪ» — buning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «yaman kɵz».
■7:21-22 Yar. 6:5; 8:21; Pǝnd. 6:14; Yǝr. 17:9.
□7:24 «u yǝrdin ayrilip, Tur wǝ Zidon ǝtrapidiki rayonlarƣa bardi» — u yǝr «qǝtǝlliklǝr» turuwatⱪan rayon bolup, Mǝsiⱨning xu yǝrgǝ berixtiki mǝⱪsiti, ɵz hǝlⱪidin bir waⱪit ayrilip aram elixtin ibarǝt bolsa kerǝk.
□7:26 «ayal... Fǝnikiy millitidin idi» — yaki «ayal... Fǝnikilik idi» yaki «ayal... Fǝnikǝ rayoniliⱪ idi». U Yǝⱨudiy ǝmǝs, ǝlwǝttǝ. U ǝslidǝ butpǝrǝs boluxi mumkin.
□7:27 «Aldi bilǝn balilar ⱪorsiⱪini toyƣuzsun; qünki balilarning nenini kiqik itlarƣa taxlap berix toƣra ǝmǝs» — Mǝsiⱨ Əysa bu yǝrdǝ ɵzining dǝslǝpki wǝzipisini Yǝⱨudiylarƣa hux hǝwǝrni yǝtküzüx, dǝp tǝkitlǝydu. «Kiqik itlar» bǝlkim ⱨaⱪarǝtlik sɵz bolmay, ɵydiki arzuluⱪ pistilirini kɵrsitidu. Muxu ayalning etiⱪadi toƣrisida «Matta»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.
□7:33 «U... barmaⱪlirini uning ⱪulaⱪliriƣa tiⱪti, tükürüp, barmiⱪini uning tiliƣa tǝgküzdi» — tǝrjimimiz boyiqǝ Mǝsiⱨ bǝlkim ɵz barmiⱪi üstigǝ tɵkürgǝn boluxi mumkin, bolmisa u yǝrgǝ tɵkürgǝn bolsa kerǝk.
□7:35 «...tilimu eqilip rawan gǝp ⱪilixⱪa baxlidi» — grek tilida «...tilining tanisi yexilip, rawan gǝp ⱪilixⱪa baxlidi»