1 Torãjĩrã mae, kika wãrũrimajaᵽitiyika Jesúre a'rika, kime'rãrĩ kimaeka wejearã. 2 Torã eyatirã jẽrĩtarirĩmi simaeka ᵽoto ᵽo'imajare kiwãrõũ'mueka judíorãkare rẽrĩriwi'iarã. Kire ã'mitiritirã, “Jiitakaja õñuka kime”, ãrĩwa'ri marãkã'ã narĩwãrũberika, i'suᵽaka jaikite ã'mitirikoriberikarã imarĩ. I'suᵽaka kibaamaka ikuᵽaka ᵽo'imajare kireka ãrĩka:

—¿Marãkã'ã baatirã jiitakaja ĩ'ĩre õrĩᵽũayu? ¿Maki kire wãrõekaki ruku? Maikoribeyua ᵽariji ritaja baabeaiki kime,— narĩka.

3 Suᵽabatirã ikuᵽaka narĩka aᵽea:

—María maki, õ'õrã yaᵽua yi'yerimaji kime. Suᵽabatirã Santiago, José, Judas, Simónᵽitiyika nama'miji kimema. Iki kima simamaka kibe'erõ'õkarã rõmijãoka õ'õrã makaja imarã,— torã imaekarãte ãrĩka.

I'suᵽaka simamaka “Yija uᵽakaja imaki imarĩ imatiyabeyuka kime”, ãrĩwa'ri kire na'mitiriᵽẽariyaᵽaberika. 4 I'suᵽaka naᵽuᵽajoamaka, ikuᵽaka nare kẽrĩka:

—Tuᵽarãro'si bojaĩjirimajire “Jiitaka mare kibojayu”, ritaja ᵽo'imajare kireka ãñuka kime. I'suᵽaka simako'omakaja kiᵽo'ijirika wejeareka, kitã'omajataka ᵽuri i'suᵽaka ãrĩbeyurã,— kẽrĩka.

5 Suᵽa imarĩ jia kire nayi'ribeᵽakã'ã, maikoribeyua nare kibeawãrũberika. I'suᵽaka imariᵽotojo ĩ'rãrimarãre takaja kiᵽitaka ja'aᵽeatirã wãmarĩa nimaeka nareka kijieka. 6 Kitã'omajare kire ã'mitiriᵽẽabeᵽakã'ã marãkã'ã ãrĩwãrũberijĩka Jesúre jarika. I'suᵽaka imariᵽotojo aᵽea wejearã ᵽo'imajare wãrõtaᵽarĩ ke'rika mae.

7 Ĩ'ᵽoũ'ᵽuarãe'earirakamarã kika wãrũrimaja imaekarãte Jesúre akaeka. Suᵽabatirã kirika nare ja'ajiyetirã,

—Satanárika ima ᵽo'imajareka ña'rĩjãikarãte mija ᵽoatabe mijaro'sioka,— nare kẽrĩka.

I'suᵽaka nare ãrĩweatirã ĩ'ᵽarimaki oyiaja Jesúre nare ᵽũataeka aᵽea wejeareka imaekarãte wãrõtaᵽaokaro'si.

8 —Torã mija a'rirãka ᵽoto ᵽan, yaiᵽi'ia, niñerũoka mija e'ewa'ria'si. I'suᵽaka simako'omakaja mija tu'ua takaja mija e'ewa'ᵽe. 9 Suᵽabatirãoka ũ'ᵽuko'a, jariroaka mija jããika takaᵽiji mija a'ᵽe,— nare kẽrĩka.

10 Ikuᵽakaoka ate nare kẽrĩka:

—Wejearã yirika bojarĩ mija eyaũ'murãñu, wi'itakarãja mija imabe, aᵽe wi'i, aᵽe wi'irã baabekaja. Aᵽea wejearã mija a'rirãka ᵽoto takaja toᵽi mija ᵽoᵽe. 11 Mija eyarijarirãka wejerakakaja mijare e'etoriberiwa'ri, Tuᵽarãrika ã'mitiriᵽẽarika nayaᵽabesarãkareka, jãjiaᵽi nare jaika ka'wisijũabekaja nare mija ja'atabe. Toᵽi a'rirãka ᵽoto, ikuᵽaka mija baabe: Mija ũ'ᵽuko'arã ka'ia uyua eika mija ᵽajeᵽatebe “Yijare mija ã'mitiriᵽẽabeyua simamaka, Tuᵽarãte mijare ba'iaja mijare baarãñu”,— ãrĩwa'ri kika wãrũekarãte kẽrĩka.

