2
Yapa ngalya-karirli kapulu-jana Kirijini-patu puta pinarri-mani nyiyarningkijarra warntarlarlu
1 Nyurru-wiyi, yapangku yimirr-yinja-palkarlu kalalu-jana puta pinarri-manu warntarlarlu Yijirali-pinki yapa. Kuja-piya-yijala jalanguju, yapa ngalya-kari kapulu yanirni nyurrurla-nyangu turnu-kurra, manu kapulu-nyarra warntarlarlu puta pinarri-maninjarla karlirr-kanyi. Kapulu-nyarra yulyurlku-yinjarla pinarri-mani warlkangku. Kuja Warlalja-Wiri Jijaji Kiraji palija warntawarntarla, ngulaju palija yungu-jana yapa yinyarrarlangu muurl-mardarni. Kala kapulu-nyarra yaninjarla wangkami kula kalurla nyanunguku nganta ngungkurr-nyina. Kuja-panuju kapu-jana Kaaturluju riwarri-mani yapa yinya-patuju. 2 Kajili-nyarra yapa yinya-patu jinta-jarri nyurrurla-kurra, kapulu-nyanu palkaju muku maju-mani, manu kapunkulu-jana ngalya-karirli nyurrurlarluju waalparrirni. Ngalya-kari kapunkulu majungka-jarrimi nyanungurra-piya. Yapa panu-karirli kapulu-nyarra nyanjarla wangkami, “Yuwa, Kirijini-patu yinya-patuju maju-patu!” Kujanya kapulu wangkami nyurrurla-kurluju. 3 Tiija yinya-patu kuja kalu-nyarra jinta-jarri, ngari kalu ngayarrka nyinami nyurrurla-nyanguku talaku, manu ngari kalu-nyarra warlkangku yimiji yulyurlku-yinyi. Yuwayi, kajili kuja-jarrimi, kapulu-nyarra talaju jurnta kanyi. Nyurru-wiyi Kaaturlu manngu-nyangu yungu-jana yapa yinya-patuju riwarri-mani. Junga kujaju. Ngaka kapu-jana riwarri-mani muku.
4 Nyarrparlu karna milya-pinyi yangka kapu-jana Kaaturlu riwarri-mani yinya tiija maju-patu? Manngu-nyangkalu-jana marramarra-patu kujalurla Kaatuku warntarla-jarrija nyurru-wiyi. Majungka-jarrijalpalu. Kuja-jangkaju, Kaaturlu-jana kujurnu rdaku wiri-kirra yirdi-kirraju Tarturu-kurra. Mardarnu warrarda-jana tarnnga-juku, ngulaju kapu-jana mardarni-jiki kaji-jana yinyarla-juku riwarri-mani muku tarnnga.
5 Manngu-nyangkalu wati yangka Nuwa * Nyangka Genesis 5–9 kujalpa nyurru-wiyi nyinaja. Yapa panulpalu walya nyampurlaju punku-nyayirni nyinaja, manu Nuwangku kala-jana putaputa pinarri-manu jungarnikiji nyinanjakuju. Kala lawa, kulalu nyanungu purda-nyangu, lawa. Kuja-panuju, Kaaturluju riwarri-manu-jana muku ngawarra wiri-kirlirliji. Muurl-mardarnu-jana Nuwa manu nyanungu-parnta manu nyanungurra-nyangu marnkurrpa kaja-nyanu-patu manu nyanungu-patu-parnta. Junga. Kaaturlu-jana 8-pala-mipa yapaju muurl-mardarnu palinja-kujakuju ngawarra wiri-kijaku.
6 Manngu-nyangkalu-jana kirri wiri-jarra yirdi-jarraju Jatama manu Kumarra * Nyangka Genesis 18–19 kujalpa-pala nyurru-wiyi karrija. Yapa-patu kujalpalu kirri yinya-jarrarla nyinaja, ngulajulpalu maju-nyayirni nyinaja. Kujarlanya Kaaturluju-palangu kirri yinya-jarraju riwarri-manu warlu-kurlurlu yalkiri-jangkarlu. Yuwayi, yulypulypa-karda-palangu jankaja. Nyiya-jangka? Riwarri-manu-palangu yinya-jarra kirri-jarra yungu-jana kujarluju yapa maju-patu milki-yirrarninjarla pututu-pinyi kuja kalu walya nyampurla nyinami jalanguju. Kajili ngampurrpa nyinami majungka-jarrinjaku, manngu-nyangkarlalpalu yangka Kaaturlu kapu-jana kujarlunya riwarri-mani.
