LUPWILILI LWANDIKIGWE NA MTUMIGWA WA KILISTO PAULO HA
WAEFESO
ULONGOZI
Lupwilili ha Waefeso lwandikigwa mkipigiti kimwe kilwandikigwe lupwilili ha Wakolosai muna imilao ya 60 songela kuvumbuka kwa Yesu Kilisto. Yandike lupwilili luno kakiitambula mwenyego kamba Paulo, mtumigwa wa Kilisto (1:1). Wasomi bwando wotogola kamba Paulo iyo yandike lupwilili lwa Waefeso hata kamba lupwilili luno lwabule ndamsa ya kiunhu kamba viili mulupwilili lwa Wakolosai. Mkilamso kino vodahika lupwilili luno lukala luzunguluka mmadale bwando ga wanhu wamtogole Kilisto ga isi ya Asia Ndodo. Paulo vivija kandika kamba kipigiti viyakalile yokwandika lupwilili luno kakala mkifungo (3:1, 4:1, na 6:20). Paulo kamgwelela Tikiko lupwilili luno kipigiti Tikiko viyakalile hanafungiligwa mwanza wa kuchola kuwatembelela wanhu wamtogole Kilisto wakalile mdiwambo da Efeso (6:21-22).
Efeso dikala wambo kulu ng'hani na aho baho kukalile na boma da Kiloma muisi ya Asia Ndodo. Efeso ikala itangigwe ng'hani sama ya ng'anda ya mulungu wa kitwanzi wa Kigiliki yokemigwa Atemi (Sang'h. 19:23-31). Wanhu wamtogole Kilisto wa Efeso wasonga na mhiko ila hamwande wahuha (Lug. 2:1-7).
Muna ulwenza lwa ichanduso lwa lupwilili luno Paulo kosimulila avija Mulungu viyawasagule wanhu zake na kuwakombola kulawa m'vilozo vao kubitila Yesu Kilisto. Kawalinga wanhu wamtogole Kilisto na lukuli lwa munhu na Kilisto kamba pala, na kawalinga wanhu wamtogole Kilisto na ng'anda na Kilisto kamba dibwe kulu da hakingolobweda. Muna ulwenza lwa ikabili lwa ulupwilili Paulo kolava ndagizi ha munhu yamtogole Kilisto avija vondayakale ukazi unogile.
Gali Mgati ya Ikitabu
1. Paulo kakiitambula mwenyego na kuwalamsa Waefeso (1:1-2).
2. Abaho kawalongela wanhu wamtogole Kilisto uhamoja uwalinao na Kilisto (1:3—3:21).
3. Abaho Paulo kowandikila wanhu wamtogole Kilisto vija vowolondigwa kukala (4:1—6:20).
4. Hakimambukizo, Paulo kolava masala ga kufunga lupwilili lwake (6:21-24).
1
1 Lupwilili luno lolawa ha Paulo, mtumigwa wa Yesu Kilisto, yasaguligwe na manogelwa ga Mulungu.
Nowandikila wanhu wa Mulungu wang'alile wali mdiwambo da Efeso,* Nyandiko ziyagwe za umwaka zabule mdiwambo da Efeso. wanahina wa Kilisto walibule uzenzeleganye.
2 Ngekewa na tindiwalo kulawa ha Mulungu Tata wetu na kulawa ha Mndewa Yesu Kilisto viwe hamoja namwe.
Motelo za Muloho Mkuilumba Hamoja na Kilisto
3 Tumgwelele nhogolwa Mulungu na Tata wa Mndewa wetu Yesu Kilisto, ayo yotumoteza tweye mkuilumba hamoja na Kilisto na motelo zose za muloho muulumwengu wa kuulanga, 4 kamba vija viyatusagule tweye mkuilumba hamoja na Kilisto songela ulumwengu haunalumbigwa, giladi tung'ale na sambituwe na mbuli yoyose ihile hameso gake.