12 I'suᵽaka nare kẽrĩka be'erõ'õ ᵽo'imajare wãrõrĩ na'rika mae. Suᵽa imarĩ naᵽõ'irã eyatirã ikuᵽaka nare narĩka: “Ba'iaja mija baaika ja'atatirã Tuᵽarãte mija ã'mitiriᵽẽabe”, neyaekarõ'õrã imaekarãte nabojarijarika. 13 I'suᵽakajaoka Satanárika ima ña'rĩjãika imaekarãte nareka sanajieroyika. I'suᵽakajaoka rĩkimarãja wãmarĩa imaekarãte iyebakaᵽi yo'yebaraka, narisirika nareka ima no'ataroyika.

14 Ritaja maikoribeyua Jesúre baabearoyika ã'mitiritirã ᵽo'imajare sabojaᵽibaeka. Ᵽo'imajare i'suᵽaka ãñua ĩᵽi Herodesoka sõrĩkaki. I'suᵽaka ᵽo'imajare ãñua ã'mitiritirã ikuᵽaka ĩ'rãrimarãre ãrĩka:

—Juan, ᵽo'imajare ruᵽuko'a jũjerimajiji kime je'e aᵽeyari. Reyariᵽotojo ate õñia jarijĩki imarĩ, maikoribeyua kibeayu je'e aᵽeyari,— narĩka.

15 Aᵽerã ikuᵽaka ãrĩkarã:

—Tuᵽarãro'si bojaĩjirimaji imaroyikaki Elías kime je'e aᵽeyari,— narĩka.

I'suᵽaka narĩko'omakaja aᵽerimarã ᵽuri ikuᵽaka ãrĩkarã:

—Bikija Tuᵽarãro'si bojaĩjirimaja imaroyikarã uᵽaka kime je'e aᵽeyari,— narĩka.

16 I'suᵽaka najaimaka ã'mitiritirã, ikuᵽaka Herodete ãrĩka kiro'si:

—Juan bikija kiruᵽuko'a yita'terũjekaki imariᵽotojo õñia jariᵽe'ritirã i'suᵽaka kibaabearijayu je'e aᵽeyari ate,— kẽrĩka.

17-18 I'suᵽaka kẽᵽakã'ã, Juanre najããerã baaeka ruᵽu, kirĩ'ĩ Feliᵽe rũmu Herodías wãmeikore ẽ'matirã Herodete koka imaeka. I'suᵽaka kibaamaka, ikuᵽaka Juanre kire ãrĩka:

—Herodías mirĩ'ĩ rũmure me'maeka ba'iaja mibaayu, Tuᵽarãte jã'meika yi'riberiwa'ri,— ãrĩwa'ri kire kibojakoᵽeroyika.

I'suᵽaka kẽᵽakã'ã, koka jia imarika yaᵽawa'ri Herodete kire ñi'arũjeka kisurararãkare. Kire ñi'atirã ᵽerumijiaᵽi ᵽi'ᵽetirã, wẽkomaka imariwi'iarã kire natarika.

