35
Lawiylarning xǝⱨǝrliri
1 Pǝrwǝrdigar Yerihoning udulida, Iordan dǝryasining boyidiki Moab tüzlǝnglikliridǝ Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —
2 Sǝn Israillarƣa mundaⱪ ǝmr ⱪil, ular miras ⱪilip erixkǝn zemindiki bǝzi xǝⱨǝrlǝrni Lawiylarning olturuxiƣa bǝrsun; u xǝⱨǝrlǝrning ɵpqɵrisidiki yaylaⱪlarnimu Lawiylarƣa bǝrsun.■ Yǝ. 21:2 3 Xundaⱪ ⱪilip ularning turidiƣan xǝⱨǝrliri bolidu wǝ xu xǝⱨǝrlǝrgǝ tǝwǝ yaylaⱪlarƣa ularning qarpayliri, baxⱪa mal-mülükliri ⱨǝmdǝ barliⱪ ⱨaywanliri orunlaxturulidu.
4 Silǝr Lawiylarƣa beridiƣan xǝⱨǝrlǝrdiki yaylaⱪlar sepilidin baxlap ⱨesabliƣanda ming gǝz bolsun.□ «gǝz» — Muⱪǝddǝs Kitabta ixlitilgǝn «gǝz»ni bǝlkim bir «jǝynǝk» deyixkǝ toƣra kelidu — yǝni adǝmning jǝynikidin barmaⱪlirining uqiƣiqǝ bolƣan ariliⱪ (tǝhminǝn 45 santimetr). 5 Silǝr yǝnǝ xǝⱨǝr sirtidin kün qiⱪix tǝrǝpkǝ ⱪarap ikki ming gǝz, jǝnub tǝrǝpkǝ ⱪarap ikki ming gǝz, kün petix tǝrǝpkǝ ⱪarap ikki ming gǝz, ximal tǝrǝpkǝ ⱪarap ikki ming gǝz ɵlqǝnglar, xǝⱨǝr otturida bolsun; xǝⱨǝrlǝr ǝtrapidiki muxu yǝrlǝr ular üqün yaylaⱪlar bolsun.□ «ayǝtning xǝrⱨi» — muxu ayǝttiki «ikki ming gǝz» bǝlkim xu yaylaⱪlarning uzunluⱪi boluxi mumkin. Demǝk, Lawiylarning ular turidiƣan xǝⱨǝr ǝtrapida ularƣa yayliⱪ ⱪilip ayrilƣan tɵt parqǝ yeri bar idi; ⱨǝrbir parqǝ yǝr sepilƣa yandax bolup, uzunluⱪi ikki ming gǝz, kǝngliki bir ming gǝz kelǝtti. 6 Silǝr Lawiylarƣa bǝrgǝn xǝⱨǝrlǝr iqidǝ altǝ xǝⱨǝr «panaⱨliⱪ xǝⱨiri» bolsun; silǝr xularni adǝm ɵltürüp ⱪoyƣan kixilǝrning xu xǝⱨǝrlǝrgǝ ⱪeqip beriwelixiƣa bikitinglar; bulardin baxⱪa ularƣa yǝnǝ ⱪiriⱪ ikki xǝⱨǝr beringlar.□ «qüxǝnqisi» — tɵwǝndiki 10-34-ayǝtlǝrdiki ⱪanunni kɵrüng. ■ Yǝ. 21:21 7 Silǝr Lawiylarƣa beridiƣan xǝⱨǝrlǝr jǝmiy ⱪiriⱪ sǝkkiz bolup, xu xǝⱨǝrlǝr bilǝn ularƣa tǝwǝ yaylaⱪlar ularƣa berilsun. 8 Silǝr ularƣa beridiƣan xu xǝⱨǝrlǝr Israillar miras ⱪilƣan tǝwǝliklǝrdin bolsun; adimi kɵprǝk bolƣanlardin kɵprǝk, adimi azraⱪ bolƣanlardin azraⱪ elinglar; ⱨǝrbir ⱪǝbilǝ ɵzigǝ tǝⱪsim ⱪilinƣan mirasⱪa asasǝn xǝⱨǝrlǝrdin bǝzilirini elip Lawiylarƣa tǝⱪsim ⱪilip bǝrsun.□ «panaⱨliⱪ xǝⱨǝrliri» — Lawiylar yalƣuz bu xǝⱨǝrlǝrdǝ turƣan ǝmǝs; biraⱪ bǝlkim ɵzliri xu xǝⱨǝrlǝrdin turuxⱪa haliƣan ɵylǝrni ǝtraptiki ⱪǝbilidikilǝrdin awwal tallax ⱨoⱪuⱪi boluxi mumkin. Mǝsilǝn, «Ⱨak.» 9:1dǝ «Xǝⱪǝm» (Lawiylarning bir xǝⱨiri)dǝ yǝnǝ «Abimǝlǝk wǝ ⱪerindaxliri» turatti.
