1 Ma' qa i'nk'aƚe pa'aj, qa not'axets iye pa'aj pe' olootsija milits yamets pe' jukhew qa efuts iye, watkatitij wetepji' pa'aj. Pa' Jesús qa iyet, me yojo in iyetik'ui pe' ƚ'ijatshenhei: —Jeƚi'ƚiju'ƚ ne' ƚeqe levadura ne' fariseol, ikji' in hik ƚunyejei qu' wetsjuk ƚejusitse'.* Lc 8:5; 13:21; 17:3; Mt 16:5-6; 23:28; Mr 8:14-15; 12:15; Jer 9:4; Hch 20:28; Ga 5:9; 2:13; 1P 2:1 2 Qe ham pa'qu' natat'inhetiikii qu'nte' ne'twenheti'ye', qa ham iye pa' qu'nte' netfelhiti'ye' qu'nte' ninikfe'le'.* Mt 10:26-33; Mr 4:22; Lc 8:17; 6:44 3 Qa hik ta'ƚijupi', week pe'qu' it'iƚij na' nookii qa' netpiikaxti'yi' na' na'lkii, qa pe'qu' it'iƚij qu' ajawehentaxi'ƚij wetju'ƚ pe'qu' wititsiyi'ifi, qa' netniya'yijkii qu' netfelhitii pa'qu' ƚ'anuyi'ipji' pe'qu' wititsi'ye'.—* Mt 6:6; 24:26; Lc 12:24; Hch 10:9

4 —Qa yakha' qa hit'iƚij ewets, ekheweli'ƚ yijuwaikal, e'nijiweikitek'iƚiju'ƚ ene' yilanƚe ne' esenitsi'ƚ, qe qu' hats nalan qa hats ham iye pa'qu' ƚeqfenyeje'ej.* Hch 27:3; Is 8:13; 51:12; Jer 1:8; Jn 6:20 5 Qa yakha'ƚe qa' k'efeli'ƚi'm pa'n ƚii pa'qu' les e'nijiwe'yi'ƚiju'ƚ. E'nijiwe'yi'ƚiju'ƚ nakha' qu' hats nalan qa na'li'm iye na' ƚet'unha'x qu' newu'miiju' nakha' fe't qi iftsax. Ehe, yakha' hit'iƚij ewets, ¡Hane'en hik ha'ne e'nijiwe'yi'ƚiju'ƚha yijat'ij!* Sal 147:11; Pr 1:7; Hch 10:2; Ap 14:7; Mr 9:43; Stg 3:6 6 ¿Me nite' te'ninei ne'ej lee'fij (5) papaye'mtsil in ƚaja'aju'ƚ ne'ej wetsjuk ƚ'astakii nijketits ƚelits? Qa nakha'ƚe Dios qa nite' ewii'ƚe' pe'qu' nantapi'ii enewe'en.* Sal 50:11 7 Qa hik ƚunyejei iye, ne' ewkujitsi'ƚ hats week wetjeyumtshen. Qa hik ta'ƚijupi' qu' hasu'uj e'nijiwe'yi'ƚ, ekheweli'ƚ e'weju'ƚi'ƚij ƚ'ani'ƚi'pji' pe'qu' olotsetax papaye'mtsile'.—

8 —Yakha' hit'iƚij ewets, week pakha' qu' nite' newelkut'e' yijkii qa tetfeliji'm ene' jukhew in tsijayan, qa ha'ne Ƚa's na' Jukhew qa' netetfeljiiji'mek ne' ƚaqa angelits na' Dios.* Mt 7:23; Jn 1:51; 9:22; Lc 5:24; 11:30; 15:10; Hch 10:3; Ro 10:9; Ap 3:5 9 Qa pakha'ƚe qu' newelkutyijkii nite' tetfeliji'm ene' jukhew, qa ha'ne Ƚa's na' Jukhew qa' newelkutjiijets kiyek ne' ƚaqa angelits na' Dios.* Lc 9:26 10 Qa week pakha' qu' nit'ij pa'qu' ewi'ƚ wi'tlijeye' t'ejuyiju'ƚ ha'ne Ƚa's na' Jukhew, qa ƚeke'ƚe qu' netwumhiti'yik'ui aka'an. Qa pakha'ƚe qu' nit'ij pekhewe' qu' net'ejuyiju'ƚ nakha' Espíritu Santo qa nite' ƚeke' qu' netwumhiti'yik'ui pekhewe'en.* Mr 3:28-30; Lc 1:15,35; 2:25-26; 3:22 11 Qu' ekekiti'yi'ƚii nekhewe' witlijtsitjiyits qa qu' ekekiti'yi'ƚetsji' iye nekhewe' wittatal qa nekhewep iye wit'alhei, qa hasu'uj natawje'meteni'ƚ pa'qu' eqfenyejeyi'iƚ ewek qa pa'qu' it'iƚijiju'ƚ iye.* Mt 10:19-20; Mr 13:11; Lc 20:20; 21:14-15; Ef 3:10; Fil 4:6; Col 2:15; Hch 26:24 12 Qe nakha' Espíritu Santo hik nakha'ija qu' nijatshenij pa'qu' it'ij qu' hats namets qu' iyet.—* Pr 1:23; Jn 14:26