19-20 “I'suᵽaka kijaika waᵽa kire jããrika sime”, ãrĩᵽuᵽajoaekako imarĩ, Herodíare kire jããrũjerika yaᵽaeka. I'suᵽaka koᵽuᵽajoako'omakaja, Herodes ᵽuri “Tuᵽarãte yaᵽaika uᵽakaja jia wãjia baaiki Juanre ime”, ãrĩwa'ri jia jiyiᵽuᵽaka kireka õrĩkaki. Suᵽa imarĩ Juanre kojããrũjeriyaᵽako'omakaja kiyaᵽaberikoᵽeka. I'suᵽakajaoka Juanre bojaroyika jĩjimakaᵽi ã'mitirikaki imariᵽotojo “Kibojaika uᵽakaja yiyi'riye'e”, ãrĩriᵽotojo, sareka ña'rĩyaarĩ kimawãrũberika. 21 I'suᵽaka Juanka kimako'omakaja “Ikuᵽaka yibaajĩkareka, yiᵽuᵽajoaika kitá'tewãrũberijĩñu je'e”, Herodíasre ãrĩᵽuᵽajoaekarĩmi seyaeka. I'suᵽaka kõrĩᵽuᵽajoaekarĩmi Herodete ᵽo'ijirika wejejẽ'rãka sarãkutorika. Suᵽa imarĩ kiro'si ba'irabeĩjirimaja ĩᵽarimarãre, suᵽabatirã surararãka ĩᵽarimarãreoka, Galilea ka'iakarã imatiyarimajareoka kiakaeka, “Mabayaarirã”, ãrĩwa'ri. 22 Ritaja kiakaekarãte rẽrĩkarõ'õrã kãkatirã Herodías makore nare bayatããbeaeka jĩjimaka nimaokaro'si. “Jiitaka mare kobaabeayu”, Herodes kijeyomarãᵽitiyika ãrĩᵽuᵽajoaekarã. I'suᵽaka imawa'ri ikuᵽaka kore kẽrĩka:

—¿Dakoa mire ñijirika miyaᵽayu maekaka jiitakaja mibaaika waᵽa? Miyaᵽaikaja mire ĩjirã i'suᵽaka ñañu. 23 Mire ᵽakibeyuka yi'i, ika ka'iakaki ĩᵽi imarĩ, ritaja yiba'irĩjia waᵽajã'rĩakaka ñe'metãjirõ'õjĩrã mire ĩjijĩki imarĩ suᵽa mire ñañu,— Herodías makore kẽrĩka.

24 I'suᵽaka kore kẽᵽakã'ã, koᵽakore jẽrĩarĩ ko'rika mae.

—¿Dakoa kire yijẽñerãñu ruku, ma'i?— kore kõrĩka.

I'suᵽaka kõᵽakã'ã,

—“Juan ᵽo'imajare ruᵽuko'a jũjerimaji ruᵽuko'a yiyaᵽayu”, kire meᵽe,— kore kõrĩka.

25 I'suᵽaka kore kõᵽakã'ã, jajuaja a'ritirã koĩᵽamaki Herodes ᵽõ'irã koeyaeka. Kiᵽõ'irã eyatirã ikuᵽaka kire kõrĩka:

—Juan ruᵽuko'a yiyaᵽayu. I'suᵽaka simamaka kimarõ'õrã a'ritirã, sata'tetirã, seroarã saᵽeatatirã yire samijibe maekakaja,— kire kõrĩka.

26 I'suᵽaka kõᵽakã'ã jimarĩa Herodete ba'iaja ᵽuᵽarika. Juanre jããrika yaᵽabeririᵽotojo, mamarĩji kore kẽrĩka kijaita'ariyaᵽaberika. Ᵽo'imajare ã'mitirika wãjitãji, “Miyaᵽaikaja mire ñijirãñu”, kẽrĩtika simamaka, kojẽñeikaja kore kĩjirã baaeka. 27 I'suᵽaka simamaka ñojimarĩji ĩ'rĩka kisurarate Juan ruᵽuko'a ta'terĩ kiᵽũataeka. 28 Torã eyatirã Juan ruᵽuko'a ta'tetirã, seroᵽemarã saᵽeatatirã sake'era'aeka. I'suᵽaka baarĩ ke'rikarõ'õᵽi ᵽe'rietatirã Herodías makore sakĩjika. Suᵽa imarĩ iko mae koᵽakore sĩjikako.

29 I'suᵽaka Juanre nabaaeka ã'mitiritirã, kika wãrũeka mirãrãte kiᵽo'imirãka e'erĩ etaeka sayayeokaro'si.

30 I'suᵽaka simaeka be'erõ'õ Jesúka wãrũrimaja kirika bojataᵽarĩ turikarãte ᵽe'rietaeka. Suᵽa imarĩ kiᵽõ'irã etatirã nawãrõtaᵽaeka majaroka kire nabojaeka. 31 I'suᵽaka simaeka ᵽoto torã rĩkimarãja ᵽo'imaja i'tarijayurã, ᵽe'ririjayurãoka imaekarã. I'suᵽaka simamaka kika wãrũrimajaka no'ojĩteoka maba'awãrũberijĩka Jesúro'si simaeka. Suᵽa imarĩ ikuᵽaka kika imaekarãte kẽrĩka:

—Dajoa, ᵽo'imajamatorã kũᵽajĩ majẽrĩtaerã,— nare kẽrĩka.

