Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Yaⱪup 2

Ⱨǝmmǝ adǝmgǝ ohxax muamilǝ ⱪilix

1 Ⱪerindaxlirim, xan-xǝrǝp Igisi bolƣan Rǝbbimiz Əysa Mǝsiⱨning etiⱪad yolini tutⱪanikǝnsilǝr, adǝmning taxⱪi ⱪiyapitigǝ ⱪarap muamilǝ ⱪilidiƣanlardin bolmanglar.□ ■ 2 Qünki sinagoginglarƣa altun üzük taⱪiƣan, esil kiyingǝn bir bay bilǝn tǝng jul-jul kiyingǝn bir kǝmbǝƣǝl kirsǝ,□ 3 silǝr esil kiyingǝnni ǝtiwarlap «Tɵrgǝ qiⱪip oltursila!» desǝnglar, kǝmbǝƣǝlgǝ, «U yǝrdǝ tur!» yaki «Ayaƣ tǝripimdǝ oltur!» desǝnglar,□ 4 ɵzara ayrimiqiliⱪ ⱪilƣan wǝ insanlar üstidin yaman niyǝt ⱨɵküm qiⱪarƣuqilardin bolƣan bolmamsilǝr?!

5 Ⱪulaⱪ selinglar, i sɵyümlük ⱪerindaxlirim — Huda bu dunyadiki kǝmbǝƣǝllǝrni etiⱪadta bay bolux ⱨǝmdǝ ularni Ɵzini sɵygǝnlǝrgǝ berixkǝ wǝdǝ ⱪilƣan padixaⱨliⱪiƣa mirashor boluxⱪa talliƣan ǝmǝsmu?■ 6 Biraⱪ silǝr kǝmbǝƣǝllǝrni kɵzgǝ ilmidinglar! Baylar silǝrni ǝzgǝn wǝ sot-soraⱪlarƣa sɵrigǝn ǝmǝsmu? 7 Üstünglǝrgǝ ⱪoyulƣan axu mubarǝk namƣa kupurluⱪ ⱪiliwatⱪanlar yǝnǝ xu baylar ǝmǝsmu?□

8 Muⱪǝddǝs yazmilardiki «ⱪoxnangni ɵzüngni sɵygǝndǝk sɵy» degǝn xaⱨanǝ ⱪanunƣa ⱨǝⱪiⱪiy ǝmǝl ⱪilsanglar, yahxi ⱪilƣan bolisilǝr.□ ■ 9 Lekin kixilǝrgǝ ikki hil kɵz bilǝn ⱪarisanglar, gunaⱨ ⱪilƣan bolisilǝr, Tǝwrat ⱪanuni tǝripidin hilapliⱪ ⱪilƣuqilar dǝp bekitilisilǝr. □ 10 Qünki bir kixi pütün Tǝwrat ⱪanuniƣa ǝmǝl ⱪildim dǝp turup, ⱨǝtta uningdiki birla ǝmrgǝ hilapliⱪ ⱪilsa, u pütün ⱪanunƣa hilapliⱪ ⱪilƣuqi ⱨesablinidu. □ ■ 11 Qünki: «zina ⱪilma» Degüqi ⱨǝm «ⱪatilliⱪ ⱪilma»mu degǝn. Xunga, zina ⱪilmisanglarmu, lekin ⱪatilliⱪ ⱪilƣan bolsanglar, yǝnila pütün Tǝwrat ⱪanuniƣa hilapliⱪ ⱪilƣan bilǝn barawǝr bolisilǝr. □ ■ 12 Xunga sɵz-ǝmǝlliringlar adǝmni ǝrkinlikkǝ erixtüridiƣan ⱪanun aldida soraⱪ ⱪilinidiƣanlarning salaⱨiyitigǝ uyƣun bolsun. □ 13 Qünki baxⱪilarƣa rǝⱨim ⱪilmiƣanlarning üstidin qiⱪiridiƣan ⱨɵküm rǝⱨimsiz bolidu. Əmdi «rǝⱨim ⱪilix» «ⱨɵküm qiⱪirix»ning üstidin ƣǝlibǝ ⱪilip tǝntǝnǝ ⱪilidu.□ ■