13 Ma' qa ewi'ƚ pa'aj pa' jukhew i'nji'teje'm pekhewe' olots pakha'aj, qa yit'ijets pa' Jesús: —Maestro, it'ijets ha' mats qu' nesƚisij pe'ye' qu' natsak'esijek pe' ta'ƚets ka' tata'aƚik'i.—* Lc 11:45 14 Qa pa' Jesús qa yeku'ƚ pa'aj: —Jukhew, ¿pa'n ƚii pa' ts'entaxi' qu' yakha'ye' qu' k'ejeyumtsheni'ƚij pe' ewekwekitsi'ƚ?— 15 Qa pa' Jesús qa yit'ijets pe' weekji': —Jeƚi'ƚiju'ƚ week eke' ƚunyejeiƚe wetju'ƚ ejunyejeyi'ƚij in ƚisu'uni'ƚ eke' wekwek, qe ha'ne witiƚa'x nite' yeqethenii qu' olotsi' i'm pe' wekwek.—* 1Ti 6:20; 2Ti 1:14; 4:15; 2P 3:17; 1Jn 5:21; Ef 5:3; Gn 12:5; Job 20:20; 31:24; Sal 62:10 16 Qa nifeli'm pa' ewi'ƚ yejeyumtshenijupi': —Ewi'ƚ pa' jukhew qi in yiwq'axin wekwek qa olots iye pe' ƚaq'astai, qa pa' ƚeq'ejinqa'wet in hats yamets in yuji' pe' ƚ'enheiju' qa olots iye pe' ƚei.* Lc 6:24; 5:36; 8:11; 16:19; 18:23; 19:2; 21:1 17 Qa pa' patun qa yijamtikii: “¿Paa's qu' yeqfenye'ji'ij ha'ne yenekju'? Hats ham yeqitset'i'ij ene' ƚei.” 18 Ma' qa yit'ij pa'aj: “Ye'ehe aka' qu' yeqfenye'ji'ij. Heni'ttaxijju' enewe' yeqjiikiyij qa' heniihinpha'm iye qa' les hiwqinhet ma' qa' week henifi yijat'ij ene' yenheiju' qa ene' na'l ye'm.” 19 Ma' qa' hitƚi'ij yitets: “Jukhew, hayits qa olots ene' ƚaqsi'j. Weju'ƚij pe'qu' olots ininqapitse', mawapii, qa' ek, qa' iya' qa' e'ƚe'wisi'imkii iye.”* Mt 11:28; Mr 6:31; Ap 6:11; 14:13; Ec 2:24 20 Qa nakha'ƚe Dios qa yit'ijets: “Nite' ƚ'eqeneƚuikii, hane'ejija ha'ne naja'xji' qu' awa'm qa ne' na'l e'm ƚaqsi'jtax, ¿pa'n ƚii pa'qu' naya'x e'j?”* Jer 17:11; Lc 11:40; Sal 39:6; 49:10; Mt 16:26 21 Aka'an hik aka' ƚunye'j pakha' qu' naqsi'jtax pe'qu' olootse' qu' ƚakha' ye'ƚe qu' net'ejuiƚe'ets, qa hamƚe yiwq'axine' ekewe' t'ejuyets na' Dios.—* 2P 3:7; Mt 6:19-20

