5
(Dawami)
1-2 Xunga Hudaning sɵyümlük pǝrzǝntliridin bolup, Uni ülgǝ ⱪilinglar; ⱨǝmdǝ Mǝsiⱨ bizni sɵyüp, Ɵzini biz üqün Hudaƣa huxpuraⱪ süpitidǝ ⱨǝdiyǝ-ⱪurbanliⱪ boluxⱪa atap pida ⱪilƣandǝk silǝrmu muⱨǝbbǝt iqidǝ menginglar. Yⱨ. 13:34; 15:12; Gal. 2:20; 1Tes. 4:9; Tit. 2:14; 1Pet. 3:18; Ibr. 8:3; 9:14; 1Yuⱨa. 3:23; 4:21 Əmma muⱪǝddǝs bǝndilǝrgǝ layiⱪ ⱨalda, buzuⱪluⱪ, ⱨǝrⱪandaⱪ paskiniliⱪ yaki nǝpsaniyǝtqilik aranglarda ⱨǝtta tilƣimu elinmisun; Mar. 7:21; Əf. 4:29; Kol. 3:5. Xundaⱪla iplasliⱪ, ǝhmiⱪanǝ paranglar yaki qakina qaⱪqaⱪlarmu tilinglarƣa elinmisun — bularmu muwapiⱪ ǝmǝstur — bǝlki aƣzinglardin tǝxǝkkürlǝr qiⱪsun.
Qünki xuningdin hǝwǝrdarsilǝrki, ⱨǝrⱪandaⱪ buzuⱪluⱪ ⱪilƣuqi, napak bolƣuqi yaki nǝpsaniyǝtqi kixi (bundaⱪ kixi ǝmǝliyǝttǝ bir butpǝrǝskǝ barawǝr) Mǝsiⱨ wǝ Hudaning padixaⱨliⱪiƣa mirashor bolalmaydu. 1Kor. 6:10; Gal. 5:19; Kol. 3:5; Wǝⱨ. 22:15. Ⱨeqkimgǝ ɵzünglarni ⱪuruⱪ gǝplǝr bilǝn aldatmanglar; qünki bu ixlar tüpǝylidin Hudaning ƣǝzipi itaǝtsizliktin bolƣan pǝrzǝntlǝrning bexiƣa qüxidu. Yǝr. 29:8; Mat. 24:4; Mar. 13:5; Luⱪa 21:8; Kol. 2:4,18; 2Tes. 2:3; 1Yuⱨa. 4:1.
Xunga ularƣa muxu ixlarda xerik bolmanglar; qünki silǝr ǝsli ⱪarangƣuluⱪ idinglar, lekin ⱨazir Rǝbdǝ yoruⱪluⱪsilǝr; yoruⱪluⱪning pǝrzǝntlirigǝ layiⱪ menginglar 1Tes. 5:4. (qünki yoruⱪluⱪning mewisi toluⱪ meⱨribanliⱪ, ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ wǝ ⱨǝⱪiⱪǝttin tǝrkib tapⱪandur), Gal. 5:22. 10 nemǝ ixlarning Rǝbni hursǝn ⱪilidiƣanliⱪini ɵginip ispatlanglar. 11 Ⱪarangƣuluⱪtiki mewisiz ixlar bilǝn qetilip ⱪalmanglar; ǝksiqǝ, ularni eqip ǝyiblǝnglar; Mat. 18:17; 1Kor. 5:8; 10:20; 2Kor. 6:14; 2Tes. 3:14. 12 qünki ularning yoxurunqǝ ixligǝnlirini ⱨǝtta tilƣa elixmu nomus ixtur. 13 Əmma yoruⱪluⱪ bilǝn ǝyiblǝp axkarilanƣan ⱨǝrⱪandaⱪ nǝrsǝ oquⱪ kɵrünidu; yoruⱪluⱪ axkariliƣan ⱨǝmmǝ nǝrsǝ yoruⱪluⱪⱪa aylinidu. Yⱨ. 3:20,21. 14 Xuning üqün U mundaⱪ dǝydu: —
