□2:1 «Мениң мүңгүзүм Пәрвәрдигар билән егиз көтирилди» — Тәвратта, «мүңгүз»ләр көп һалларда адәмләрниң аброй-шөһритини яки күчини билдүриду. Мошу йәрдә Қутқузғучи-мәсиһни көрситиши мүмкин. «Зәб.», 131:17ни көрүң. Бу мүңгүзләр адәмниң бешида өскән әмәс, әлвәттә!
■2:5 Зәб. 33:10-11; Жиғ. 5:6; Луқа 1:53.
□2:6 «тәһтисара» — өлгәнләрниң роһи баридиған җай.
■2:8 Аюп 36:15; Зәб. 112:7, 8; Луқа 1:52; Зәб. 23:1-2; 101:26; 103:5.
□2:10 «У Өзи мәсиһлигининиң мүңгүзини егиз көтириду!» — «мәсиһлимәк» яки «мәсиһ қилиш»: Худаниң йолйоруғи билән Исраилға йеңи бир падиша бекитиш үчүн униң бешиға зәйтун мейи сүрүлүши керәк еди. Мошу мурасим «мәсиһ қилиниш» яки «мәсиһлиниш» дәп атилатти вә шундақла шу чағдин башлап шу падиша «Худаниң мәсиһлигини» дәп атилатти. Каһинлар вә бәзи вақтида пәйғәмбәрләрму «мәсиһ қилинатти». Исраилда шу чағда падиша болмиғачқа, Һаннаһниң бу сөзи дәрвәқә кәлгүси ишларни алдин-ала көрсәткән бешарәт еди.
■2:10 1Сам. 7:10; Зәб. 2:6; 20:9; 88:25
□2:12 «...интайин яман кишиләрдин болуп» — ибраний тилида: «Белиалниң (Иблисниң) оғуллиридин болуп» дейилиду. «Белиал»ниң мәнаси «әрзимәс», бәлким Шәйтанни көрситиду.
□2:14 «Уларниң Шилоһға қурбанлиқ қилғили кәлгән һәммә Исраилларға шундақ адити болған» — мошу хил қурбанлиқлар, шүбһисизки, «тәшәккүр қурбанлиқлири» яки «енақлиқ қурбанлиқлири» еди. Каһинларниң мошу адити Муса пәйғәмбәргә чүшүрүлгән қанунниң бәлгүлимилиригә асасланған әмәс. Каһинларниң «һоқуқ үлүши» болса «Лав.» 7:11-18, 28-34-айәтләрдә көрситилиду. Амма әлиниң оғуллири ачкөзлүгидин бу адәтни толиму һәддидин ашурувәткән еди. Кейинки айәтләрни көрүң.
□2:16 «Авал йеғи көйдүрүлүп болсун, андин немини халисаң шуни алғин» — Муса пәйғәмбәргә чүшүрүлгән қанун бойичә қурбанлиқлардики барлиқ яғлар Пәрвәрдигарға атап көйдүрүләтти. Адәмниң уни йейиши мәнъий қилинатти.
□2:18 «Самуил нарәсидә бала болуп канаптин тоқулған бир әфодни кийип Пәрвәрдигарниң алдида хизмәт қилатти» — «әфод» дегән немә? Худа Муса пәйғәмбәргә чүшүргән қанун бойичә, баш каһин кийдиған бир алаһидә калтә чапан болуп, униң ичидики икки хил таш арқилиқ Худадин йол сориғили болатти. Самуил Лавий қәбилисидин болмисиму, бу айәткә қариғанда «каһинлиқ кийим» кийип, каһинлиқ хизмитини қиливататти.
□2:21 «...йоқлап бәрикәтләп» — ибраний тилида пәқәт «йоқлап» дейилиду. Худаниң «йоқлиши» тоғрилиқ «тәбирләр»ниму көрүң.
□2:22 «җамаәт чедири» — йәни «ибадәт чедири» яки «муқәддәс чедир».
□2:24 «Пәрвәрдигарниң хәлқини аздурупсиләр» — башқа бир хил тәрҗимиси: «Пәрвәрдигарниң хәлқи арисида тарқалған хәвәр яхши әмәс».
□2:28 «... Мән Исраилниң отта көйдүридиған һәммә қурбанлиқлирини атаңға тапшуруп тәқдим қилған әмәсму?» — Тәвратқа асасән, каһинларниң һәр қандақ қурбанлиқлардин өзигә хас бир үлүшни елиш һоқуқи бар еди.
■2:30 Мис. 28:43; 29:9.
□2:31 «... сениң билигиңни вә атаңниң җәмәтиниң билигини тәң кесиветимән» — «адәмниң билиги» униң күчи, қабилийити вә һоқуқини билдүрәтти.
□2:32 «Сән туралғу җайимда дәрд-қайғу көрисән» — яки «Сән туралғу җайимда дүшмән көрисән». «сениң җәмәтиңдә әбәткичә бирму қериған адәм тепилмайду» — бу бешарәт төвәндики бабларда ечилиду. Әли өзи Пәрвәрдигарниң әһдә сандуғиниң булап кетилгәнлигини көриду; бирақ кейинки күнләрдә, йәни Давут падишаниң күнлиридики бәхит-бәрикәтни у көрмәйду (Әлиниң җәмәтиниң кейинки тарихи 22-бап, 1-22, «1Пад.» 2:26-27дә көрүлиду).
□2:33 «көзлириңниң хирәлишиши» — бу ибарә адәттә көз яшлириниң көп төкүлгәнлигидин яки зор ғәмкинликтин болған һаләтни көрситиду.
□2:35 «...Мениң мәсиһ қилғинимниң алдида» — Мениң падишасимниң алдида, демәкчи. Бизниңчә бу бешарәт авал Самуилниң өзидә андин каһин Задокниң җәмәтидә әмәлгә ашурулди. «мәңгү меңип хизмәт қилиду» — ибраний тилида «барлиқ күнләрдә меңип хизмәт қилиду».