13
Tunji tuƣulƣanni Hudaƣa atax
1 Pǝrwǝrdigar Musaƣa: 2 — Israillar arisida baliyatⱪuning barliⱪ tunji ǝrkǝk mewisini, mǝyli u insanning yaki ⱨaywanning bolsun, Manga atap muⱪǝddǝs ⱪilƣin; u Manga mǝnsuptur, degǝnidi.■ Mis. 22:29; 34:19; Law. 27:26; Qɵl. 3:13; 8:17; Luⱪa 2:23
3 Musa hǝlⱪkǝ mundaⱪ dedi: — Silǝr Misirdin ibarǝt «ⱪulluⱪ makani»din qiⱪⱪan bu künni yad etinglar; qünki Pǝrwǝrdigar silǝrni bu yǝrdin ⱪudrǝtlik ⱪoli bilǝn qiⱪardi. Buning üqün ⱨeq boldurulƣan nǝrsǝ yeyilmisun.
4 Abib eyining bügünki küni yolƣa qiⱪⱪan kün. □ «Abib eyi» — Israilning kalendari boyiqǝ yilning birinqi eyidur, ibraniylar ixlǝtkǝn kalendar boyiqǝ, bǝzi yillirida Mart eyida, bǝzi yillirida Aprilda baxlinidu (12:2ni kɵrüng). «Abib» degǝnning mǝnisi: «bih urux», «ɵsüp qiⱪix»tur. ■ Mis. 23:15 5 Əmdi Pǝrwǝrdigar sanga berixkǝ ata-bowiliringƣa ⱪǝsǝm ⱪilƣan, süt bilǝn ⱨǝsǝl eⱪip turidiƣan zeminƣa, yǝni Ⱪanaaniy, Ⱨittiy, Amoriy, Ⱨiwiy wǝ Yǝbusiylarning zeminiƣa seni elip barƣinida muxu Abib eyida xu ibadǝtni tutⱪin. 6 Yǝttǝ küngiqǝ petir nan yǝnglar; yǝttinqi künidǝ Pǝrwǝrdigarƣa alaⱨidǝ atiƣan ⱨeyt ɵtküzülsun. 7 Yǝttǝ kün iqidǝ petir nan yeyilsun; silǝrning aranglarda ⱨeqⱪandaⱪ boldurulƣan nan tepilmisun wǝ ya qegriliring iqidǝ ⱨeq hemirturuqmu kɵrünmisun. 8 Xu küni sǝn ɵz oƣlungƣa: «Misirdin qiⱪⱪinimda Pǝrwǝrdigarning manga kɵrsǝtkǝn iltipatini yad ⱪilip tǝxǝkkur bildürüx üqün, bu ⱨeytni ɵtküzimǝn», dǝp qüxǝndürgin.
9 Pǝrwǝrdigarning ⱪanun-tǝlimining ⱨǝmixǝ aƣzingdin qüxmǝsliki üqün, bu bǝlgilimini ⱪolungƣa bǝlgǝ ⱪilip seliwal, pexanǝnggǝ ⱪaxⱪidǝk ǝslǝtmǝ ⱪilip ornitiwal; qünki Pǝrwǝrdigar seni ⱪudrǝtlik ⱪoli bilǝn Misirdin qiⱪardi. 10 Əmdi bu bǝlgilimini yilmu-yil bekitilgǝn waⱪtida tutⱪin.