«Oyƣan, ǝy uyⱪuqi!
Tiril ɵlüklǝr arisidin!
Wǝ Mǝsiⱨ seni parlap yoritidu». «Oyƣan, ǝy uyⱪuqi! Tiril ɵlüklǝr arisidin! Wǝ Mǝsiⱨ seni parlap yoritidu» — bu sɵzlǝr Tǝwrattiki bexarǝt ǝmǝs, bǝlki Tǝwrattiki birnǝqqǝ bexarǝtlǝrning birhil yǝküni yaki Injil dǝwridiki namǝlum pǝyƣǝmbǝrning küy-mǝdⱨiyǝ sɵzliridin elinƣan sɵzlǝr boluxi mumkin.   Rim. 13:11; 1Tes. 5:6.
15 Xuning üqün silǝrning mengiwatⱪan yolunglarƣa eⱨtiyat bilǝn diⱪⱪǝt ⱪilinglar; yolunglar nadanlarningkidǝk ǝmǝs, danalarningkidǝk bolsun; Kol. 4:5. 16 waⱪit-pursǝtni ƣǝniymǝt bilip tutuwelinglar; qünki muxu dǝwr rǝzildur. «waⱪit-pursǝtni ƣǝniymǝt bilip tutuwelinglar...» — grek tilida «muxu künlǝrni ƣǝniymǝt bilip tutuwelinglar...».   Rim. 13:11. 17 Bu sǝwǝbtin nadan bolmanglar, bǝlki Rǝbning iradisining nemǝ ikǝnlikini qüxǝngüqi bolunglar; Rim. 12:2; 1Tes. 4:3. 18 Ⱨaraⱪ-xarab iqip mǝst bolmanglar; xundaⱪ ⱪiliⱪ adǝmni xallaⱪlaxturidu; buning orniƣa Roⱨⱪa toldurulƣuqi bolunglar, «ⱨaraⱪ-xarab iqip mǝst bolmanglar; xundaⱪ ⱪiliⱪ adǝmni xallaⱪlaxturidu; buning orniƣa Roⱨⱪa toldurulƣuqi bolunglar..» — «Roⱨ» — Hudaning Roⱨi, Muⱪǝddǝs Roⱨ.   Pǝnd. 23:29; Yǝx. 5:11,22; Luⱪa 21:34; Ros.2:4 19 bir-biringlarƣa zǝbur-nǝƣmilǝr, mǝdⱨiyǝ küyliri wǝ roⱨiy nahxilar eytixip, ⱪǝlbinglarda nahxa-nǝƣmilǝr yangritip Rǝbni mǝdⱨiyilǝnglar; «bir-biringlarƣa zǝbur-nǝƣmilǝr, mǝdⱨiyǝ küyliri wǝ roⱨiy nahxilar eytixip, ⱪǝlbinglarda nahxa-nǝƣmilǝr yangritip rǝbni mǝdⱨiyilǝnglar» — «zǝbur-nǝƣmilǝr» bǝlkim sazƣa tǝngkǝx ⱪilinip eytilidiƣan nahxilar; «mǝdⱨiyǝ küyliri» bǝlkim sazsiz nahxilar; «roⱨiy nahxilar» bǝlkim stihiyiliktin, ɵzlikidin, Muⱪǝddǝs Roⱨning ilⱨami bilǝn eytilƣan nahxilarni kɵrsitixi mumkin («1Kor.» 14:15ni wǝ izaⱨatlarnimu kɵrüng).   Kol. 3:16. 20  ⱨǝrdaim ⱨǝmmǝ ixlar üqün Rǝb Əysa Mǝsiⱨning namida Huda ⱨǝm Ata Bolƣuqiƣa tǝxǝkkür-rǝⱨmǝt eytinglar, Kol. 3:17; 1Tes. 5:18. 21 Mǝsiⱨtin ǝyminip, bir-biringlarƣa boysununglar. «Mǝsiⱨtin ǝyminip, bir-biringlarƣa boysununglar» — bu ixlar wǝ ⱪalƣan jekilǝxlǝr asasǝn ⱨǝmmisi «Muⱪǝddǝs Roⱨⱪa toldurulux»ning nǝtijisidur.
