15
Musaning Xudagha medhiye oqushi
Shu chaghda Musa bilen Israillar Perwerdigargha medhiye oqup munu küyni éytti: —
«Men Perwerdigarni medhiyilep küy éytay,
Chünki U karamet ulughluqini körsetti;
U at we min’güchini déngizgha tashliwetti. «U karamet ulughluqini körsetti» — yaki «U shanliq ghelibe quchti».   Zeb. 106:12
Méning küchüm hem méning küyüm Yah Özidur;
U manga nijat boldi;
U méning Tengrimdur, men Uni ulughlaymen;
U méning atamning Xudasidur, men Uni aliy dep medhiyileymen. «Yah» —Mushu terjimide biz Xudaning «Yahweh» yaki «Yehowah» dégen namini «Perwerdigar» dep terjime qilduq. «Yah» bolsa «Yahweh» dégen bu ismining qisqartilghan sheklidur.   Zeb. 18:2; Zeb. 118:14; Yesh. 12:2
Perwerdigar jengchidur,
Yahweh Uning namidur. «Yahweh» —Mushu terjimide biz Xudaning «Yahweh» yaki «jehowah» dégen namini adette «Perwerdigar» dep terjime qilduq. Menisi «Ezeldin Bolghuchi». 3:13-14 we izahatni körüng.
Pirewnning jeng harwilirini hem qoshunlirini déngizgha tashliwetti;
Uning aliy leshker bashliqliri Qizil Déngizda gherq qilindi.
Chongqur sular ularni kömüwetti,
Ular xuddi tashtek déngiz tégige chöküp ketti. Neh. 9:11
Séning ong qolung, ey Perwerdigar,
Qudriti bilen shan-sherep tapti;
Séning ong qolung, ey Perwerdigar,
Düshmenni kukum-talqan qiliwetti. Zeb. 118:15,16
Öz ulughluqungning heywisi bilen özüngge qarshi chiqqanlarni nabut qilding,
Sen otluq ghezipingni ewetting,
U samanni köydürgen ottek ularni yutuwetti.
Dimighingning nepisi bilen sular döng bolup örlidi,
Jushqunlighan dolqunlar döng kebi tik turdi,
Déngizning otturisidiki chongqur sular qaturup qoyuldi. «Dimighingning nepisi bilen» — yaki «qehringning rohi bilen».   Yesh. 63:12,13; Hab. 3:10
Düshmen dédi: «Men ularni qoghlaymen, yétishimen, olja élip üleshtürimen,
Ulardin derdimni chiqirimen,
Qilichimni sughurup, öz qolum bilen ularni nabut qilimen».
10 Lékin Sen nepising bilen püwliding,
Déngiz ularni kömüwetti;
Ular jushqunluq sularda qoghushundek chöküp ketti. Zeb. 74:13; 106:11
11 Ilahlarning arisida, ey Perwerdigar,
Kim Séning tengdishing bolsun?
Pak-muqeddeslik ichide Öz heywitingni körsitidighan,
Hemd-medhiyiler arisida dehshetlik turidighan,
Möjize-karamet yaritidighan,
Sendek kim bolsun?
12 Sen ong qolungni uzitishing bilen,
Yer-zémin ularni yutuwetti.
13 Lékin Özüngge hemjemet qilip qutquzghan qowmni rehimdilliqing bilen bashlap chiqting;
Sen ularni Öz muqeddes makaninggha qudriting bilen hidayet qilip yétekliding. «hemjemet qilip qutquzghan» — mushu ibare ibraniy tilida «daal» dégen bir péil bilenla ipadilinidu. Bu péil toghruluq «Tebirler» we «Ayup» 19:25 we izahatinimu körüng. «Öz muqeddes makaninggha» — ibraniy tilida «Öz muqeddeslikingning makanigha».
14 Yat xelqler buni anglap, titriship ketti;
Filistiyede turuwatqanlarni tolghaqtek azab tutti.
15 Andin Édomning emirliri dekke-dükkige chüshti;
Moabning palwanlirini bolsa, rasa titrek basti;
Qanaan zéminidikilerning yüriki su bolup aqti; Qan. 2:4
16 Qorqunch we dehshet ularni basti;
Bilikingning heywiti bilen ular xuddi tashtek midirliyalmay qaldi;
Xelqing ötüp ketküche, i Perwerdigar,
Özüng rene tölep hör qilghan xelqing ötüp bolghuche. «Özüng rene tölep hör qilghan xelqing» — bu uqum yuqiriqi 13-ayettiki «Sen hemjemet qilip qutquzghan... xelqing» dégen uqumgha yéqindur. «... Özüng rene tölep hör qilghan xelqing ötüp bolghuche» — bu ayet bésharet bolup: (1) Qanaandiki xelq we Moabtiki ahaliler Xudaning xelqining Misirdin chiqqinini anglap ulardin intayin qorqidu («Ye.» 2:8-11ni körüng); (2) kéyinki künlerde Israil Qanaan zéminini igileshke Iordan deryasidin «ötidu». Bu ish bolghuche héchqandaq bashqa el-millet ularning yolini tosuwalalmaydu (17-ayetni körüng).   Qan. 2:25; 11:25; Ye. 2:9
17 Ularni bashlap kirip,
Öz mirasing bolghan taghda köchettek tikisen,
Öz makaning qilghan jaygha, i Perwerdigar,
Öz qolliring teyyarlighan muqeddes jaygha, i Reb, ularni élip barisen.
18 Perwerdigar ebedil’ebedgiche padishah bolup höküm süridu!
19 Chünki Pirewnning atliri,
Jeng harwiliri atliqliri bilen bille déngizgha kirip boldi;
Perwerdigar déngizning sulirini ularning üstige yandurdi,
Lékin Israillar bolsa déngizning otturisidin quruq yerdin méngip ötüp ketti». «...quruq yerdin méngip ötüp ketti» — bezi terjimilerde Musaning bu shéiri 18-ayet bilen toxtaydu.
20 Andin Harunning hedisi peyghember Meryem qoligha dapni aldi, barliq qiz-ayallarmu qoligha dap élip, ussul oyniship uninggha egeshti. 1Sam. 18:6
21 Meryem ulargha jawaben mundaq küyni oqudi: —
«Perwerdigarni medhiyilep küy éytinglar,
Chünki U zor ulughluqini körsetti;
U at we min’güchini déngizgha tashliwetti!». «U zor ulughluqini körsetti» — yaki «U shanliq ghelibe quchti».
 
