■17:1 يـۇھ. 12:23؛ 13:32.
□17:2 «سەن ئۇنىڭغا تاپشۇرغان ئىنسانلار...» ــ گرېك تىلىدا «ئۇنىڭغا بەرگەن بارلىق ئىنسانلار...» ــ دېمەك، مەسىھكە ئېتىقاد قىلغۇچىلار.
■17:2 زەب. 8:6؛ مات. 11:27؛ 28:18؛ لۇقا 10:22؛ يـۇھ. 3:35؛ 5:27؛ 1كور. 15:25؛ فىل. 2:10؛ ئىبر. 2:8.
■17:3 يەش. 53:11؛ يەر. 9:22
■17:4 يـۇھ. 4:34؛ 13:32؛ 14:13؛ 19:30.
□17:5 «ئى ئاتا، سېنىڭ ئالەم ئاپىرىدە بولۇشتىن بۇرۇن مەن ئۆزۈڭنىڭ يېنىڭدا ئىگە بولغان شان-شەرەپ بىلەن مېنى ئۆزۈڭنىڭ يېنىڭدا ئۇلۇغلاتقۇزغايسەن» ــ ياكى بولمىسا «ئى ئاتا، مەن سەن بىلەن بىرگە ئىگە بولغان شان-شەرەپ بىلەن مېنى ئۆزۈڭ بىلەن تەڭ ئۇلۇغلاندۇرغايسەن».
■17:5 يـۇھ. 1:1، 2؛ 10:30؛ 14:9.
□17:6 «سەن بۇ دۇنيادىن ماڭا تاللاپ بەرگەن ئادەملەرگە سېنىڭ نامىڭنى ئايان قىلدىم» ــ مەسىھنىڭ «سېنىڭ نامىڭنى ئايان قىلدىم» ئېيتقىنى نېمىنى كۆرسىتىدۇ؟ تەۋرات-زەبۇردا خۇدانىڭ نۇرغۇن ناملىرى (پەرۋەردىگار (ياھۋەھ)، خۇدا (ئەلوھىم)، رەب (ئادوناي) قاتارلىقلار) ئايان قىلىنغاندىن كېيىن مەسىھ قايسى نامنى ئۇلارغا ئايان قىلغان؟ ئۇ «ئاتا» ئەمەسمۇ؟
■17:8 يـۇھ. 16:27.
□17:10 «مەن ئۇلاردا شەرەپ تاپتىم» ــ «ئۇلاردا...» مۇشۇ يەردە كۆزدە تۇتۇلغىنى بەلكىم «سەن ماڭا بەرگەن ئادەملەردە..» بولسا كېرەك.
■17:10 يـۇھ. 16:15.
□17:11 « سەن ماڭا بەرگەن نامىڭ ئارقىلىق ئۇلارنى ساقلىغىنكى...» ــ باشقا بىرخىل تەرجىمىسى: «سەن نامىڭ بىلەن ماڭا تاپشۇرۇپ بەرگەنلەرنىڭ ساڭا بولغان سادىقلىقىنى ساقلىغىنكى،... ». مۇشۇ يەردە «سەن ماڭا تاپشۇرۇپ بەرگەن نامىڭ» بولسا يەنىلا خۇدائاتىنىڭ ئۆز مەسىھىگە ئىنسانلارغا ئۆگىتىش ئۈچۈن تاپشۇرغان «ئاتا» (ئىبرانىي تىلىدا «ئاببا») دېگەن قىممەتلىك نامىدۇر.
□17:12 «مەن ئۇلار بىلەن بىللە بولغان ۋاقتىمدا، سەن ماڭا بەرگەن نامىڭ بىلەن ئۇلارنى ساقلىدىم ھەم قوغدىدىم؛...» ــ باشقا بىرخىل تەرجىمىسى: «سېنىڭ نامىڭ بىلەن ئۇلارنى ساقلىدىم؛ سەن ماڭا تاپشۇرۇپ بەرگەنلەرنىڭ ساڭا بولغان سادىقلىقىنى قوغدىدىم؛... ». بۇ «نام» يەنىلا يۇقىرىقى ئىزاھاتتا ئېيتقىنىمىزدەك «ئاتا» بولسا كېرەكتۇر. «ھالاكەتكە خاس بولغان كىشى» ــ گرېك تىلىدا «ھالاكەتنىڭ ئوغلى» دېگەن سۆز بىلەن ئىپادىلىنىدۇ، ئۇ يەھۇدا ئىشقارىيوتنى كۆرسىتىدۇ، ئەلۋەتتە. مەسىھگە ساتقۇنلۇق قىلغان كىشىنىڭ ھالاكەتكە يۈزلىنىشى توغرۇلۇق بېشارەتلەر بەلكىم «زەب.» 9:41، 1:109-20 ۋە «پەند.» 22:24 (LXX)نى ئۆز ئىچىگە ئالسا كېرەك.
■17:12 يەش. 8:18؛ يـۇھ. 6:39؛ 10:28؛ 18:9؛ ئىبر. 2:13.
□17:14 «مەن بۇ دۇنيادىن بولمىغىنىمدەك...» ــ ياكى «مەن بۇ دۇنياغا مەنسۇپ بولمىغىنىمدەك...».
■17:14 يـۇھ. 15:19.
□17:15 «رەزىل بولغۇچى» ــ شەيتان، ئىبلىس.
□17:17 «ئۇلارنى ھەقىقەت ئارقىلىق ئۆزۈڭگە مۇقەددەس قىلىپ ئاتىغۇزغايسەن» ــ «ئۆزۈڭگە مۇقەددەس قىلىپ ئاتىغۇزغايسەن» گرېك تىلىدا «مۇقەددەسلەشتۈرگەيسەن» دېگەن بىرلا سۆز بىلەن ئىپادىلىنىدۇ. ئىنجىلدا ھەم تەۋراتتا «مۇقەددەس» دېگەن سۆز «پاك» ھەم «خۇداغا ئالايىتەن ئاتالغان» دېگەن ئىككى ئۇقۇمنى بىلدۈرىدۇ.
■17:17 زەب. 119:142؛ يـۇھ. 8:4.
■17:18 يـۇھ. 20:21.
□17:19 «ئۇلارمۇ ھەقىقەتتە مۇقەددەس قىلىنىپ ئۆزۈڭگە ئاتالسۇن دەپ...» ــ «مۇقەددەس قىلىنىپ ئۆزۈڭگە ئاتالسۇن» گرېك تىلىدا «ئۇلارمۇ ھەقىقەتتە مۇقەددەسلەشتۈرۈلسۇن» دېگەن بىرلا سۆز بىلەن ئىپادىلىنىدۇ. يۇقىرىقى ئىزاھاتنى كۆرۈڭ.
■17:19 1كور. 1:2،30؛ 1تېس. 4:7.
■17:21 يـۇھ. 10:38؛ 14:11؛ گال. 3:28.
■17:24 يـۇھ. 12:26؛ 14:3.
■17:25 يـۇھ. 15:21؛ 16:3، 27؛ 17:8.
□17:26 «مەن سېنىڭ نامىڭنى ئۇلارغا ئايان قىلدىم» ــ 6-ئايەت ۋە ئۇنىڭدىكى ئىزاھاتنى كۆرۈڭ.