7-8 Manngu-nyangkalu wati yangka yirdiji Laati * Nyangka Genesis 13–19 kujalpa kirri Jatamarla nyinaja nyurru-wiyi. Jungarnijilparla Kaatukuju nyinaja. Parra-kari parra-kari kala-jana yapaju nyangu majungka-jarrinja-kurraju, manu kala-jana nyanunguju wajampa-jarrija-nyayirni. Yapa yinya-paturlu kula kalalu purda-nyangu Kaatuju. Kala kuja-palangu Kaaturlu riwarri-manu warlu-kurlurlu yinya kirri-jarra Jatama manu Kumarra, nyanungurluju muurl-mardarnu Laati-mipa palinja-kujaku.
9 Nyiya-kurlurlipa pina-jarrimi nyampurra yimi nyurru-warnu-jangka? Kuja-jangka yimi nyampu-patu-jangka, milya-pinyi karlipa kuja kajana yapa muurl-mardarni kuja kalu nyanungu purda-nyanyi. Muurl-mardarni kajana yapa ngurrju-patuju kuja kajana maju rdipimi, manu kuja kalu-jana yapa-patu-karirli murrumurru-mani. Kala yapa maju-patu kuja kalu majungka-jarrimi? Nyarrpa-mani kapu-jana Kaaturluju? Milya-pinyi karlipa jalangurlangu kunka-mani kanyanurla. Kapu-nyanurla warrarda kunka-mani-jiki yangka ngaka kapu-jana miimii-nyanjarla maju-pajirni. 10 Yapa majungku kula kalu-jana purda-nyanyi yapa kuja kalu-jana wiriwiri nyinami, lawa. Ngari kalu-nyanu manngu-nyanyi nyanungu-miparlu nyarrparlu yungulu-nyanu wardinyi-mani tala-kurlurlu, miyi manu pama-kurlurlu manu yangka kuja kalu warru parnka warrura manu warntarla. Kuja kalu kuja-jarrimi, majungka-jarrimi-nyayirni kalu. Kaaturluju kajana wurrangku nyanyi yangka ngakaju kapu-jana miimii-nyanjarla maju-pajirni.
Kaaturlu-jana milarnu marramarra-patu manu yapa-patu yungulu wiriwiri nyinami nyiyarningkijarraku. Kala yinyarrarlu maju tiija-paturlu, kula kalu-jana purda-nyanyi marramarra-patu manu wiriwiriji, lawa. Ngari kalu-jana manyu-pinyi-puka, manu kalu-nyanurla nyanungu-miparlu pulka-pinyi wiringkiji nganta. 11 Marramarra-patuju kalu pirrjirdi-jiki nyina yinya-patukuju tiija maju-patukuju. Kala kuja kalu marramarra-patu karri kamparru Kaaturla, ngulangkuju kapulurla yimi-ngarrirni yinya tiija maju-patu kalu majungka-jarrimi. Kula kalu-jana marramarra-paturlu manyu-pinyi, lawa. 12-13 Junga kujaju. Yinyarra tiija maju-patu, kula kalu jungangku manngu-nyanyi. Ngari kalu puluku-piya manu jiyipi-piya nyina, kula kalu jungangku manngu-nyanyi yapa-piyarlu. Yinya tiija-paturlu kula kalu milya-pinyi Kaatu-kurlangu kuruwarri. Ngari kalu manyu-pinyi-puka. Manngu-nyangkalu-jana puluku manu jiyipi. Nyiyakulu palka-jarrija? Palka-jarrijalu yungulu-jana yapangku pinjarla ngarni. Kuja-piyarlu-yijala kapu-jana Kaaturluju puuly-mardarninjarla tiija-patuju maju-patuju pinyi. Junga kapu-jana murrumurru-mani-nyayirni kuja kalu maju nyinami.
Kuja kalu-nyarra tiija maju-paturlu jirrnganja-ngarni mangarri manu kuyu, ngari kalu maju-mipa manngu-nyanyi yungulu-nyanu wardinyi-mani. Maju-jarri kalu parrarlangurla. Kujarlanyankulu yapa nyurrurlaju kurnta-jarrija. 14 Yinyarra tiija-patu, kula kalu kali-nyanu warlalja-kurlu nyinami junga, lawa. Ngari kalu manngu-nyanyi yungulu ngari kutukutu kalykuru-jarrinjarla ngunami karnta-kari karnta-kari-kirli, wati-kari wati-kari-kirli. Warrarda kalu manngu-nyanyi kujarlu, “Kutukutu yanirlipa majumajuju!” Kujakuju, yulyurlku-yinyi kalu-jana yapa Kirijini-patu yangka Kirijini-patu kujalu witaku-mipa ngari nyinaja Kirijini manu yangka wita-mipa kuja kalu milya-pinyi Jijaji-kirli. Wangkami kalu-jana nyampuku Kirijini-patuku, “Yuwa, yantarnili yungurlipa majungka-jarrimi!” Nyarrpa-mani kapu-jana kuja-panu Kaaturluju yinyaju tiija maju-patuju? Kapu-jana juyurdurlu yunparni kuja kalu talaku ngayarrka nyinami. Tiija yinya-paturlujulu yampija Jijaji-kirlangu yirdiyi ngurrju purdangirli, ngari kalu manngu-nyanyi yungulu-nyanu mani nyiyarningkijarra-mipa. Kuja-panuju kapu-jana Kaaturluju juyurdurlu yunparni.