11 Pǝrwǝrdigar sǝn bilǝn ata-bowiliringƣa ⱪilƣan ⱪǝsimi boyiqǝ seni Ⱪanaaniylarning zeminiƣa elip berip, uni sanga tǝⱪdim ⱪilƣandin keyin, xundaⱪ ⱪilixing kerǝk: — 12 barliⱪ baliyatⱪuning tunji mewisini Pǝrwǝrdigarƣa atap sunisǝn; xundaⱪla qarpay melingning ⱨǝmmǝ tunji ǝrkǝklirimu Pǝrwǝrdigarƣa mǝnsup bolsun. □ «... Ⱨǝmmǝ tunji ǝrkǝklirimu Pǝrwǝrdigarƣa mǝnsup bolsun» — Pǝrwǝrdigar Misirda barliⱪ tunjilarni ɵlümdin ⱪutⱪuzƣan bolup, ularning ⱨǝmmisi «ɵlümdin tirilgǝndǝk» uningƣa mǝnsup idi. Əmma (insan bolsun, mal bolsun) tunji tuƣulƣanlar bolsa pütkül ailigǝ wǝkillik ⱪilatti. ■ Mis. 22:30; 34:19; Law. 27:26; Qɵl. 8:17; Əz. 44:30 13 Əmma exǝklǝrning ⱨǝmmǝ tunjilirining orniƣa birdin ⱪoza bǝrgin. Əgǝr uning orniƣa birnǝrsǝ bǝrmisǝng, uning boynini sunduruwǝtkin. Oƣulliringlar arisida barliⱪ tunjilirining orniƣa ⱨɵrlük bǝdili tɵlüxüng kerǝk.□ «exǝklǝrning ⱨǝmmǝ tunjilirining orniƣa birdin ⱪoza bǝrgin...» — omumǝn eytⱪanda, ulaƣlarni ⱪurbanliⱪ ⱪilixⱪa bolmaytti; pǝⱪǝt ⱪoy, kala, oƣlaⱪ wǝ kǝptǝr ⱪatarliⱪlarla bolatti. Yǝnǝ kelip, ulaƣlarning orniƣa ⱪoylarni ⱪurbanliⱪ ⱪilixⱪa ruhsǝt berilixidǝ ulaƣlarning iⱪtisadiy ⱪimmitining yuⱪiriliⱪi nǝzǝrgǝ elinƣan.
14 Keyinki künlǝrdǝ oƣlung sǝndin: «buning mǝnisi nemidur», dǝp sorisa, sǝn uningƣa jawab berip: «Pǝrwǝrdigar ⱪudrǝtlik ⱪoli bilǝn bizni Misirdin qiⱪirip, «ⱪulluⱪ makani»din azad ⱪildi. 15 Xundaⱪ boldiki, Pirǝwn boyni ⱪattiⱪliⱪ ⱪilip bizni ⱪoyup berixni rǝt ⱪilƣinida, Pǝrwǝrdigar Misir zeminidiki barliⱪ tunji tuƣulƣanlarni, insanning bolsun, malning bolsun, ⱨǝmmisini urup ɵltürdi; buning üqün mǝn malning baliyatⱪusining tunji mewisini, yǝni ⱨǝmmǝ tunji tuƣulƣan ǝrkǝklirini Pǝrwǝrdigarƣa atap ⱪurbanliⱪ ⱪilip sunimǝn wǝ oƣullirimning ⱨǝrbir tunjiliri üqün ⱨɵrlük bǝdili tɵlǝp berimǝn», dǝp eytⱪin. 16 Bu bǝlgilimini ⱪolungƣa ǝslǝtmǝ-bǝlgǝ ⱪilip seliwal, pexanǝnggǝ ⱪaxⱪidǝk ǝslǝtmǝ ⱪilip ornitiwal, qünki Pǝrwǝrdigar ⱪudrǝtlik ⱪoli bilǝn bizni Misirdin qiⱪardi» — degin. ■ Mis. 13:9; Ⱪan. 6:8; Pǝnd. 3:3
Bulut tüwrüki wǝ ot tüwrüki
17 Əmma Pirǝwn hǝlⱪni ketixkǝ ⱪoyƣandin keyin, Filistiylǝrning zeminidiki yol yeⱪin bolsimu, Huda ularni xu yol bilǝn baxlimidi; qünki u: «hǝlⱪim jǝnggǝ uqrap ⱪalsa, ⱪorⱪup puxayman ⱪilip, Misirƣa yenip ketixi mumkin» dǝp oyliƣanidi. 18 Xu sǝwǝbtin Huda hǝlⱪni aylandurup, Ⱪizil Dengiz tǝrǝptiki qɵlning yoli bilǝn baxlap mangdi. Xundaⱪ ⱪilip Israillar Misirdin qiⱪⱪinida, ⱪorallinip jǝnggǝ tǝyyar bolup tǝrtip bilǝn mangdi.