Sama ya noge jake 5 Mulungu kesha kulamula mwenyego kamba kubitila Yesu Kilisto katutenda tuwe wanage, vino vivo vimnogele mwenyego. 6 Tumuyenzi Mulungu sama ya ngekewa ya yenzi yake, na sama ya nhunza ya bule iyatugwelele tweye kubitila Mwanage mnogelwa. 7 Mkuilumba na heyo, tukomboligwa kubitila mulopa wake,† Kubitila mulopa wake nhegulo yake kubitila ifa yake mumsalaba. vilozo vetu vigeligwa kumgongo, kamba vija vuuli ugoli wa ngekewa yake 8 uyatugwelele tweye bila mhima.
Na ng'hungwe zose na utango wose, 9 Mulungu katenda tuitange nyong'onyo ya nogelwa yake kamba vija viyanogeligwe mwenyego kugatenda kubitila Kilisto. 10 Kilondigwa kutendeka icho kino, mkipigiti kitogoligwe Mulungu kovikunzanya vinhu vose kumwake, vinhu vili kuulanga na vili muisi viwe hasi ya kilangizi imwe Yesu Kilisto.
11 Sama ya kuilumba hamoja na Kilisto, Mulungu katusagula tuwe wanhu zake mwenyego songela haichanduso, na katenda vinhu vose visang'hanike kamba viyalondile mwenyego, 12 giladi kamba tweye, Wayahudi, tulongole kwika tamanilo jetu ha Kilisto, tukale mkuitogola yenzi yake.
13 Na mweye Wamhazi vivija mgaluka wanhu wa Mulungu kipigiti vimuhulike usenga wa ikweli, Usenga Unogile wa ukombola wenu. Vimumtogole Kilisto, Mulungu kawekila utango wake wa kulagusa kamba mweye mwa wanhu zake mkuwagwelela Loho wa Mulungu yekile nao kilagano. 14 Loho wa Mulungu iyo kingilambago kamba tweye tubokele gaja Mulungu gayekile kilagano ha wanhu zake, na mbuli ino yotugangamiza kamba Mulungu kolava ulegeho ha wanhu zake. Tumtogole Mulungu sama ya yenzi yake.
Nhambiko ya Paulo
15 Nihulika vija vumumtamanila Yesu na vija vumuwanogela wanhu wa Mulungu, na sama ya kilamso kino 16 silekile kumgwaa hewela Mulungu sama yenu, kamba viniwakumbuka mzinhambiko zangu. 17 Nogendelela kutambika kamba Tata yali na yenzi, ayo yali Mulungu wa Mndewa wetu Yesu Kilisto, yawagwelele Loho wa Mulungu yali na ng'hungwe na lugubulo, giladi mumtange goya. 18 Vivija notambika kamba nzonzi zenu zigubuligwe giladi mditange tamanilo diyawakemele, na vija vuuli mkulu ugoli wa motelo ziyekile kilagano ha wanhu zake. 19 Na notambika kamba muitange mhiko ng'hulu ya Mulungu ilibule mhima sama yetu tweye tutogola. Mhiko ino isang'hanika mgati yetu ya kamba vija mhiko ija ng'hulu 20 Mulungu iyaigalile kipigiti cha kumzusa Kilisto kulawa mkudanganhika na kumwika kumkono wake wa ukulume kuulanga. 21 Kilisto kotawala haja na kuwa uchana ya watawala wose wa kuulanga, wali na udaho na mhiko, na wandewa, na kila twaga ditambuligwa, sio muulumwengu uno wiyeka, ila vivija na ulumwengu ukwiza. 22 Mulungu kavika vinhu vose hasi ya magulu ga Yesu, kamsagula heyo yawe kilangizi wa vinhu vose sama ya wanhu wamtogole Kilisto, 23 awo wali lukuli lwake, na kuleka kuhungula hanhu kamba viyali heyo, ayo yovimemeza vinhu vose mnzila zose.