22 Ma' qa yit'ijji'ju' he' ƚ'ijatshenhei: —Qa hik ta'ƚijupi' qu' hit'iƚij ewets aka'an. Hasu'uj natawje'meteni'ƚ pa'qu' etuji'ƚ qa pe'qu' eqhinatayi'iƚ iye in mexe i'ƚiyi'ƚ,* Pr 31:25 23 qe na' witiƚa'x les t'anipji' na'aj inaq, qa ha'ne i'naj i'nese'n qa les t'anipji' ek ekewe' witqhinatai. 24 Jeƚ qeku'ni'ƚju' ek ne'ej o'powil, in nite' wenq'entax qa nite' nit'ijji' iye pe'qu' ƚ'enheyeju', qa hamtax iye pe'qu' ƚextsili'ij qu' naqsi'j pe'qu' ƚeqeye', ƚa'mek na' Dios qa tisijkii pa'qu' netuj. Qa ekheweli'ƚ ¡hayits qa qi qu' e'weju'ƚi'iƚij yijat'ij ƚ'ani'ƚi'pji' ne' junatai!* 1R 17:4,6; Job 38:41; Sal 147:9; Pr 30:17; Ap 12:6 25 ¿Pa'n ƚii ekheweli'ƚ pa'qu' itawje'met'e' qa' naqsiijkii qu' les nijetin eku'nij iye pa' ƚiƚa'x?* Fil 4:6 26 In nite' ƚeke' qu' aqsiiƚijkii aka' nite' qi ƚammi's, ¿qa inhats'ek in natawje'meteni'ƚ kekhewep iye wekwek? 27 Jeƚi'ƚju' ne' ƚop'omits (lirios) in t'ijaifik'i. Nite' t'ithayiitax qa nite' taftiƚintax iye. Qa yakha'ƚe qa hit'iƚij ewets ka' Salomon'ik'i in wanaqsii'jtaxija, qa nite' ƚunyejeyiju'ƚ ene' ƚop'om in ƚe'sitswikfi.* 1R 10:4-7 28 Qa na' Dios in ƚeqjunyejeyij aka'an enewe' uje' qu' nonoxp'onhetji qa' lomomeji' hane'ej na'l jup'elket ta'ƚi' na' ƚ'ejinqa'wet, ye'ehe, qa ekheweli'ƚ qa' les qu' qiye' pa'qu' ƚeqjunyejeyi'iƚ ej, ¡jukhew hayits qa ƚ'inqekuteetsi'ƚkii!* Mt 8:26; 14:31; 16:8 29 Ekheweli'ƚ, hasu'uj natawje'meteni'iƚ qu' mowo'oƚiikii pa'qu' etuji'ƚ qa pa'qu' iya'aƚji' iye. 30 Qe week ene' nite' yijayan na' Dios witsetits ha'ne sehe' epji' enewe'en qi in wo'oi week ekewe' wekwek. Qa nakha'ƚe Atata'aƚ qa hats nikfe'lets in nite' ƚisu'untaxi'ƚ qu' hamitsi'iƚ ejup ekewe' wekwek.* He 11:14; 13:14; Mt 5:16; 6:1; 11:27; Jn 8:42 31 Qa hik ta'ƚijupi', ekheweli'ƚ qa' aftsini'ƚek na' tenek'enheiji' na' Dios, ma' qa' esti'yi'ƚij week ekewe' wekwek.—* Mt 5:6,20; 19:29; Lc 11:2; 1R 3:11-14; Mr 10:29-30

32 —E'nijiweikitek'iƚ kots'etets nite' olots, qe na' Atata'aƚ hats yiwjutsiqenija qu' neƚisi'ƚij na' tenek'enhe'yi'.* Lc 10:21; 12:4,7; 22:29; Is 40:11; Hch 20:28; 1P 5:2-3; Mt 11:26; Ef 1:5,9; Fil 2:13 33 Ihini'ƚij pekhewe' qu' nana'liƚ'em qa pekhewe' qu' ƚ'astaye' qa' ƚisi'ƚijkii pekhewe' ham yiwq'axine'. Aqsi'ji'ƚijkii aq'astajiwotsi'iƚ ti'naj nekhewe' nite' ƚipipji' yijat'ij, hik nekhewe' wekwek ƚe'sits na' wa'sji' nite' yili'ij yijat'ij in na'l. Hik nakha'a' yijat'ij ham pa'qu' ejtenhetsaxe' qu' namii, ham iye nosositetsi'i' qu' netuj.* Hch 2:44-45; 24:17; Lc 10:4; Mr 10:21; 2Co 4:7 34 Qe pakha' qu' eni'ƚi' pekhewe' qu' ewekwekitsi'iƚ, qa' hikpa' jeek qu' na'ni' ne' atawjetsi'ƚ.—* 1P 1:4