«Mǝsiⱨtin ǝyminip, bir-biringlarƣa boysununglar» — «Mǝsiⱨtin ǝyminix» birinqi orunda bolux kerǝk; jamaǝttiki mǝlum bir ⱪerindixiƣa boysunux Mǝsiⱨning ǝmrlirigǝ uyƣun kǝlmisǝ u qaƣda u ⱪerindixiƣa boysunmasliⱪ kerǝktur.
22 Silǝr ayallar, Rǝbkǝ boysunƣandǝk ɵz ǝrliringlarƣa boysununglar; Yar. 3:16; 1Kor. 14:34; Kol. 3:18; Tit. 2:5; 1Pet. 3:1. 23 qünki Mǝsiⱨ jamaǝtning bexi bolƣandǝk, ǝr ayalning bexidur; Mǝsiⱨ yǝnǝ tǝngǝ ⱪutⱪuzƣuqidur. «qünki Mǝsiⱨ jamaǝtning bexi bolƣandǝk, ǝr ayalning bexidur; Mǝsiⱨ yǝnǝ tǝngǝ ⱪutⱪuzƣuqidur» — «tǝn» muxu yǝrdǝ «jamaǝt»ni kɵrsitidu. Yǝnǝ bir tǝrǝptin rosul Pawlus muxu yǝrdǝ «Mǝsiⱨ tǝngǝ ⱪutⱪuzƣuqidur» degǝn sɵzi bilǝn, ǝrning ɵz ayalini ⱪutⱪuzux wǝ ayalining tenini asrax mǝs’uliyiti bar, degǝnni puritidu.   Rim. 12:5; 1Kor. 11:3; 12:27; Əf. 1:22,23; 4:12,15; Kol. 1:18,24. 24 Əmdiliktǝ jamaǝt Mǝsiⱨkǝ boysuƣandǝk, ayallar ǝrlirigǝ ⱨǝmmǝ ixta boysunsun.
25 Ərlǝr ayalliringlarni sɵyünglǝr, huddi Mǝsiⱨningmu jamaǝtni sɵyüp, uning üqün Ɵzini pida ⱪilƣinidǝk sɵyünglar; Gal. 1:4; Əf. 5:2; Kol. 3:19. 26  Mǝsiⱨning jamaǝt üqün xundaⱪ ⱪilixi jamaǝtni muⱪǝddǝs ⱪilip, «dasning süyi» bolƣan sɵz-kalam bilǝn yuyup paklandurux üqündur, «(Mǝsiⱨning jamaǝt üqün) xundaⱪ ⱪilixi jamaǝtni muⱪǝddǝs ⱪilip, «dasning süyi» bolƣan sɵz-kalam bilǝn yuyup paklandurux üqündur» — «jamaǝtni» grek tilida «uni». Bu ayǝttiki «u» jamaǝtni kɵrsǝtkǝndǝ, grek tilidiki «ayalqǝ rod»ta ipadilinidu. Ayǝttiki ohxitix dǝl xuki, yigitning toyda ɵzigǝ yatliⱪ bolidiƣan sɵyümlük ⱪizni ɵzigǝ ⱨazir ⱪilƣinidǝk, Mǝsiⱨ jamaǝtni Ɵzigǝ ⱨazir ⱪilidu. Toy bolsa jǝnnǝttǝ bolidu («Wǝⱨ.» 19:7-9, 21:9-10ni kɵrüng). «... «dasning süyi» bolƣan sɵz-kalam bilǝn yuyup paklandurux üqündur» — «dasning