Xuda xelqni sinaydu — Marahtiki achchiq su
22 Andin Musa Israillarni Qizil Déngizdin bashlap, Shur chölige élip bardi. Ular uda üch kün chölde yürüp, su tapalmidi. 23 Andin ular Marahqa yétip keldi; lékin u yerning süyi achchiq bolup, süyini ichkili bolmaytti; shunga u jayning nami «Marah» dep qoyulghan. «Marah» — «achchiq» dégen menide.   Chöl. 33:8 24 U waqitta xalayiq: — Biz néme ichimiz? — dep Musadin aghrinip ghotuldashqili turdi.
25 U Perwerdigargha peryad kötürdi; Perwerdigar uninggha bir derexni körsetti; u derex yaghichini élip, sugha tashliwidi, su tatliq sugha aylandi. U yerde Perwerdigar ulargha höküm-belgilime békitip, ularni sinap, mundaq dédi: — 26 «Eger siler köngül qoyup Xudayinglar Perwerdigarning sözini anglap, Uning neziride durus bolghanni qilip, emrlirige qulaq sélip, barliq hökümlirini tutsanglar, undaqta, Men misirliqlarning üstige salghan késellerdin héchbirini üstüngge salmaymen; chünki Menki silerge shipaliq bergüchi Perwerdigardurmen». «Perwerdigarning sözini» — ibraniy tilida «Perwerdigarning awazini».
27 Andin ular Élimgha yétip keldi. Shu yerde on ikki bulaq bilen yetmish xorma derixi bar idi; ular shu yerde sularning boyida chédir tikti.


«Misirdin chiqish»tiki seper
 
 

15:1 «U karamet ulughluqini körsetti» — yaki «U shanliq ghelibe quchti».

15:1 Zeb. 106:12

15:2 «Yah» —Mushu terjimide biz Xudaning «Yahweh» yaki «Yehowah» dégen namini «Perwerdigar» dep terjime qilduq. «Yah» bolsa «Yahweh» dégen bu ismining qisqartilghan sheklidur.

15:2 Zeb. 18:2; Zeb. 118:14; Yesh. 12:2

15:3 «Yahweh» —Mushu terjimide biz Xudaning «Yahweh» yaki «jehowah» dégen namini adette «Perwerdigar» dep terjime qilduq. Menisi «Ezeldin Bolghuchi». 3:13-14 we izahatni körüng.

15:5 Neh. 9:11

15:6 Zeb. 118:15,16

15:8 «Dimighingning nepisi bilen» — yaki «qehringning rohi bilen».

15:8 Yesh. 63:12,13; Hab. 3:10

15:10 Zeb. 74:13; 106:11

15:13 «hemjemet qilip qutquzghan» — mushu ibare ibraniy tilida «daal» dégen bir péil bilenla ipadilinidu. Bu péil toghruluq «Tebirler» we «Ayup» 19:25 we izahatinimu körüng. «Öz muqeddes makaninggha» — ibraniy tilida «Öz muqeddeslikingning makanigha».

15:15 Qan. 2:4

15:16 «Özüng rene tölep hör qilghan xelqing» — bu uqum yuqiriqi 13-ayettiki «Sen hemjemet qilip qutquzghan... xelqing» dégen uqumgha yéqindur. «... Özüng rene tölep hör qilghan xelqing ötüp bolghuche» — bu ayet bésharet bolup: (1) Qanaandiki xelq we Moabtiki ahaliler Xudaning xelqining Misirdin chiqqinini anglap ulardin intayin qorqidu («Ye.» 2:8-11ni körüng); (2) kéyinki künlerde Israil Qanaan zéminini igileshke Iordan deryasidin «ötidu». Bu ish bolghuche héchqandaq bashqa el-millet ularning yolini tosuwalalmaydu (17-ayetni körüng).

15:16 Qan. 2:25; 11:25; Ye. 2:9

15:19 «...quruq yerdin méngip ötüp ketti» — bezi terjimilerde Musaning bu shéiri 18-ayet bilen toxtaydu.

15:20 1Sam. 18:6

15:21 «U zor ulughluqini körsetti» — yaki «U shanliq ghelibe quchti».

15:23 «Marah» — «achchiq» dégen menide.

15:23 Chöl. 33:8

15:26 «Perwerdigarning sözini» — ibraniy tilida «Perwerdigarning awazini».