35 —Matjanitheni'ƚkii, qa' itujinheti'ƚji' iye pe' efetitjiyitsi'ƚ.* Mt 24:42-51; 25:1-13; Mr 13:33-37; Jn 13:4-5 36 Hik ejunyejeyi'iƚ pa'qu' jukhewe' qu' natjanithenik'uikii pa'qu' ƚaqa patune' in yamii pa'qu' ewi'ƚ ƚe'wis neƚu witiwhe'yejii, qa in nam qa yilanetskii pa' ƚeji' qa aje'eƚ yit'ijimiiqhof.* 2P 3:12; Jn 2:1; Ap 3:20 37 Ƚe'sitsi'mkii pe' jukhew in nam pa' ƚaqa patun qa yi'wen in nite' ima'ju'. Yijaa'ija aka' hit'iƚij ewets pa' patun qa' naya'x eku'nijek pe' ƚeqejkunenhei qa ninhinijupjukii pa' mesa qa' nenkunhenju' pekhewe'en.* Ro 13:11; Lc 17:8; 22:27 38 Ƚe'sitsi'mkii pekhewe'en in nite' yif'eli' iju'ƚ inye'jƚu' qu' ƚeqewuk'uyetaxji' naja'x, i'nƚi'i qu' ipƚu'yi'iju'ƚ neƚu. 39 Menikfeliti'ƚets aka'an, pa'qu' ewi'ƚ natsat'axij pe'qu' wititsi'ye' qu' nenikfe'lets pa'n uja'x hora qu' na'naja'xij qu' nanamets pa'qu' ejtenhetsi'le', qa' qi qu' natjanithenik'uikii qa'nte' name'etsji' pe'qu' ƚetsi'ye' qu' net'ejtenij pe'qu' ƚewekwekitse'.* 1Ts 5:2 40 Ekheweli'ƚ iye matjanitheni'ƚkii, qe ha'ne Ƚa's na' Jukhew namji' hatse' pe'qu' horaye' qu'nte' umtiyetaxi'ƚ qu' nanamji'.—* Lc 21:36; Mr 2:10; 1Ts 5:2; 2P 3:10; Ap 3:3; 16:15

41 Ma' qa ha' Pedro qa nifaakan pa'aj: —Yatsat'axyij, ¿me yu'ja'xƚi'iƚ qu' it'iƚij yiwets aka' ƚejeyumtshenijupi', me week iye qu' it'ijets?— 42 Pa' Yatsat'ax'inij qa yit'ij pa'aj: —¿Pa'n ƚii pakha' witqejkunenek tek'en qa nikfe'lkiiha iye, hik pakha' pa' ƚaqa patun qa' neni' qu' nejeƚipji' pe' week ƚeqejkunenhei hats'inha qu' netisji'jij ƚaqe' in hats yamji'jets ƚekujii?* Lc 16:1; 1Ti 6:8 43 Ƚe'wis pakha' witqejkunenek in ƚunye'j aka'an, qe pa' ƚaqa patun in nam qa yi'wenij in yaqsi'jijkiiha pakha' ƚ'ithayijkit. 44 Yijaa'ija aka' hit'iƚij ewets pa' patun qa' neni' qu' week netnek'enhe'yij pe' ƚewekwekits. 45 Qa qu' nitƚi'ij pa' witqejkunenek pa' ƚatawe'j: “Ha' yaqa patun tees qu' nanam aje'eƚ.” Ma' qa' yapeye'ƚek qa' nilanje'mkii pekhewep ƚ'ithayifets jukhew qa pe' efuts iye, qa tek, qa iya', qa yek'uwet iye.* 1Jn 2:28 46 Pa' ƚaqa patun pa' witqejkunenek qa' nanam pakha' neƚuji' nite' notkitaxji'kii, qa pe' hora iye nite' nikfe'lets qu' nanamji', ma' qa' qi qu' nitanithen qa neni' pakha' ƚeq'itset'ij pekhewe' inqeku'. 47 Qa pakha'ƚe qu' witqejkunenek'e in hats nikfe'ltaxets pakha' qu' nisu'untax pa' ƚaqa patun, qa nite'ƚe watji'let, nite' yaqsi'jijkii iye pakha' hats yisu'untax pa' ƚaqa patun, ma' qa' qi iye qu' nitanithen.* Dt 25:2; Stg 4:17 48 Qa pakha'ƚe qu' nite' nenikfe'le'ets pakha' qu' nisu'untax pa' ƚaqa patun, qa yaqsi'jƚi'ijkii pe' yutentax, qa nite' qi'ija qu' nitanithen. Week pakha' qu' hats netesti'yij pe'qu' olotse', qa' olotse'ji'jek pe'qu' natyajaxti'yijets pakha'an, qa pakha' qu' les olotse' pe'qu' netesti'yij, qa' les olotse'ji'jek pe'qu' netniyinheyijets qu' naqsiijkii.—* Lv 5:17; Nm 15:29; Mt 13:12; Ro 1:20; 2:14; 1Ti 1:13