süyi» Tǝwrat dǝwridiki zamanlarda kaⱨinlar ibadǝthanida Hudaƣa ⱨǝrⱪetim yeⱪinlaxⱪanda, pütkül tǝnlirini qong das («dengiz») iqidǝ yuyuxi kerǝk. Xuningƣa ohxax yolda Hudaƣa yeⱪinlaxⱪinimizda, bizdǝ nalayiⱪ birǝr ixlar bolsa, Uning sɵz-kalami bizgǝ paklandurux yolini (demǝk, gunaⱨni iⱪrar ⱪilip, towa ⱪilix, Əysaning ⱪeni arⱪiliⱪ kǝqürüm ⱪilinip paklandurulux yolini) kɵrsitix rolini oynaydu.   Tit. 3:5; 1Pet. 3:21. 27 xuningdǝk jamaǝtni xǝrǝplik ⱨalda Ɵzigǝ ⱨazir ⱪilip, uni ⱨeq daƣ, ⱪoruⱪ yaki bularƣa ohxax ⱨǝrⱪandaⱪ nǝrsilǝrdin haliy ⱪilip, toluⱪ muⱪǝddǝs wǝ ǝyibsiz ⱪilixtin ibarǝttur. Kol. 1:22. 28 Xuningƣa ohxax, ǝrlǝr ɵz ayallirini ɵz tenini sɵygǝndǝk sɵyüxi kerǝktur; ɵz ayalini sɵygǝn kixi ɵzini sɵygǝn bilǝn barawǝr. 29 Qünki ⱨeqkim ǝsla ɵzining etidin nǝprǝtlǝngǝn ǝmǝs, ǝksiqǝ uni ozuⱪlanduridu ⱨǝm asraydu; bu huddi Mǝsiⱨning jamaǝtni ozuⱪlanduridiƣiniƣa ⱨǝm uni asraydiƣiniƣa ohxaydu. 30 Qünki biz Uning tenining ǝzaliridurmiz: — «Qünki biz Uning tenining ǝzaliridurmiz: —» — bǝzi kona kɵqürülmilǝrdǝ: «Qünki biz Uning tenining ǝzaliridurmiz; biz Uning ǝtliridin, Uning sɵngǝkliridin bolƣanmiz» deyilidu («Yar.» 2:23ni kɵrüng).   Rim. 12:5; 1Kor. 12:27.
31 «Xu sǝwǝbtin ǝr ata-anisining yenidin ayrlip, ɵz ayaliƣa baƣlinidu; ikkisi bir tǝn bolidu». «Xu sǝwǝbtin ǝr ata-anisining yenidin ayrlip, ɵz ayaliƣa baƣlinidu; ikkisi bir tǝn bolidu» — «Yar.» 2:23.   Yar. 2:24; Mat. 19:5; Mar. 10:7; 1Kor. 6:16.
32 Bu sir intayin qongⱪurdur; ǝmma mǝn ⱨazir Mǝsiⱨ wǝ jamaǝt toƣruluⱪ sɵzlǝwatimǝn. «bu sir intayin qongⱪurdur; ǝmma mǝn ⱨazir Mǝsiⱨ wǝ jamaǝt toƣruluⱪ sɵzlǝwatimǝn» — ǝr-ayalning bir-birigǝ baƣlinip bir tǝn boluxi dǝrⱨǝⱪiⱪǝt qongⱪur bir sir; Mǝsiⱨning jamaǝtkǝ baƣlinip uning bilǝn bir tǝn boluxi tehimu qongⱪur bir sirdur. 33 Əmma silǝrmu ⱨǝrbiringlar ɵz ayalinglarni ɵzünglarni sɵygǝndǝk sɵyünglar; ayal bolsa, eridin ǝyminip, uni ⱨɵrmǝtlisun.
 
