3
Xudaning Musani chaqirishi
Musa bolsa qéynatisi Midiyanning kahini Yetroning qoy padisini baqatti. U qoylarni bashlap chölning eng chétige Xudaning téghi, yeni Horeb téghining baghrigha keldi. «Yetro» — Réuelning yene bir ismi. Bezide «Yeter» depmu yézilidu. «U qoylarni bashlap...» — Ottura Sherqte padichilar adette qoylirini bashlap ularning aldida mangidu. «Horeb» — Sinay téghining yene bir nami. Shu yerde bir azghanliqtin örlep chiqiwatqan ot yalquni ichidin Perwerdigarning Perishtisi uninggha köründi. Mana, azghanliq otta köyüwatqan bolsimu, lékin azghan özi köyüp ketmigenidi. «Perwerdigarning Perishtisi» — Tewrat dewride intayin alahide bir shexs idi. Bezi ishlarda u Xudaning ornida körünetti. «Tebirler» hem «Qoshumche söz»imiznimu körüng. Musa: — Men bérip, bu ajayip menzirini körüp baqay; azghanliq némishqa köyüp ketmeydighandu? — dep oylidi.
Perwerdigar uning buni körgili yoldin chetnep azghanliqqa kelginini kördi; Xuda azghanliq ichidin uni: — Musa! Musa! — dep chaqirdi. U: Mana men! — dep jawab berdi. «Musa, Musa» — ademning ismini ikki qétim chaqirish — Xudaning uninggha bolghan chongqur méhir-muhebbitini we özige tolimu eziz ikenlikini körsitidu.
U uninggha: — Bu yerge yéqin kelme; putliringdin keshingni salghin; chünki sen turghan bu yer muqeddes jaydur. «Muqeddes jay» — «Muqeddes Kitab»ta, «muqeddes» dégen söz «Xudagha mexsus atalghan», «Xudaning ishlitishige mexsus ayrilghan», «Xudaghila mensup» dégendek menide ishlitilidu.   Ye. 5:15 Men atangning Xudasi, Ibrahimning Xudasi, Ishaqning Xudasi we Yaqupning Xudasidurmen, — dédi.
Buni anglap Musa Xudagha qarashtin qorqup, yüzini étiwaldi. Mat. 22:32; Mar. 12:26; Luqa 20:37; Ros. 7:32
Perwerdigar uninggha mundaq dédi: — Berheq, Men Misirda turuwatqan qowmimning tartiwatqan azab-oqubetlirini kördum, nazaretchilerning ularni xarlawatqanliqidin qilghan peryadini anglidim; chünki Men ularning derdlirini bilimen. Ros. 7:34 Shunga Men ularni misirliqlarning qolidin qutquzup, shu zémindin chiqirip, yaxshi hem keng bir zémin’gha, süt bilen hesel éqip turidighan bir zémin’gha, yeni Qanaaniy, Hittiy, Amoriy, Perizziy, Hiwiy we Yebusiylarning yurtigha élip bérishqa chüshtüm. Mana emdi Israillarning nale-peryadi Manga yetti, misirliqlarning ulargha qandaq zulum qilghanliqinimu kördüm. 10 Emdi sen kel, Men séni xelqim Israillarni Misirdin élip chiqirish üchün Pirewnning aldigha ewetimen, — dédi. Zeb. 105:26; Hosh. 12:14; Mik. 6:4; Ros. 7:35
11 Lékin Musa Xudagha: — Men kim idim, Pirewnning aldigha bérip Israillarni Misirdin chiqiralighudek? — dédi.
12 U jawab bérip: — Berheq, Men sen bilen bille bolimen; sen qowmni Misirdin élip chiqqandin kéyin bu taghda Xudagha ibadet qilisiler; bu ish mana özüngge Méning séni ewetkinimning ispat-belgisi bolidu, — dédi. «sen qowmni Misirdin élip chiqqandin kéyin bu taghda Xudagha ibadet qilisiler; bu ish mana özüngge Méning séni ewetkinimning ispat-belgisi bolidu» — qiziq ish shuki, Xuda Musagha körsetmekchi bolghan ispat-belge u Xudaning emrige itaet qilip, uzun waqit ötkendin kéyin andin körülidu; démek, Musaning iman-étiqadi shuning bilen sinilidu.   Ye. 1:5
13 Shuning bilen Musa Xudagha: — Men Israillarning qéshigha bérip ulargha: «Ata-bowiliringlarning Xudasi méni qéshinglargha ewetti» désem, ular mendin: «Uning nami néme?» — dep sorisa, ulargha néme dep jawab bérimen? — dédi.
14 Xuda Musagha: — Men «Ezeldin bar Bolghuchi»durmen — dédi.
Andin U: — Bérip, Israillargha: ««Ezeldin bar Bolghuchi» méni qéshinglargha ewetti» dep éytqin, dédi. «Men «Ezeldin bar Bolghuchi»durmen» — yaki «Men esli Özümdurmen» yaki «Hemishe barning Özi Mendurmen». Bu nam (ibraniy tilida «Yahweh»), shübhisizki, Xudaning héch özgermeydighanliqi, uning herdaim «waqittin sirt»ta turuwatqanliqi, ötmüsh, hazir yaki kelgüsi waqitlar bilen cheklenmeydighanliqini körsitip tekitleydu. Adette terjimimizde bu nam «Perwerdigar» dep terjime qilinidu.
15 Xuda Musagha yene: — Israillargha: — «Ata-bowiliringlarning Xudasi, Ibrahimning Xudasi, Ishaqning Xudasi we Yaqupning Xudasi bolghan «Yahweh» méni qéshinglargha ewetti; U: Yahweh dégen bu nam ebedgiche Méning namim bolidu, dewrdin-dewrgiche Men shu nam bilen eske élinimen, deydu» — dégin. «Yahweh» — daim terjimimizde «Perwerdigar» dégen nam bilen tilgha élinidu. U toghruluq 3:14tiki izahatni körüng.
16  — Bérip, Israilning aqsaqallirini yighip ulargha: — «Ata-bowiliringlarning Xudasi, yeni Ibrahim, Ishaq we Yaqupning Xudasi bolghan Perwerdigar manga körünüp: — Men silerni yoqlap keldim, Misirda silerge qandaq muamile qiliniwatqanliqini kördüm; «Yoqlash» — bu péil Xuda bilen munasiwetlik ishlitilgen bolsa, ghemxorluq qilish, insanning halidin xewer élishni öz ichige alidu. 17 shuning üchün sözüm shudurki, Men silerni Misirning zulumidin chiqirip, Qanaaniylar, Hittiylar, Amoriylar, Perizziyler, Hiwiylar we Yebusiylarning zémini, yeni süt bilen hesel éqip turidighan zémin’gha élip barimen, dédi, — dégin, dédi.
18  — Shuning bilen ular séning sözüngge qulaq salidighan bolidu. U waqitta sen, özüng we Israilning aqsaqalliri bilen birge Misir padishahining aldigha bérip, uninggha: «Ibraniylarning Xudasi Perwerdigar biz bilen körüshti. Emdi sizdin ötünimizki, bizge üch künlük yolni bésip, chölge bérip, Xudayimiz Perwerdigargha qurbanliq qilishqa ijazet bergeysiz» — denglar.
19 Lékin Misir padishahining hetta qudretlik bir qolning astida turupmu, silerni yenila qoyup bermeydighinini bilimen. 20 Shunga qolumni uzitip, misirliqlarni Men öz zémini ichide körsetmekchi bolghan herxil karamet-möjizilirim bilen urimen; andin Pirewn silerni qoyup béridu.
21 Bu qowmni misirliqlarning aldida iltipat tapturimen we shuning bilen shundaq boliduki, siler shu yerdin chiqqininglarda, quruq qol chiqmaysiler. 22 Belki herbir ayal kishi öz qoshnisidin we öz öyide olturushluq yat ayaldin kümüsh zinnet buyumliri, altun zinnet buyumliri we kiyim-kécheklerni telep qilidu. Bu nersilerni oghul-qizliringlargha taqaysiler, kiydürisiler; shu teriqide misirliqlardin olja alghan bolisiler, — dédi. Mis. 11:2; 12:35; Ez. 39:10
 
