22
Yitken janiwarlar, kiyinish qatarliqlar toghruluq belgilimiler
Sen qérindishingning kalisi ya qoyi ézip ketkinini körseng, chatiqing bolmay yürme; qandaqla bolmisun, uni qérindishingning qéshigha yetküzüp ber. Mis. 23:4 Egerde qérindishing sanga yéqin olturmisa we yaki igisini tonumisang, shu haywanni öz öyüngge élip kélip, qérindishing uni izdep kelgüche özüng saqlap andin uninggha tapshurup bergin. Sen oxshashla uning yitken éshiki yaki kiyimlirinimu shundaq qil; shundaqla qérindishingning herqandaq yitken nersisini tépiwalsang, unimu shundaq qilghin; sen özüngni bu ishtin qachurmighin.
Eger qérindishingning éshiki yaki kalisining yolda yiqilip chüshkinini körseng, sen bu ehwaldin özüngni qachurmighin; qérindishinggha yardemliship ulighini tartip turghuzghin.
Ayal kishi bolsa erlerning kiyimini kiymisun; shuninggha oxshashla er kishi ayal kishining kiyimini kiymisun; chünki kimki shundaq qilsa, Perwerdigar Xudayingning aldida yirginchlik bolidu.
Eger sen yolda kétiwétip, bir derexte yaki yerde baliliri yaki tuxumliri bolghan qushning uwisigha uchrisang, anisi tuxum yaki balilirini bésip yatqan bolsa, ana-balilirini biraqla almighin; héch bolmighanda sen anisini qoyuwétip, balilirinila alsang bolidu; shundaq qilsang sanga yaxshi bolup uzun ömür körisen.
Yéngi bir öy salsang, ögzengge bir tosma tam yasighin; bolmisa birsi uningdin yiqilip chüshse, özüngge qan tökülüsh gunahini keltürüshüng mumkin.
 
Sapliq toghrisidiki ishlar
Öz üzümzarliqinggha ikki xil uruq chachmighin; bolmisa térighiningning hemmisi we üzümzarliqning mehsulatliri bulghan’ghan hésablinidu. «Öz üzümzarliqinggha ikki xil uruq chachmighin» — menisi (1) üzümzar ichide ikki xil ashliq térishqa bolmaydu; (2) üzümzar ichide, üzüm uruqliridin bashqa uruqlarni térishqa bolmaydu. Bizningche birinchi menisi toghridur («Law.» 19:19ni körüng). «bulghan’ghan hésablinidu» — bashqa birxil terjimisi: «muqeddeslikke musadire qilinidu» — démek, musadire qilinip Xudagha, yeni ibadetxanidiki xizmette ishlitishke tapshurulushi kérek.
Shübhisizki, bu ayettiki we 10-11-ayetlerdiki emrlerning hem emeliy paydisi bar hem rohiy jehettin köp köchme menisi bar. Oqurmenler özliri Injildin shu köp köchme menilirini tapalaydu.
   Law. 19:19
10 Sen kala bilen éshekni birge qoshup yer heydimigin.
11 Yung we kanaptin ibaret ikki xil yiptin toqolghan kiyimni kiymigin.
12 Sen yépin’ghan tonungning töt burjikige pöpük qoyghin. Chöl. 15:38; Mat. 23:5
 