 

5:1-2 Yⱨ. 13:34; 15:12; Gal. 2:20; 1Tes. 4:9; Tit. 2:14; 1Pet. 3:18; Ibr. 8:3; 9:14; 1Yuⱨa. 3:23; 4:21

5:3 Mar. 7:21; Əf. 4:29; Kol. 3:5.

5:5 1Kor. 6:10; Gal. 5:19; Kol. 3:5; Wǝⱨ. 22:15.

5:6 Yǝr. 29:8; Mat. 24:4; Mar. 13:5; Luⱪa 21:8; Kol. 2:4,18; 2Tes. 2:3; 1Yuⱨa. 4:1.

5:8 1Tes. 5:4.

5:9 Gal. 5:22.

5:11 Mat. 18:17; 1Kor. 5:8; 10:20; 2Kor. 6:14; 2Tes. 3:14.

5:13 Yⱨ. 3:20,21.

5:14 «Oyƣan, ǝy uyⱪuqi! Tiril ɵlüklǝr arisidin! Wǝ Mǝsiⱨ seni parlap yoritidu» — bu sɵzlǝr Tǝwrattiki bexarǝt ǝmǝs, bǝlki Tǝwrattiki birnǝqqǝ bexarǝtlǝrning birhil yǝküni yaki Injil dǝwridiki namǝlum pǝyƣǝmbǝrning küy-mǝdⱨiyǝ sɵzliridin elinƣan sɵzlǝr boluxi mumkin.

5:14 Rim. 13:11; 1Tes. 5:6.

5:15 Kol. 4:5.

5:16 «waⱪit-pursǝtni ƣǝniymǝt bilip tutuwelinglar...» — grek tilida «muxu künlǝrni ƣǝniymǝt bilip tutuwelinglar...».

5:16 Rim. 13:11.

5:17 Rim. 12:2; 1Tes. 4:3.

5:18 «ⱨaraⱪ-xarab iqip mǝst bolmanglar; xundaⱪ ⱪiliⱪ adǝmni xallaⱪlaxturidu; buning orniƣa Roⱨⱪa toldurulƣuqi bolunglar..» — «Roⱨ» — Hudaning Roⱨi, Muⱪǝddǝs Roⱨ.

5:18 Pǝnd. 23:29; Yǝx. 5:11,22; Luⱪa 21:34; Ros.2:4

5:19 «bir-biringlarƣa zǝbur-nǝƣmilǝr, mǝdⱨiyǝ küyliri wǝ roⱨiy nahxilar eytixip, ⱪǝlbinglarda nahxa-nǝƣmilǝr yangritip rǝbni mǝdⱨiyilǝnglar» — «zǝbur-nǝƣmilǝr» bǝlkim sazƣa tǝngkǝx ⱪilinip eytilidiƣan nahxilar; «mǝdⱨiyǝ küyliri» bǝlkim sazsiz nahxilar; «roⱨiy nahxilar» bǝlkim stihiyiliktin, ɵzlikidin, Muⱪǝddǝs Roⱨning ilⱨami bilǝn eytilƣan nahxilarni kɵrsitixi mumkin («1Kor.» 14:15ni wǝ izaⱨatlarnimu kɵrüng).

5:19 Kol. 3:16.

5:20 Kol. 3:17; 1Tes. 5:18.

5:21 «Mǝsiⱨtin ǝyminip, bir-biringlarƣa boysununglar» — bu ixlar wǝ ⱪalƣan jekilǝxlǝr asasǝn ⱨǝmmisi «Muⱪǝddǝs Roⱨⱪa toldurulux»ning nǝtijisidur. «Mǝsiⱨtin ǝyminip, bir-biringlarƣa boysununglar» — «Mǝsiⱨtin ǝyminix» birinqi orunda bolux kerǝk; jamaǝttiki mǝlum bir ⱪerindixiƣa boysunux Mǝsiⱨning ǝmrlirigǝ uyƣun kǝlmisǝ u qaƣda u ⱪerindixiƣa boysunmasliⱪ kerǝktur.

5:22 Yar. 3:16; 1Kor. 14:34; Kol. 3:18; Tit. 2:5; 1Pet. 3:1.

