□1:1-2 «her yerlerde Reb Eysa Mesihning (u ulargha we bizge mensup!) namigha nida qilghuchilarning hemmisi» — bu ibare «alemshumul jamaet»ning addiy we yighinchaq bir tebiridur.
■1:1-2 Yuh. 17:19; Ros. 15:9; Rim. 1:7; Ef. 1:1; 1Tés. 4:7; 2Tim. 2:22.
■1:3 Rim. 1:7; 2Kor. 1:2; Ef. 1:2; 1Pét. 1:2.
□1:5 «buning bilen siler uningda her terepte ... bay qilin’ghansiler» — «uningda» — Mesih Eysada.
□1:6 «... xuddi Mesihning guwahliqi silerde testiqlan’ghandek» — Xudaning ulargha rohiy iltipatlarni béghishlighanliqi: (1) Xudaning Korintliqlargha Pawlusning Mesih toghruluq bolghan guwahliqining toghra ikenlikini ispatlighini we (2) Xudaning Mesihning ularning qelbide turghanliqini, ularning heqiqeten Mesihke tewe ikenlikini testiqlighini idi. Mesilen, Xuda rohiy iltipatliri arqiliq kornéliusdikilerni «méning ademlirim» dep testiqlighanidi («Ros.» 10:44-44ge qarang. «rohiy iltipatlar»ni chüshinish üchün 12- we 14-babqa qarang.
□1:7 «Rebbimiz Eysa Mesihning ayan qilinishi» — Reb dunyagha qaytip kelgende u her ademge ayan bolidu, elwette.
□1:8 «Reb Eysa Mesihning küni» — Uning zémin’gha qayta kélidighan küni.
■1:8 1Tés. 3:13; 5:23.
□1:9 «Xuda sözide turghuchidur» — démek, Xuda ademni Özining pak-muqeddes sirdash-hemdemlikige chaqirghachqa, Öz méhir-shepqiti bilen uni yene axirghiche gunah we Sheytanning ilkidin saqlap, pak hayatta yashashqa kücheytishke wede qilghan.
■1:9 Yer. 32:40-44; Yuh. 15:5; 1Kor. 10:13; Gal. 2:20; 1Tés. 5:24; 1Yuh. 1:3.
□1:10 «men silerdin Rebbimiz Eysa Mesihning nami bilen shuni ötünimenki, i qérindashlar...» — «qérindashlar» Injilda «étiqadchi aka-ukilar» dégen bilen ipadilinidu. Emma pütkül muqeddes kitabta qérindashlar («étiqadchi aka-ukilar») «étiqadchi acha-singillar»nimu öz ichige alidu. Bu prinsip «Yar.» 1:27de körünidu; «Xudaning süret-obrazi» bolghan «adem»ning özi «er-ayal»ni öz ichige alidu. Shuning bilen biz «qérindashlar» dep terjime qilduq.
■1:10 Rim. 12:16; 15:5; Fil. 2:2; 3:16; 1Pét. 3:8.
□1:12 «Kéfas» — rosul Pétrusning ibraniyche ismi idi.
■1:12 Ros. 18:24; 1Kor. 3:4; 16:12.
□1:13 «Siler Pawlusning namigha chömüldürüldünglarmu?» — «chömüldürüldünglarmu» mushu yerde sugha chümüldürülüshni körsitidu.
■1:17 1Kor. 2:1, 4; 2Pét. 1:16.
□1:19 «Chünki mundaq pütülgenki...» — «mundaq pütülgen» — muqeddes kitabta yéziqliq. Mushu yerdiki sözler Tewrat, «Yesh.» 29:14din élin’ghan.
□1:22 «... gréklar bolsa «danaliq»ni telep qilidu» — shu zamandiki grék medeniyitide pelsepeni choqunush derijisige yetken dégili bolidu (mesilen, «Ros.» 17:21 we aldi-keynidiki ayetlerni körüng).
■1:22 Mat. 12:38; 16:1; Yuh. 4:48.
□1:23 «bu Yehudiylargha nisbeten bizarliq ish...» — yaki «bu Yehudiylargha nisbeten putlikashang...».
■1:23 Mat. 11:6. Yuh. 6:60,66.
□1:26 «insaniy tereptin...» — grék tilida «etning közqarishiche...».
□1:28 «mewjut shey’iler» — mushu yerde herxil ademlerni, hökümranlarni, dölet qatarliqlarni öz ichige alidu.
□1:30 «Uning teripidin siler Mesih Eysada turisiler...» — «Uning teripidin» Xuda teripidin, démek. «hörlük-azadliq qilin’ghandur» — «hörlük-azadliq» gunahning we Sheytanning qulluqidin azad bolushtur.
□1:31 «shuningdek Tewratta pütülgendek...» — Injilda «pütülgendek» déyilgende, «muqeddes kitabta pütülgendek» dégen menide. Mushu yerde «Yer.» 9:24.
■1:31 Yesh. 65:16; Yer. 9:22-23; 2Kor. 10:17.