Er-xotunluqta sap dilliq bolush kérek
13 Eger biri xotun élip uninggha yéqinchiliq qilghandin kéyin uninggha öch bolup, 14 Uning yaman gépini qilip, uninggha betnam chaplap, erz qilip: «Men bu xotunni aldim, lékin uninggha yéqinchiliq qilsam uning qiz emeslikini bildim» dése, 15 undaqta qizning ata-anisi qizning pakliq ispatini élip sheher derwazisida olturghan sheherning aqsaqallirigha keltürsun, 16 andin qizning atisi aqsaqallargha söz qilip: «Men qizimni bu kishige xotunluqqa berdim, lékin u uninggha öch bolup qaldi; 17 we mana, u uning yaman gépini qilip, betnam chaplap erz qilip: «Qizingning qiz emeslikini bildim» deydu. Biraq mana qizimning pakliq ispati!» dep, ispat rextni aqsaqallarning aldida yéyip qoysun. 18 U waqitta sheherning aqsaqalliri érini tutup uninggha tayaq-terbiye bérip, 19 Israildiki bir pak qizning yaman gépini qilip, uninggha betnam chapliding dep, yüz shekel kümüsh töletsun; andin ular pulni qizning atisigha bersun dep békitsun. Emma qiz bolsa shu kishining xotuni bolup turiwérishi kérek; er pütün ömride uni qoyup berse bolmaydu.
20 Lékin bu söz rast chiqip, qizning pakliq ispati bolmisa, 21 qizni atisining öyining derwazisi aldigha aparsun we atisining öyide buzuqluq qilip Israilning ichide shermendilik qilghanliqi üchün uning shehirining ademliri shu yerde uni chalma-kések qilip öltürsun. Shundaq qilghininglarda siler özünglardin rezillikni chiqiriwétisiler.
22 Eger birsi éri bar xotun bilen zina qilip tutulup qalsa, zina qilishqan er-xotun ikkilisi öltürülsun. Shundaq qilghanda Israilning ichidin rezillikni chiqiriwétisiler. Law. 20:10
23 Eger birsi sheherde biraw bilen wediliship qoyghan bir qizni uchritip, uning bilen bille bolsa, 24 ikkilisini sheherning derwazisigha élip chiqip chalma-kések qilip öltürünglar; qiz bolsa sheherde turup warqirimighini üchün, er bolsa bashqisining wedileshken qizi bilen yatqini üchün öltürülsun. Shundaq qilip, siler özünglardin rezillikni chiqiriwétisiler.
25 Eger er kishi bashqisi bilen wedileshken qizni dalada uchritip, uni tutuwélip uning bilen yatsa, peqet qiz bilen yatqan er kishi öltürülsun. 26 Qizgha bolsa, héchnéme qilmanglar, chünki qizning özide ölümge layiq héch gunah yoq. Bu ish bolsa birsi qoshnisigha hujum qilip uni öltürwetken’ge oxshash ishtur. 27 Chünki u bashqisigha wedileshken qizni dalada tutuwalghanda, qiz towlighan bolsimu uni qutquzghudek kishi tépilmighan.
28 Eger birsi birer er bilen wedileshmigen qizni tutuwélip, uning bilen yétip her ikkisi tutulsa, 29 qiz bilen yatqan adem qizgha yéqinchiliq qilip xar qilghini üchün qizning atisigha ellik shekel kümüsh bérishi kérek; andin qizni özige xotun qilip élishi kérek; u pütkül ömride uni qoyup berse bolmaydu. Mis. 22:16
30 Héchkim atisining xotunini almasliqi kérek, atisining yotqinini achmasliqi kérek. «atisining xotuni» — ögey anisi yaki atisining toqili. «atisining yotqinini achmasliqi kérek» — démek, atisining toqili yaki ögey anisi bilen munasiwet ötküzse atisining nomusigha tegken bolup hésablinidu.
 
 

22:1 Mis. 23:4

22:9 «Öz üzümzarliqinggha ikki xil uruq chachmighin» — menisi (1) üzümzar ichide ikki xil ashliq térishqa bolmaydu; (2) üzümzar ichide, üzüm uruqliridin bashqa uruqlarni térishqa bolmaydu. Bizningche birinchi menisi toghridur («Law.» 19:19ni körüng). «bulghan’ghan hésablinidu» — bashqa birxil terjimisi: «muqeddeslikke musadire qilinidu» — démek, musadire qilinip Xudagha, yeni ibadetxanidiki xizmette ishlitishke tapshurulushi kérek. Shübhisizki, bu ayettiki we 10-11-ayetlerdiki emrlerning hem emeliy paydisi bar hem rohiy jehettin köp köchme menisi bar. Oqurmenler özliri Injildin shu köp köchme menilirini tapalaydu.

22:9 Law. 19:19

22:12 Chöl. 15:38; Mat. 23:5

22:22 Law. 20:10

22:29 Mis. 22:16

22:30 «atisining xotuni» — ögey anisi yaki atisining toqili. «atisining yotqinini achmasliqi kérek» — démek, atisining toqili yaki ögey anisi bilen munasiwet ötküzse atisining nomusigha tegken bolup hésablinidu.