«Herodlar»ning nesepnamisi
□22:11 «Padishah méhmanlar bilen körüshkili kirgende, u yerde ziyapet kiyimi kiymigen bir kishini körüptu» — bu sözge qarighanda shu waqitlarda katta toy ziyapetliride sahibxan özi herbir méhman’gha alahide bir ziyapet kiyimi sowghat qilatti. Undaq kiyimni kiyishni ret qilish sahibxan’gha intayin bihörmetlik bolatti.
■22:13 Mat. 8:12; 13:42; 24:51; 25:30; Luqa 13:28.
■22:15 Mar. 12:13; Luqa 20:20.
□22:16 «Hérod padishahning terepdarliri» — Hérod padishah Rim impériyesi teripidin teyinlen’gen bolup, u Yehudiy bolmighachqa Yehudiylarning köpinchisi uninggha intayin öch idi. Shundaq bolghini bilen öz menpeitini közleydighan, uni qollaydighan «Hérod terepdarliri» bar idi. «Hérodlar» toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.
□22:17 «Rim impératori Qeyser...» — Rimning herbir impératorigha «Qeyser» dégen nam-unwan béreletti; mesilen, Qeyser Awghustus, Qeyser yulius, Qeyser Tibérius qatarliqlar. «Rim impératori Qeyserge baj-séliq tapshurush Tewrat qanunigha uyghunmu-yoq?» — eyni waqitta, Yehudiylar rimliqlarning zulmi astida yashawatqanidi, eger Eysa: «Rim impératorigha baj tapshurush toghra» dése, bu geptin azadliqni istigen Yehudiylar uni «Mana taza bir yalaqchi, xain iken» dep tillishatti. «Baj tapshurmasliq kérek» dégen bolsa, u Rim impériyesige qarshi chiqqan bolatti; andin ular uni Rim waliyisigha erz qilghan bolatti. Ular mushundaq soallarni sorash arqiliq Eysani gépidin tutuwélip, rimliqlarning qoligha tapshurup, uninggha ziyankeshlik qilmaqchi bolushqan.
□22:21 «Qeyserning heqqini Qeyserge, Xudaning heqqini Xudagha tapshurunglar» — Qeyserge Qeyserning heqqi (uning süriti chüshürülgen nerse)ni tapshurunglar — démek, baj tölesh kérek. Emma qandaq nerse üstide «Xudaning süriti» bar? Insan özi «Xudaning süriti» bolghachqa, biz pütünimizni Xudagha tapshurishimiz kérektur («Yar.» 1:26-27ni körüng).
□22:23 ««Ölgenler tirilmeydu» deydighan Saduqiylar» — «Saduqiylar» toghruluq 16:1diki izahatni we shundaqla «Tebirler»nimu körüng.
■22:23 Mar. 12:18; Luqa 20:27; Ros. 23:8.
□22:24 «Bir kishi perzentsiz ölüp ketse, uning aka yaki inisi tul qalghan yenggisini emrige élip, qérindishi üchün nesil qaldurushi lazim» — «Qan.» 25:5.
■22:24 Qan. 25:5-6; Yar. 38:8.
□22:32 «Men Ibrahim, Ishaq we Yaquplarning Xudasidurmen!» — «Mis.» 3:6.
□22:37 «Perwerdigar Xudayingni pütün qelbing, pütün jéning, pütün zéhning bilen söygin» — «Qan.» 6:5.
■22:37 Qan. 6:5; 10:12; 30:6; Luqa 10:27.
□22:39 «Qoshnangni özüngni söygendek söy» — «Law.» 19:18.
■22:39 Law. 19:18; Mar. 12:31; Rim. 13:9; Gal. 5:14; Ef. 5:2; 1Tés. 4:9; Yaq. 2:8.
■22:41 Mar. 12:35; Luqa 20:41.
□22:43 «Dawut uni Rohta «Rebbim» dep atap...» — «Rohta» — Xudaning Muqeddes Rohida.
□22:44 Dawut «Perwerdigar Méning Rebbimge éyttiki: — «Men séning düshmenliringni ayighing astida dessetküche, ong yénimda olturghin!» — deydu» — «Zeb.» 110:1.
■22:44 Zeb. 110:1; Ros. 2:34; 1Kor. 15:25; Ibr. 1:13; 10:13.
□22:45 «Dawut Mesihni shundaq «Rebbim» dep atighan tursa, emdi u qandaqmu Dawutning oghli bolidu?» — démek, Qutquzghuchi-Mesih padishah Dawutning ewladi bolsimu, lékin padishah Dawut Mesihni «Rebbim» dégen yerde Mesih Dawuttin ulugh bolidu, hem tughulushtin burunla «Reb» süpitide idi.