5:23 «qünki Mǝsiⱨ jamaǝtning bexi bolƣandǝk, ǝr ayalning bexidur; Mǝsiⱨ yǝnǝ tǝngǝ ⱪutⱪuzƣuqidur» — «tǝn» muxu yǝrdǝ «jamaǝt»ni kɵrsitidu. Yǝnǝ bir tǝrǝptin rosul Pawlus muxu yǝrdǝ «Mǝsiⱨ tǝngǝ ⱪutⱪuzƣuqidur» degǝn sɵzi bilǝn, ǝrning ɵz ayalini ⱪutⱪuzux wǝ ayalining tenini asrax mǝs’uliyiti bar, degǝnni puritidu.

5:23 Rim. 12:5; 1Kor. 11:3; 12:27; Əf. 1:22,23; 4:12,15; Kol. 1:18,24.

5:25 Gal. 1:4; Əf. 5:2; Kol. 3:19.

5:26 «(Mǝsiⱨning jamaǝt üqün) xundaⱪ ⱪilixi jamaǝtni muⱪǝddǝs ⱪilip, «dasning süyi» bolƣan sɵz-kalam bilǝn yuyup paklandurux üqündur» — «jamaǝtni» grek tilida «uni». Bu ayǝttiki «u» jamaǝtni kɵrsǝtkǝndǝ, grek tilidiki «ayalqǝ rod»ta ipadilinidu. Ayǝttiki ohxitix dǝl xuki, yigitning toyda ɵzigǝ yatliⱪ bolidiƣan sɵyümlük ⱪizni ɵzigǝ ⱨazir ⱪilƣinidǝk, Mǝsiⱨ jamaǝtni Ɵzigǝ ⱨazir ⱪilidu. Toy bolsa jǝnnǝttǝ bolidu («Wǝⱨ.» 19:7-9, 21:9-10ni kɵrüng). «... «dasning süyi» bolƣan sɵz-kalam bilǝn yuyup paklandurux üqündur» — «dasning süyi» Tǝwrat dǝwridiki zamanlarda kaⱨinlar ibadǝthanida Hudaƣa ⱨǝrⱪetim yeⱪinlaxⱪanda, pütkül tǝnlirini qong das («dengiz») iqidǝ yuyuxi kerǝk. Xuningƣa ohxax yolda Hudaƣa yeⱪinlaxⱪinimizda, bizdǝ nalayiⱪ birǝr ixlar bolsa, Uning sɵz-kalami bizgǝ paklandurux yolini (demǝk, gunaⱨni iⱪrar ⱪilip, towa ⱪilix, Əysaning ⱪeni arⱪiliⱪ kǝqürüm ⱪilinip paklandurulux yolini) kɵrsitix rolini oynaydu.

5:26 Tit. 3:5; 1Pet. 3:21.

5:27 Kol. 1:22.

5:30 «Qünki biz Uning tenining ǝzaliridurmiz: —» — bǝzi kona kɵqürülmilǝrdǝ: «Qünki biz Uning tenining ǝzaliridurmiz; biz Uning ǝtliridin, Uning sɵngǝkliridin bolƣanmiz» deyilidu («Yar.» 2:23ni kɵrüng).

5:30 Rim. 12:5; 1Kor. 12:27.

5:31 «Xu sǝwǝbtin ǝr ata-anisining yenidin ayrlip, ɵz ayaliƣa baƣlinidu; ikkisi bir tǝn bolidu» — «Yar.» 2:23.

5:31 Yar. 2:24; Mat. 19:5; Mar. 10:7; 1Kor. 6:16.

5:32 «bu sir intayin qongⱪurdur; ǝmma mǝn ⱨazir Mǝsiⱨ wǝ jamaǝt toƣruluⱪ sɵzlǝwatimǝn» — ǝr-ayalning bir-birigǝ baƣlinip bir tǝn boluxi dǝrⱨǝⱪiⱪǝt qongⱪur bir sir; Mǝsiⱨning jamaǝtkǝ baƣlinip uning bilǝn bir tǝn boluxi tehimu qongⱪur bir sirdur.