20
Meryemning wapat bolushi
Birinchi ayning ichide Israillar, yeni pütkül Israil jamaiti Zin chölige yétip kélip, Qadeshte turup qaldi; Meryem shu yerde wapat boldi we shu yerge depne qilindi.
 
Meribah süyi — xelqning yene qaqshishi
Jamaetke ichidighan’gha su yoq idi, ular yighilip Musa bilen Harun’gha hujum qilghili turdi. Xelq Musa bilen tegiship: — Qérindashlirimiz Perwerdigarning aldida ölgen chaghda bizmu bille ölsek boptiken! Chöl. 16:32, 49 Siler néme üchün biz we charpaylirimizni bu yerde ölüp ketsun dep, Perwerdigarning jamaitini bu chöl-jezirige bashlap keldinglar? Siler néme üchün bizni Misirdin élip chiqip bundaq dehshetlik yerge ekeldinglar? Bu yerde ya tériqchiliq qilghili yer bolmisa, ya enjür, üzüm, anar bolmisa, ichidighan’gha sumu bolmisa, — déyishti.
Shuning bilen Musa bilen Harun jamaettin ayrilip jamaet chédirining derwazisi aldigha kélip düm yiqiliwidi, Perwerdigarning julasi u ikkisige ayan boldi. Perwerdigar Musagha söz qilip mundaq dédi: —
Hasini qolunggha al, andin sen akang Harun bilen birlikte jamaetni yighip, ularning köz aldidila qoram tashqa buyruq qil; shundaq qilsang qoram tash öz süyini chiqiridu; shu yol bilen sen ulargha su chiqirip, jamaet we charpayliri ichidighan’gha su bérisen. «hasini qolunggha al» — Musaning shu hasisi köp qétim Xudaning yolida ishlitilip kélin’gen. Birinchi qétimqisi «Mis.» 4:2de tépilidu.   Neh. 9:15; Zeb. 78:15, 16; 105:41; 114:8
Shuning bilen Musa Perwerdigarning emri boyiche Perwerdigarning huzuridin hasini aldi. 10 Musa bilen Harun ikkisi jamaetni qoram tashning aldigha yighdi we Musa ulargha: — Gépimge qulaq sélinglar, i asiylar! Biz silerge bu qoram tashtin su chiqirip béreylimu?! — dédi. Qan. 32:51; Zeb. 106:32,33 11 Andin Musa hasisi bilen qoram tashni ikki qétim uruwidi, nahayiti köp su éqip chiqti, sudin jamaetmu, charpaylarmu ichishti. Zeb. 78:15-16; 105:41; Yesh. 43:20; 48:21; 1Kor. 10:4 12 Perwerdigar Musa bilen Harun’gha: —
Siler Manga ishenmey, Israillar aldida Méni muqeddes dep hörmetlimigininglar üchün, ikkinglarning bu jamaetni Men ulargha teqdim qilip bergen zémin’gha bashlap kirishinglargha yol qoymaymen, — dédi. «Siler Manga ishenmey, Israillar aldida Méni muqeddes dep hörmetlimigininglar üchün» — Musa bilen Harunning «Israillar aldida Xudani muqeddes dep hörmetlimeslik» gunahi toghruluq «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz. «Qoram tash» toghruluq «1Kor.» 10:4ni we izahatini körüng.   Chöl. 27:14; Qan. 1:37 13 Su chiqirilghan jay «Meribah suliri» dep atalghan; Israillar shu yerde Perwerdigar bilen takallashqanliqi üchün, U ularning otturisida Özining muqeddes ikenlikini körsetti. «Meribah» — «takallishish» dégen menide. «Perwerdigar ularning otturisida özining muqeddes ikenlikini körsetti» — Xuda Musa we Harunning Özini hörmetlimigini üchün, ularni jazalap, Musaning xelq aldida qilghan bihörmetlik sözlirining Özige wekillik qilmaydighanliqini ipadilep, xelq aldida Özining pak-muqeddeslikini körsetti.
 
Édomlarning Israillarning chégridin ötüshige yol qoymasliqi
14 Musa Qadeshtin Édom padishahi bilen körüshüshke elchi ewetip uninggha: «Qérindashliri Israil mundaq deydu: — Biz tartiwatqan jebr-japalarning qandaqliqi özlirige melum, Qan. 23:6; Ob. 10; Ob. 12 15 bizning ata-bowilirimiz Misirgha chüshken bolup, biz Misirda uzaq zaman turup kettuq; misirliqlar bizgimu, bizning ata-bowilirimizghimu yaman muamile qildi; 16 biz Perwerdigargha yéliniwéduq, U bizning zarimizgha qulaq sélip, Perishte ewetip bizni Misirdin élip chiqti. Hazir mana, biz özlirining chégrisigha jaylashqan Qadesh dégen bir sheherde turuwatimiz. «Perishte» — beziler «Elchi» dep terjime qilidu. Lékin «Mis.» 23:20, 23, 34:32din qarighanda, menisi derweqe «Perishte»dur.   Mis. 2:23; 14:19 17 Emdi bizning zéminliridin ötüshimizge ruxset qilghan bolsila, biz étiz-ériq we üzümzarliqlardin ötmeymiz, quduqliringladin sumu ichmeymiz; «Xan yoli» bilen méngip chégriliridin ötüp ketküche ong-solgha burulmaymiz» — dédi.
18 Lékin Édomlar uninggha: «Silerning bizning zéminimizdin ötüshünglerge bolmaydu, ötimen désenglar qilich kötürüp silerge jengge chiqimiz» — dédi. «... bizning zéminimizdin ... silerge jengge chiqimiz» — ibraniy tilida «... méning zéminimdin... silerge jengge chiqimen» déyilidu.
19 Israillar uninggha: «Biz «kötürülgen yol» bilen mangimiz, özimiz we mallirimiz süyünglarni ichsek, nerxi boyiche heqqini bérimiz; biz peqet piyade ötüp kétimiz, bashqa héch telipimiz yoq» déwidi, «biz» — ibraniy tilida «men». 20 Édom padishahi: «Yaq. Ötmeysiler!» dédi. Édom padishahi nahayiti köp adimini bashlap chiqip Israillargha zor heywe körsetti. «Édom padishahi» — ibraniy tilida «Édom». 21 Shundaq qilip Édomlar Israillarning ularning tewelikidin ötüshige ene shu yosunda yol qoymidi; shuning bilen Israillar Édomlarning aldidin burulup ketti. Hak. 11:18
 