Panaⱨliⱪ xǝⱨirliri •••• «Ⱪan» 19:1-13; «Yǝxua» 20:1-9ni kɵrüng
9 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —
10 Sǝn Israillarƣa mundaⱪ degin: «Silǝr Iordan dǝryasidin ɵtüp Ⱪanaan zeminiƣa kirgininglarda,■ Ⱪan. 19:2; Yǝ. 20:2 11 tasadipiyliⱪtin adǝm ɵltürüp ⱪoyƣanlarning panaⱨlinixi üqün ⱪeqip beriwelixiƣa birnǝqqǝ xǝⱨǝr tallap bekitinglar. 12 Xundaⱪ ⱪilƣanda bu xǝⱨǝrlǝr adǝm ɵltürgüqi taki jamaǝt aldida soraⱪⱪa tartilƣuqǝ, ⱪisaskarning ɵltürüp ⱪoyuxidin panaⱨlinidiƣan xǝⱨǝrlǝr bolidu.□ «Ⱪisaskar» yaki «ⱪisas alƣuqi»» — (ibraniy tilida «goel») muxu yǝrdǝ ɵltürülgüqining yeⱪin bir tuƣⱪinini kɵrsitidu. Birsi baxⱪa birsini (mǝyli ⱪǝstǝn yaki ⱪǝstǝn bolmisun) ɵltürgǝn bolsa, ɵltürülgüqining ailisidin birsi «ⱪan ⱪisasi alimǝn» degǝn bir kixi ɵltürgüqining ⱪenini elix ⱨoⱪuⱪi bar idi. «Panaⱨliⱪ xǝⱨǝrlǝr» degǝn nizam-tüzüm ɵltürüx ixning ⱪatilliⱪ yaki tasadipiyliⱪtin bolƣanliⱪini eniⱪlaxⱪa yitǝrlik waⱪit bolsun degǝn mǝⱪsǝt bilǝn bekitilgǝn. «Goel» toƣruluⱪ yǝnǝ «Ayup» 19:25 wǝ izaⱨatini kɵrüng. 13 Silǝr bekitkǝn bu xǝⱨǝrlǝr silǝrgǝ panaⱨlinidiƣan altǝ xǝⱨǝr bolidu. 14 Panaⱨliⱪ xǝⱨiri üqün Iordan dǝryasining kün qiⱪix tǝripidǝ üq xǝⱨǝr, Ⱪanaan zeminidimu üq xǝⱨǝrni ayrip ⱪoyunglar.■ Ⱪan. 4:41; Yǝ. 20:8 15 Bu altǝ xǝⱨǝr Israillar, yat ǝldikilǝr wǝ ularning arisida arilixip olturƣan musapirlar üqün panaⱨliⱪ xǝⱨǝrliri bolsun; tasadipiyliⱪtin adǝm ɵltürüp ⱪoyƣan ⱨǝrbir kixi xu yǝrlǝrgǝ ⱪeqixⱪa bolidu.