49 —Yakha' in tsam qe qa' hitujinhetje'm pa'qu' fet'e' ha'ne sehe' ipji'. ¡Hayits qa qi in hisu'untaxija qu' hats netujje'm!* Mr 10:38 50 Qa mexeƚe qu' nojo qu' hempuli'jji' pa' qi a'tax. ¡Hayits qa qi in tsitawje'meten qa' naamƚi'ijii qu' week nijat'etstax!* Hch 22:16; Ro 6:3; Ef 4:5; 2Co 5:14; Jn 19:28; 19:30 51 ¿Me ƚumti'iƚ in tsam qa' hetisij pa'qu' ƚ'ikesimeyaxitse'ƚekii ha'ne week sehe' ipji'? Nite', yakha' hit'iƚij ewets, in tsam qe qa' neqet'etsju'kii ene' jukhew.* Lc 2:14 52 Qe hane'ejija qu' nata'ƚi', lee'fij (5) pe'qu' na'nifi pe'qu' ewi'ƚ wititsi'ye' qa' neqet'etsju'kii ƚunyejei, pe' wetshetk'ewi'ƚ qa' ƚ'ejuihifetsi'ij pekhewe' wetsjuk, qa pekhewe' wetsjuk qa' ƚ'ejuihifetsi'ij pekhewe' wetshetk'ewi'ƚ. 53 Qa' neqet'ets wetju'ƚkii iye, pa' ƚatata qa' ƚ'ejuihifeyi'ij pa' ƚa's, pa' wita's qa' ƚ'ejuihifeyi'ij pa' ƚatata, pe' ƚenene qa' ƚ'ejuihifekiyi'ij pe' ƚasi', pe' ƚasi' qa' ƚ'ejuihifekiyi'ij pe' ƚenene, qa pe' ƚeqewketi' qa' ƚ'ejuihifekiyi'ij pe' ƚefelits, qa pe' ƚefelits qa' ƚ'ejuihifekiyi'ij pe' ƚeqewketi'.—* Mi 7:6

54 Ma' qa yit'ijji'ju' iye pe' oloots jukhew qa efuts: —In ƚi'weni'ƚii pe'qu' wasi'ye' in nekpha'm ta'ƚiiju' na' tefeji', ma' qa aje'eƚ ƚit'iƚijju': “Nekju'kii hatse'” qa hik aka' ƚunye'j.* 1R 18:43-44 55 Qa na'aj t'unik'i in ta'ƚji' na' i'wk'uyi'lii, qa ƚit'iƚijju': “Elejei hatse'” qa hik aka' ƚunye'jkii iye. 56 ¡Wetsjuk ƚejusits! In ƚenikfe'li'ƚets in ƚejeƚiƚijupkii ekewe' ƚunyejeikii ha'ne sehe' epji' qa na' wa'sji'pha'm iye, ¿qa inhats'ek qu' nite' enikfe'li'iƚets qu' jeƚi'ƚijupkii ha'ne hane'ej ƚahats'ij?—* Lc 6:42; 20:10; 21:8,30

57 —¿Qa inhats'ek in nite' ekhewelƚi'iƚ ete'm qu' ejeƚi'ƚji' qu' ku'mi'ƚi' pa' yatsathen? 58 Qe in mexe ƚijayan pakha' qu' net'ejui eju'ƚ qu' neka'xii pekhewe' qu' netnek'enhei, e'meheyi'ij qu' mowo'oi qu' aje'eƚ e'ƚe'sitsi'iƚ wetju'ƚ pakha' wit'ikheyi'jik'i, qa hasu'uj qu' nejufta'xƚi'ij qu' neka'xii pa'qu' jueze', ma' qa pa' juez qa netis e'j pa'qu' oq'opheƚinetsi'le', qa pa' oq'opheƚinetsi'l qa' nuihinifi'ek pe'qu' witq'opheƚitjiye'.* 1P 5:8; 2Ti 4:8; Pr 25:8 59 Yakha' hit'ij ewets, in nite' ƚ'atsji'ƚfik'i aje'eƚ ipƚu'ui qu' week ijanin.—* Lc 21:2