Harunning wapat bolghanliqi
22 Ular Qadeshtin yolgha chiqti; pütkül Israil xelqi Hor téghigha keldi. Chöl. 33:37 23 Perwerdigar Édomning chégrisidiki Hor téghida Musa bilen Harun’gha söz qilip mundaq dédi: —
24 Harun öz xelqlirige qoshulup kétidu; ikkinglar Meribah suliri dégen jayda Méning emrimge xilapliq qilghininglar üchün, uning Men Israillargha teqdim qilip bergen zémin’gha kirishige bolmaydu. «öz xelqlirige qoshulush» — mushu ibare toghruluq «Yar.» 25:8 we izahatini körüng. Shübhisizki, bu ibare adem ölgendin kéyin, rohining yenila hayat bolidighanliqini körsitidu. 25 Sen Harun bilen oghli Eliazarni élip Hor téghigha chiqqin; Chöl. 33:38; Qan. 32:50 26 Harunning kiyimlirini saldurup, oghli Eliazargha kiydürüp qoy; Harun shu yerde ölüp, öz xelqlirige qoshulidu.
27 Musa Perwerdigarning déginidek qildi, ücheylen pütkül jamaetning köz aldida Hor téghigha chiqti. 28 Musa Harunning kiyimlirini saldurup uning oghli Eliazargha kiydürüp qoydi; Harun taghning choqqisida öldi. Andin Musa bilen Eliazar taghdin chüshüp keldi. Qan. 10:6; 32:50 29 Pütkül jamaet Harunning ölgenlikini bildi; shuning bilen pütün Israil jemeti Harun üchün ottuz kün matem tutti.
 
 

20:3 Chöl. 16:32, 49

20:8 «hasini qolunggha al» — Musaning shu hasisi köp qétim Xudaning yolida ishlitilip kélin’gen. Birinchi qétimqisi «Mis.» 4:2de tépilidu.

20:8 Neh. 9:15; Zeb. 78:15, 16; 105:41; 114:8

20:10 Qan. 32:51; Zeb. 106:32,33

20:11 Zeb. 78:15-16; 105:41; Yesh. 43:20; 48:21; 1Kor. 10:4

20:12 «Siler Manga ishenmey, Israillar aldida Méni muqeddes dep hörmetlimigininglar üchün» — Musa bilen Harunning «Israillar aldida Xudani muqeddes dep hörmetlimeslik» gunahi toghruluq «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz. «Qoram tash» toghruluq «1Kor.» 10:4ni we izahatini körüng.

20:12 Chöl. 27:14; Qan. 1:37

20:13 «Meribah» — «takallishish» dégen menide. «Perwerdigar ularning otturisida özining muqeddes ikenlikini körsetti» — Xuda Musa we Harunning Özini hörmetlimigini üchün, ularni jazalap, Musaning xelq aldida qilghan bihörmetlik sözlirining Özige wekillik qilmaydighanliqini ipadilep, xelq aldida Özining pak-muqeddeslikini körsetti.

20:14 Qan. 23:6; Ob. 10; Ob. 12

20:16 «Perishte» — beziler «Elchi» dep terjime qilidu. Lékin «Mis.» 23:20, 23, 34:32din qarighanda, menisi derweqe «Perishte»dur.

20:16 Mis. 2:23; 14:19

20:18 «... bizning zéminimizdin ... silerge jengge chiqimiz» — ibraniy tilida «... méning zéminimdin... silerge jengge chiqimen» déyilidu.

20:19 «biz» — ibraniy tilida «men».

20:20 «Édom padishahi» — ibraniy tilida «Édom».

20:21 Hak. 11:18

20:22 Chöl. 33:37

20:24 «öz xelqlirige qoshulush» — mushu ibare toghruluq «Yar.» 25:8 we izahatini körüng. Shübhisizki, bu ibare adem ölgendin kéyin, rohining yenila hayat bolidighanliqini körsitidu.

20:25 Chöl. 33:38; Qan. 32:50

20:28 Qan. 10:6; 32:50