16 — Əgǝr biraw tɵmür ǝswab bilǝn urup adǝm ɵltürüp ⱪoyƣan bolsa, u ⱪǝstǝn adǝm ɵltürgǝn ⱪatil bolidu; ⱪǝstǝn adǝm ɵltürgüqi jǝzmǝn ɵltürülüxi kerǝk. 17 Əgǝr biraw ⱪol kɵtürüp adǝm ɵltürgüdǝk tax bilǝn urup adǝm ɵltürüp ⱪoyƣan bolsa, u ⱪǝstǝn adǝm ɵltürgǝn ⱪatil bolidu; ⱪǝstǝn adǝm ɵltürgüqi jǝzmǝn ɵltürülüxi kerǝk. 18 Əgǝr biraw adǝm ɵltürgüdǝk kaltǝk bilǝn urup adǝm ɵltürüp ⱪoyƣan bolsa, u ⱪǝstǝn adǝm ɵltürgǝn ⱪatil bolidu; ⱪǝstǝn adǝm ɵltürgüqi jǝzmǝn ɵltürülüxi kerǝk. 19 Ⱪan ⱪisas alƣuqi kixi xu ⱪatilni ɵltürsun; u ⱪatilni uqratⱪan yeridǝ ɵltürsun. 20 Əgǝr biraw ɵqmǝnlik bilǝn birsini ittirip yiⱪitiwetip yaki mɵküp turup birǝr nǝrsǝ etip ɵltürüp ⱪoyƣan bolsa,■ Ⱪan. 19:11 21 yaki ɵqǝkixip muxt bilǝn urup ɵltürüp ⱪoyƣan bolsa, adǝm urƣuqi jǝzmǝn ɵltürülüxi kerǝk, qünki u ⱪatil bolidu; ⱪan ⱪisas alƣuqi kixi ⱪatilni uqriƣan yǝrdǝ ɵltürüwǝtsun.
22 Lekin u adǝmning ɵqi yoⱪ, tasadipiy ittiriwetix yaki mǝⱪsǝtsizla birǝr nǝrsǝ etip,□ «mǝⱪsǝtsizla» — ibraniy tilida «mɵküngǝn ⱨalda ǝmǝs bolup...». 23 yaki adǝm ɵltürgüdǝk ⱨǝrⱪandaⱪ bir taxni adǝmni kɵrmǝy etip selip, adǝm ɵltürüp ⱪoyƣan bolsa, uning ǝslidǝ uningƣa ⱨeqⱪandaⱪ ɵqi bolmisa, uningƣa ziyankǝxlik ⱪilix niyitimu bolmisa; 24 bundaⱪ ǝⱨwalda, jamaǝt xu ⱪanun-ⱨɵkümlǝrgǝ asasǝn adǝm ɵltürgüqi bilǝn ⱪan ⱪisas alƣuqi otturisida kesim ⱪilsun. 25 Jamaǝt tasadipiy adǝm ɵltürüp ⱪoyƣuqini ⱪan ⱪisas alƣuqi kixining ⱪolidin jǝzmǝn ⱪutⱪuzuwalsun; ular uni ⱪeqip beriwalƣan panaⱨliⱪ xǝⱨirigǝ aman-esǝn ⱪayturup bǝrsun; andin muⱪǝddǝs may bilǝn mǝsiⱨlǝngǝn bax kaⱨin ɵlüp kǝtküqǝ u xu xǝⱨǝrdǝ tursun. 26 Lekin tasadipiyliⱪtin adǝm ɵltürüp ⱪoyƣan kixi ǝgǝr ⱪeqip beriwalƣan panaⱨliⱪ xǝⱨirining tǝwǝsidin qiⱪip kǝtkǝn bolsa, 27 xundaⱪla ⱪan ⱪisas alƣuqi kixi uni panaⱨliⱪ xǝⱨirining pasillirining sirtida uqritip ⱪelip ɵltürüwǝtkǝn bolsa, undaⱪta ⱪan ⱪisas alƣuqi ⱪan tɵküx gunaⱨini tartmaydu; 28 qünki tasadipiyliⱪtin adǝm ɵltürüp ⱪoyƣan kixi ǝslidǝ bax kaⱨin ɵlüp kǝtküqǝ panaⱨliⱪ xǝⱨiridǝ turuxi kerǝk idi; bax kaⱨin ɵlüp kǝtkǝndin keyin ɵz tǝwǝliki bolƣan zeminƣa ⱪaytip barsa bolidu.
29 — Bular silǝr turuxluⱪ ⱨǝmmǝ yǝrdǝ ǝwladmu-ǝwlad ⱪanun-bǝlgilimilǝr bolsun.