19 Musa Yüsüpning sɵngǝklirinimu billǝ eliwaldi; qünki Yüsüp ǝslidǝ Israilning oƣulliri bolƣan ⱪerindaxlirini: «Huda qoⱪum silǝrni yoⱪlap ⱨalinglardin hǝwǝr alidu; xu qaƣda silǝr mening sɵngǝklirimni muxu yǝrdin billǝ elip ketinglar» dǝp ⱪǝsǝm ⱪildurƣanidi.□ «...yoⱪlap ⱨalinglardin hǝwǝr alidu» — bu ibraniy tilida pǝⱪǝt «yoⱪlap» degǝn birla sɵz bilǝn ipadilinidu. ■ Yar. 50:25; Yǝ. 24:32
20 Andin ular Sukkottin qiⱪip, qɵlning qetidiki Etam degǝn yǝrdǝ qedirlirini tikti. 21 Əmdi Pǝrwǝrdigar ularƣa yol kɵrsitixkǝ kündüzi bir bulut tüwrükidǝ, keqisi yoruⱪluⱪ berixkǝ ot tüwrükidǝ bolup ularning aldida yürǝtti. Xuning bilǝn ular keqǝ-kündüz yol yürǝlǝytti. 22 Bulut tüwrüki kündüzi, ot tüwrüki keqisi hǝlⱪtin ayrilmay, aldida yürǝtti.
■13:2 Mis. 22:29; 34:19; Law. 27:26; Qɵl. 3:13; 8:17; Luⱪa 2:23
□13:4 «Abib eyi» — Israilning kalendari boyiqǝ yilning birinqi eyidur, ibraniylar ixlǝtkǝn kalendar boyiqǝ, bǝzi yillirida Mart eyida, bǝzi yillirida Aprilda baxlinidu (12:2ni kɵrüng). «Abib» degǝnning mǝnisi: «bih urux», «ɵsüp qiⱪix»tur.
□13:12 «... Ⱨǝmmǝ tunji ǝrkǝklirimu Pǝrwǝrdigarƣa mǝnsup bolsun» — Pǝrwǝrdigar Misirda barliⱪ tunjilarni ɵlümdin ⱪutⱪuzƣan bolup, ularning ⱨǝmmisi «ɵlümdin tirilgǝndǝk» uningƣa mǝnsup idi. Əmma (insan bolsun, mal bolsun) tunji tuƣulƣanlar bolsa pütkül ailigǝ wǝkillik ⱪilatti.
■13:12 Mis. 22:30; 34:19; Law. 27:26; Qɵl. 8:17; Əz. 44:30
□13:13 «exǝklǝrning ⱨǝmmǝ tunjilirining orniƣa birdin ⱪoza bǝrgin...» — omumǝn eytⱪanda, ulaƣlarni ⱪurbanliⱪ ⱪilixⱪa bolmaytti; pǝⱪǝt ⱪoy, kala, oƣlaⱪ wǝ kǝptǝr ⱪatarliⱪlarla bolatti. Yǝnǝ kelip, ulaƣlarning orniƣa ⱪoylarni ⱪurbanliⱪ ⱪilixⱪa ruhsǝt berilixidǝ ulaƣlarning iⱪtisadiy ⱪimmitining yuⱪiriliⱪi nǝzǝrgǝ elinƣan.
■13:16 Mis. 13:9; Ⱪan. 6:8; Pǝnd. 3:3
□13:19 «...yoⱪlap ⱨalinglardin hǝwǝr alidu» — bu ibraniy tilida pǝⱪǝt «yoⱪlap» degǝn birla sɵz bilǝn ipadilinidu.