32 I'suᵽaka nare kẽrĩka be'erõ'õ, kũmuaᵽi ᵽo'imajamatorã naka ke'rika mae. 33 Na'rirã baaeka ruᵽu rĩkimarãja ĩawãrũekarã. I'suᵽaka nabaamaka ĩatirã, ritaja wejeakarãre rĩrĩwa'rika Jesúre a'rikarõ'õrã. I'suᵽaka baaekarã imarĩ, kijeyomarãᵽitiyika torã keyabeyukajiji torã neyaweitika jãjia rĩrĩwa'rikarã imarĩ. 34 I'suᵽaka nabaaeka simamaka waata'rieyatirã marĩwa'rikõrĩ rĩkimarãja ᵽo'imajare imamaka Jesúre ĩaeka. Torã eyatirã, ovejawẽkoa nare ĩarĩrĩrimajire imabeyurã uᵽaka ᵽo'imajare imamaka kĩaeka. I'suᵽaka nimaeka Tuᵽarãrika nare wãrõrimajire imaberika simamaka. I'suᵽaka imaekarã nimamaka “Jia õrĩwãrũbeyurã nime. Suᵽa imarĩ marãkã'ã baawãrũberijĩñurã nime”, ãrĩwa'ri wayuĩaekaki imarĩ, ritajakaka nare kiwãrõũ'mueka mae. 35 Aiyate ka'rawa'rirã baaeka ᵽoto kika wãrũrimajare kika jairĩ etaeka. Ikuᵽaka kire narĩka:

—Na'irã sajaritiyu mae. Ᵽõ'imamato sime õ'õ. Suᵽa imarĩ ba'arika imabeyua. 36 Suᵽa imarĩ wejekoyikurirã ba'arika waruaᵽaraka ᵽo'imajare imarõ'õrã sawaᵽaĩjiba'arĩ na'rirũ,— kire narĩka.

37 I'suᵽaka naᵽakã'ã ikuᵽaka nare kẽrĩka:

—Mijaja ba'arika nare mija ji'abe.—

I'suᵽaka kẽᵽakã'ã ikuᵽaka kire narĩka:

—¿Ᵽan yija waᵽaĩjirãñu bai je'e waᵽajã'rĩtaka simako'omakaja? Rĩkimarãja ᵽo'imajare imamaka, dosciento rakato denario sawaᵽa simarãñu,— kire narĩka.

38 I'suᵽaka naᵽakã'ã ã'mitiritirã, ikuᵽaka nare kẽrĩka:

—¿No'ojĩrãrakato ᵽan mija rikayu je'e? Mija ĩabe ruᵽu.—

I'suᵽaka kẽᵽakã'ã,

—Ĩ'rãᵽitarakatojĩkaja sime. Suᵽabatirã wa'iaoka ĩ'ᵽarãjĩkaja ima,— kire narĩka.

39 I'suᵽaka naᵽakã'ã ikuᵽaka nare kẽrĩka:

—“Ritario'ro jia taya imarõ'õrã mija ruᵽabe”, ᵽo'imajare mija ãᵽe.—

40 I'suᵽaka kẽᵽakã'ã, kẽrĩka uᵽakaja ᵽo'imajare nabaarũjeka. Suᵽa imarĩ nare najã'meka uᵽakaja nimaekarõ'õrã ĩ'rão'roreka cincuenta, aᵽerio'roreka cien rakamarã nimaeka. 41 Suᵽa imarĩ ᵽan ĩ'rãᵽitarakato imaeka, wa'ia ĩ'ᵽarã imaekaoka Jesúre e'erikaeka. Suᵽabatirã wejeᵽemarã yu'ayoitirã, “Jia mibaayu a'bi”, ãrĩweatirã, ᵽan kiña'kata'ruika mae. Suᵽabatirã “Ᵽo'imajare samija ᵽibabe”, ãrĩwa'ri kika wãrũrimajare sakĩjika mae. I'suᵽakajaoka kibaaeka ĩ'ᵽarã wa'ia imaeka ritaja ᵽo'imajaka sanaᵽibaba'aerã. 42 I'suᵽaka kibaamaka ritaja ᵽo'imajare ba'aeka, jia ña'ᵽirika najarikarõ'õjĩrã. 43 Sabe'erõ'õ, ĩ'ᵽoũ'ᵽuarãe'earirakaᵽi'i ᵽururika kika wãrũrimajare rẽaeka naña'ᵽika ᵽiyia. 44 Cinco mil rakamarã ĩmirĩja nimaeka saba'aekarã.* Tal vez la cifra fuera mucho más que cinco mil que comieron, si hubiera contado las mujeres y los niños.