 

3:1 «Yetro» — Réuelning yene bir ismi. Bezide «Yeter» depmu yézilidu. «U qoylarni bashlap...» — Ottura Sherqte padichilar adette qoylirini bashlap ularning aldida mangidu. «Horeb» — Sinay téghining yene bir nami.

3:2 «Perwerdigarning Perishtisi» — Tewrat dewride intayin alahide bir shexs idi. Bezi ishlarda u Xudaning ornida körünetti. «Tebirler» hem «Qoshumche söz»imiznimu körüng.

3:4 «Musa, Musa» — ademning ismini ikki qétim chaqirish — Xudaning uninggha bolghan chongqur méhir-muhebbitini we özige tolimu eziz ikenlikini körsitidu.

3:5 «Muqeddes jay» — «Muqeddes Kitab»ta, «muqeddes» dégen söz «Xudagha mexsus atalghan», «Xudaning ishlitishige mexsus ayrilghan», «Xudaghila mensup» dégendek menide ishlitilidu.

3:5 Ye. 5:15

3:6 Mat. 22:32; Mar. 12:26; Luqa 20:37; Ros. 7:32

3:7 Ros. 7:34

3:10 Zeb. 105:26; Hosh. 12:14; Mik. 6:4; Ros. 7:35

3:12 «sen qowmni Misirdin élip chiqqandin kéyin bu taghda Xudagha ibadet qilisiler; bu ish mana özüngge Méning séni ewetkinimning ispat-belgisi bolidu» — qiziq ish shuki, Xuda Musagha körsetmekchi bolghan ispat-belge u Xudaning emrige itaet qilip, uzun waqit ötkendin kéyin andin körülidu; démek, Musaning iman-étiqadi shuning bilen sinilidu.

3:12 Ye. 1:5

3:14 «Men «Ezeldin bar Bolghuchi»durmen» — yaki «Men esli Özümdurmen» yaki «Hemishe barning Özi Mendurmen». Bu nam (ibraniy tilida «Yahweh»), shübhisizki, Xudaning héch özgermeydighanliqi, uning herdaim «waqittin sirt»ta turuwatqanliqi, ötmüsh, hazir yaki kelgüsi waqitlar bilen cheklenmeydighanliqini körsitip tekitleydu. Adette terjimimizde bu nam «Perwerdigar» dep terjime qilinidu.

3:15 «Yahweh» — daim terjimimizde «Perwerdigar» dégen nam bilen tilgha élinidu. U toghruluq 3:14tiki izahatni körüng.

3:16 «Yoqlash» — bu péil Xuda bilen munasiwetlik ishlitilgen bolsa, ghemxorluq qilish, insanning halidin xewer élishni öz ichige alidu.

3:22 Mis. 11:2; 12:35; Ez. 39:10