Etiⱪad wǝ ǝmǝliyǝt

14 I ⱪerindaxlirim! Birsi aƣzida, «Mǝndǝ etiⱪad bar» dǝp turup, ǝmma uningda munasip ǝmǝlliri bolmisa, uning nemǝ paydisi? Bundaⱪ etiⱪad uni ⱪutⱪuzalamdu? ■ 15-16 Əmdi ǝgǝr aka-uka yaki aqa-singillardin biri yalingaq ⱪalsa yaki kündilik yemǝkliki kǝm bolsa, silǝrdin biri ularƣa: «Hudaƣa amanǝt, kiyiminglar pütün, ⱪorsiⱪinglar toⱪ ⱪilinƣay!» dǝp ⱪoyupla, tenining ⱨajitidin qiⱪmisa, buning nemǝ paydisi? ■ 17 Xuningƣa ohxax yalƣuz etiⱪadla bolup, uningƣa munasip ǝmǝlliri bolmisa, bundaⱪ etiⱪad ɵlük etiⱪadtur. 18 Lekin bǝzibir adǝmlǝr: «Sǝndǝ etiⱪad bar, mǝndǝ bolsa ǝmǝl bar» dǝp talixidu. Lekin mǝn: «Əmǝlsiz bolƣan etiⱪadingni manga kɵrsitǝ ⱪeni?!», «Mǝn etiⱪadimni ǝmǝllǝr bilǝn kɵrsitimǝn» dǝymǝn. □ 19 — Sǝn «Huda bir» dǝp ixinisǝn — Barikalla! Lekin ⱨǝtta jinlarmu xuningƣa ixinidu, xundaⱪla ⱪorⱪup dir-dir titrǝyduƣu! □ 20 Əy, ⱪuruⱪ hiyal adǝm! Əmǝlliri yoⱪ etiⱪadning ɵlük etiⱪad ikǝnlikini ⱪaqanmu bilǝrsǝn? □ 21 Atimiz Ibraⱨim ɵz oƣli Isⱨaⱪni ⱪurbangaⱨ üstigǝ sunƣanda ɵz ǝmili arⱪiliⱪ ⱨǝⱪⱪaniy dǝp jakarlanƣan ǝmǝsmu? □ ■ 22 Əmdi xuni kɵrüwelixⱪa boliduki, uning etiⱪadi munasip ǝmǝllǝrni ⱪildi wǝ etiⱪadi ǝmǝllǝr arⱪiliⱪ mukǝmmǝl ⱪilindi. 23 Mana bu ix Tǝwrattiki: «Ibraⱨim Hudaƣa etiⱪad ⱪildi. Bu uning ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi ⱨesablandi» degǝn yazmini ispatlaydu, xundaⱪla u «Hudaning dosti» dǝp ataldi. □ ■ 24 Buningdin xuni kɵrǝlǝysilǝrki, insanlar etiⱪadi bilǝnla ǝmǝs, bǝlki ǝmǝlliri bilǝn ⱨǝⱪⱪaniy dǝp jakarlinidu.□

25 Muxuningƣa ohxax, paⱨixǝ ayal Raⱨab Israil qarliƣuqilirini ɵz ɵyidǝ kütüp, ularni baxⱪa yol bilǝn ⱪaquruwǝtkǝnliki üqün, u ohxaxla ix-ǝmili bilǝn ⱨǝⱪⱪaniy dǝp jakarlanƣan bolmamdu? □ ■ 26 Tǝn roⱨ bolmisa ɵlük bolƣandǝk, ǝmǝlliri yoⱪ etiⱪadmu ɵlüktur.

□2:1 «xan-xǝrǝp Igisi bolƣan Rǝbbimiz Əysa Mǝsiⱨ» — «xan-xǝrǝp Igisi bolƣan» grek tilida «Uluƣluⱪning Ɵzi bolƣan» yaki «(Hudaning) uluƣluⱪining Ɵzi bolƣan». Xan-xǝrǝpning Igisining aldida bolsaⱪ, bay-namratliⱪ degǝndǝk pǝrⱪlǝrning ǝⱨmiyiti yoⱪ bolup ketidu.

■2:1 Law. 19:15; Ⱪan. 16:19; Pǝnd. 24:23; Mat. 22:16.

□2:2 «... sinagoginglarƣa altun üzük taⱪiƣan, esil kiyingǝn bir bay bilǝn tǝng jul-jul kiyingǝn bir kǝmbǝƣǝl kirsǝ,...» — «Tǝbirlǝr»diki «sinagog» toƣruluⱪ mǝzmunni kɵrünglar. Muxu yǝrdǝ etiⱪadqi bolƣan Yǝⱨudiylarning mǝhsus yiƣilix ibadǝt sorunlirini kɵrsitidu.