45 I'suᵽaka baaweatirã kika wãrũrimajare ikuᵽaka Jesúre ãrĩka:

—Kũmuarã jãitirã i'siᵽẽ'rõtorã mija waata'riwa'ᵽe. Suᵽabatirã Betsaida wejearã yire mija ta'abe.—

Kika wãrũrimajare waata'riwa'rika ᵽoto ᵽo'imajare a'yaokaro'si kimajaroka bojabaraka kimaeka ruᵽu. 46 I'suᵽaka baaweatirã, ĩmimakarã kimarĩwa'rika, Tuᵽarãka jairĩ. 47 Aiyate ka'raeka be'erõ'õ Galilea ᵽa'wa ñe'metãjirãja kũmua eyawa'rika, sarijeᵽi rĩkamaritirã Jesúre ĩamaka. 48 Wĩrõa jãjia baemaka jãjia nawẽ'ãko'omakaja sa'ribeᵽakã'ã kĩaeka. Suᵽa imarĩ bikitojo ñamiji okoᵽemaᵽi turitirã nakoyikurirã keyaeka. Nare kio'riwa'rirã baatikarã kire niatõᵽoeka. 49-50 Okoᵽemaᵽi kituᵽakã'ã ĩatirã, jimarĩa nakasereka, “Ᵽo'imaja oᵽirekoa sime je'e”, ãrĩᵽuᵽajoawa'ri. I'suᵽaka nimaeka jẽrãko'atirã, ikuᵽaka nare kẽrĩka:

—Rikitubaka mija jaᵽe, kĩkibekaja. Yi'iji ñime,— kẽrĩka.

51 Suᵽa nare ãrĩtirã naᵽõ'i kũmuarã kijãika mae. Sarã kijãika ᵽoto wĩrõa o'rika mae. Suᵽa imarĩ i'suᵽaka kibaamaka ĩatirã marãkã'ã ãrĩwãrũberijĩka najarika, i'suᵽaka ĩakoriberikarã imarĩ. 52 Saruᵽubaji, ᵽan kũᵽajĩ imako'aᵽi ᵽo'imajare Jesúre ji'amaka ĩako'omakaja, “Tẽrĩwa'ribaji imaki Jesúre ime”, ãrĩbeyukajirã nimaeka, õrĩwãrũberikarã imarĩ.

53 Ᵽa'wa waata'riwa'ritirã Genesaret wãmeika ka'iarã neyaeka. 54 Waata'rieyatirã nakũmua ji'aᵽããtirã namarĩwa'rika ᵽotojĩteje torã imaekarãte Jesúre ĩawãrũeka. 55 Kire ĩatirã jajuaja na'rika aᵽerãte bojarĩ. Sã'mitiritirã wãmarĩa imaekarãte naᵽeyurũkiaᵽi ne'era'aeka kiᵽõ'irã. 56 Ke'riroyikarõ'õrãja kũᵽajĩriwejerã, jo'bariwejerã, wi'imatorãoka, kiᵽõ'irã neyaroyika. Suᵽabatirã rĩkimarãja ba'irĩjia ĩjibaraka ᵽo'imajare imaekarõ'õrã, jĩñurãte naᵽããjiyeroyika nare kitããokaro'si. Kijariroaka kũᵽajĩji nare kiraberũjerika yaᵽawa'ri jimarĩa jĩñurãte kire akaeka. Kijariroaka rabekarakamarãreje narisirika o'riᵽataeka mae.