15-16 Tiija-patuju kalu maju nyinami wati maju-piya Palama-piya * Nyangka Numbers 22–24 kujalpa nyurru-wiyi nyinaja. Palamajulpa nyinaja Pujuru-kurlangu kaja-nyanu, manu kala nyinaja jarukungarduyu. Majulpa nyinaja, manu kala-nyanu nyanungu-miparlu manngu-nyangu, “Nyarrparlurnaju talaju mani? Marda kajilparna majungka-jarriyarla, marda kajikarnaju tala wiri-nyayirni mani.” Kala Kaaturluju warla-pajurnu Palamaju kuja-kujakuju. Yuwayi, kapu Palamaju majungka-jarriyarla. Kala nyanungu-nyangu tangkiyirli warla-pajurnu. Kaaturlurla tangkiyikiji yartarnarri yungu yungurla yapa-piyalku wangkami Palamaku. Tangkiyirlirla pututu-pungu Palamakiji maju-kujakuju.
17 Tiija yinya maju-patu, ngularraju Palama-piya. Yungulu-jana nganta yapa kangkarla Kaatu-kujakuju. Jangku-pinyi kalu-jana nyiyarningkijarra yapakuju, kala ngari kalu jamulu wangkami. Tiija maju-patuju mulju-piya ngapa-wangu. Yapangku kalu muljuju pangirni, kala kula kalu palka-mani ngapaju. Manu tiija yinya-patuju mangkurdu-piya kuja-ka palka-jarrimi wuraji. Yapangku kalu mangkurduju nyanyi, manu kalu manngu-nyanyi kapu ngapa nganta wantimi. Kala lawa. Kuja-piya, yapa kalu-jana yani tiija maju-patuku purda-nyanjaku Kaatu-kurluku nganta. Kala kula kalu pina-jarrimi nyanungurra-jangka, lawa. Kujarla-jana Kaaturluju ngurra maju-nyayirni yurdujarra-manu tiija maju-patuku. Kapu-jana tarnnga-kurra murrumurru-mani. 18 Tiija yinya maju-paturlu kalu-jana yapaku warrirni Kirijini-patuku jalangu-warnuku yangka-patu kujalu maju yampija manu kujalu Jijaji puraja witaku ngari. Yulyurlku-yinyi kalu-jana Kirijini-patuju. Wangkami kalu-jana, “Kajinkili yapa nyurrurla ngampurrpa nyinami majungka-jarrinjaku yungunkulu-nyanu wardinyi-mani, ngulaju ngula-juku.” 19 Ngula-jangka kalu-jana yimi-karirlangu wangkami, “Yapa nyurrurlaju rarralypalku. Ngarili ngurrju marda majungka-jarriya kutu!” Kala kujaju junga-wangu. Tiija maju-patuju kula kalu rarralypa nyinami. Majungku ngari kajana jinyijinyi-mani majungka-jarrinjaku. Pirijina-piya kalu nyina. Pirijina kula kalu rarralypa nyinami, ngula-piyanya.
20 Nyurru-wiyi tiija maju-patuju kalalu Kirijini-wiyi nyinaja. Majulu yampija purdangirli, yangka kuja kajana jurnta kanyi Kaatu-kujaku. Kalalu milya-pungu ngalipa-nyangu Warlalja-Wiri Jijaji Kiraji kuja-ka ngalipa-nyangu Ngarlkinpa nyina. Kala ngula-jangka, rdirri-yungulu majungka-jarrinjaku-yijala. Nganangkulku kapu-jana muurl-mardarni? Lawa ngari! 21 Kajili nyinayarla ngurrpa-juku kutu jungarni nyinanja-wangu Kaatuku, ngulaju ngurrju. Kajili Kirijini-wangu-juku nyinayarla, ngulaju ngurrju. Junga kujaju. Kala kujalu Kirijini-jarrija, ngulangkujulu yampijalku Kaatu-kurlangu kuruwarriji ngurrju kuja-jana yimi-ngarrurnu. Kuruwarri yangka kujalu-jana jaajikingarduyu wiriwirirli pinarri-manu. 22 Yapangku yimi wita yirrarnu tiija maju-patu-kurlu nyurru-wiyi. Nyampunya yimiji:
“Kuja-ka maliki yurlkulyu-pardimi, ngulaju-ka pina-ngarni. Manu kaji nganangku nguurrnguurrpa parljirni, ngulaju-ka walya-kurra pina-wantinjarla warru wardarrwardarr-wantimi.”* Nyangka Proverbs 26.11
Junga kujaju.