30 Baxⱪa birsini ɵltürgǝn ⱪatilni bolsa, birnǝqqǝ guwaⱨqining guwaⱨliⱪidin keyin andin ɵltürüxkǝ bolidu; lekin pǝⱪǝt birla guwaⱨqining guwaⱨliⱪi bolsa, u uni ɵltürüxning sǝwǝbi bolmaydu.■ Ⱪan. 17:6; 19:15
31 Ɵlümgǝ layiⱪ gunaⱨ ɵtküzgǝnlǝrgǝ, yǝni ⱪǝstǝn adǝm ɵltürgǝnlǝr üqün silǝr ⱨeqⱪandaⱪ tɵlǝm pulini ⱪǝt’iy ⱪobul ⱪilmanglar; undaⱪ kixi jǝzmǝn ɵltürülüxi kerǝk. 32 Xuningdǝk panaⱨliⱪ xǝⱨǝrgǝ ⱪeqip beriwalƣan kixi üqün bax kaⱨin ɵlüp ketixtin ilgiri ɵz yerigǝ ⱪaytip keliwelixiƣa ⱨeqⱪandaⱪ tɵlǝm pulini ⱪǝt’iy ⱪobul ⱪilmanglar.
33 Xundaⱪ ⱪilsanglar, ɵzünglar turƣan zeminni bulƣiƣan bolmaysilǝr, qünki ⱪan zeminni bulƣaydu; zeminda tɵkülgǝn ⱪanƣa dǝl xu ⱪanni tɵkkǝn kixining ɵz ⱪenidin baxⱪa ⱨeqⱪandaⱪ kafarǝt kǝltürüxkǝ bolmaydu. 34 Ɵzünglar olturƣan zeminni, yǝni Mǝn Ɵzüm makan ⱪilƣan zeminni bulƣimanglar; qünki Mǝn Pǝrwǝrdigar Israillar arisida makan tutⱪuqidurmǝn.
□35:4 «gǝz» — Muⱪǝddǝs Kitabta ixlitilgǝn «gǝz»ni bǝlkim bir «jǝynǝk» deyixkǝ toƣra kelidu — yǝni adǝmning jǝynikidin barmaⱪlirining uqiƣiqǝ bolƣan ariliⱪ (tǝhminǝn 45 santimetr).
□35:5 «ayǝtning xǝrⱨi» — muxu ayǝttiki «ikki ming gǝz» bǝlkim xu yaylaⱪlarning uzunluⱪi boluxi mumkin. Demǝk, Lawiylarning ular turidiƣan xǝⱨǝr ǝtrapida ularƣa yayliⱪ ⱪilip ayrilƣan tɵt parqǝ yeri bar idi; ⱨǝrbir parqǝ yǝr sepilƣa yandax bolup, uzunluⱪi ikki ming gǝz, kǝngliki bir ming gǝz kelǝtti.
□35:6 «qüxǝnqisi» — tɵwǝndiki 10-34-ayǝtlǝrdiki ⱪanunni kɵrüng.
□35:8 «panaⱨliⱪ xǝⱨǝrliri» — Lawiylar yalƣuz bu xǝⱨǝrlǝrdǝ turƣan ǝmǝs; biraⱪ bǝlkim ɵzliri xu xǝⱨǝrlǝrdin turuxⱪa haliƣan ɵylǝrni ǝtraptiki ⱪǝbilidikilǝrdin awwal tallax ⱨoⱪuⱪi boluxi mumkin. Mǝsilǝn, «Ⱨak.» 9:1dǝ «Xǝⱪǝm» (Lawiylarning bir xǝⱨiri)dǝ yǝnǝ «Abimǝlǝk wǝ ⱪerindaxliri» turatti.
□35:12 «Ⱪisaskar» yaki «ⱪisas alƣuqi»» — (ibraniy tilida «goel») muxu yǝrdǝ ɵltürülgüqining yeⱪin bir tuƣⱪinini kɵrsitidu. Birsi baxⱪa birsini (mǝyli ⱪǝstǝn yaki ⱪǝstǝn bolmisun) ɵltürgǝn bolsa, ɵltürülgüqining ailisidin birsi «ⱪan ⱪisasi alimǝn» degǝn bir kixi ɵltürgüqining ⱪenini elix ⱨoⱪuⱪi bar idi. «Panaⱨliⱪ xǝⱨǝrlǝr» degǝn nizam-tüzüm ɵltürüx ixning ⱪatilliⱪ yaki tasadipiyliⱪtin bolƣanliⱪini eniⱪlaxⱪa yitǝrlik waⱪit bolsun degǝn mǝⱪsǝt bilǝn bekitilgǝn. «Goel» toƣruluⱪ yǝnǝ «Ayup» 19:25 wǝ izaⱨatini kɵrüng.
□35:22 «mǝⱪsǝtsizla» — ibraniy tilida «mɵküngǝn ⱨalda ǝmǝs bolup...».