□2:3 «silǝr esil kiyingǝnni ǝtiwarlap «tɵrgǝ qiⱪip oltursila!» desǝnglar, kǝmbǝƣǝlgǝ, «u yǝrdǝ tur!» yaki «ayaƣ tǝripimdǝ oltur!» desǝnglar, ...» — «ayaƣ tǝripimdǝ» grek tilida «tǝhtipǝrim tüwidǝ» bilǝn ipadilinidu.

■2:5 Mis. 20:6; 1Sam. 2:30; Pǝnd. 8:17; Mat. 5:3; Yⱨ. 7:48; 1Kor. 1:26-29.

□2:7 «Üstünglǝrgǝ ⱪoyulƣan axu mubarǝk namƣa kupurluⱪ ⱪiliwatⱪanlar yǝnǝ xu baylar ǝmǝsmu?» — «üstünglǝrgǝ ⱪoyulƣan axu mubarǝk nam»: — adǝm Əysa Mǝsiⱨkǝ etiⱪad baƣliƣan bolsa, Huda aldida Mǝsiⱨ Əysaning nami xu kixining üstigǝ ⱪoyulƣan bolidu. Demǝk, u Mǝsiⱨgǝ mǝnsup, Huda u kixini «Meningki», «Mǝsiⱨning adimi» dǝp Ɵz namini muxu kixining «üstigǝ ⱪoyux»tin bax tartmaydu. Tǝwrat, «2Tar.» 7:14, «Am.» 9:11-12, «Yǝx.» 63:19, «Yǝr.» 14:9, 15:16, «Dan.» 9:19, «Ros.» 15:17ni kɵrüng).

□2:8 «Muⱪǝddǝs yazmilardiki «ⱪoxnangni ɵzüngni sɵygǝndǝk sɵy» degǝn xaⱨanǝ ⱪanunƣa ⱨǝⱪiⱪiy ǝmǝl ⱪilsanglar...» — «xaⱨanǝ ⱪanun» degǝn bu intayin ⱪiziⱪ ibarǝ toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.

■2:8 Law. 19:18; Mat. 22:39; Mar. 12:31; Rim. 13:9; Gal. 5:14; Əf. 5:2; 1Tes. 4:9.

□2:9 «Lekin kixilǝrgǝ ikki hil kɵz bilǝn ⱪarisanglar, gunaⱨ ⱪilƣan bolisilǝr, Tǝwrat ⱪanuni tǝripidin hilapliⱪ ⱪilƣuqilar dǝp bekitilisilǝr» — oⱪurmǝnlǝrgǝ xu ix ayanki, Yǝⱨudiy ⱪerindaxlar Tǝwrat ⱪanunini yahxi bilgǝqkǝ, ularning xu bilimdin tǝkǝbburlixip ketix hǝwpi bardur. Lekin rosul Yaⱪup ularƣa agaⱨlanduriduki, Tǝwrat ⱪanuniƣa ǝmǝl ⱪilay desǝng, ǝmdi insanƣa bolƣan muamilimigǝ ⱪaritilƣan ǝmrlǝr iqidǝ «ⱪoxnangni ɵzüngni sɵygǝndǝk sɵy» degǝn ǝmr ǝng ⱪattiⱪ tǝlǝptur, «kixilǝrgǝ ikki hil kɵz bilǝn ⱪarax» xu ǝmrigǝ hilap. Pǝⱪǝt «adǝmni ǝrkinlikkǝ erixtürgǝn ⱪanun»ni, yǝni «yengi ǝⱨdǝ»ni (1:25, 2:12-ayǝtlǝr) ɵziningki ⱪilƣan kixi xu ǝmrgǝ ǝmǝl ⱪilalaydu; axu ⱪanunda (yengi ǝⱨdǝ, demǝk) tǝkǝbburlixix degǝn ix ⱪǝt’iy yoⱪtur.

□2:10 «Qünki bir kixi pütün Tǝwrat ⱪanuniƣa ǝmǝl ⱪildim dǝp turup, ⱨǝtta uningdiki birla ǝmrgǝ hilapliⱪ ⱪilsa, u pütün ⱪanunƣa hilapliⱪ ⱪilƣuqi ⱨesablinidu» — bu bayan bǝlkim oⱪurmǝnlǝrgǝ ⱨǝyran ⱪalarliⱪ ix bolidu. «Gal.» 3:10dǝ mundaⱪ deyilidu — «Lekin Tǝwrat ⱪanuniƣa ǝmǝl ⱪilimiz dǝp yürgǝnlǝr bolsa ⱨǝmmisi lǝnǝtkǝ ⱪalidu. Qünki muⱪǝddǝs yazmilarda mundaⱪ yezilƣan: «Tǝwrat ⱪanunida yezilƣan ⱨǝmmǝ ǝmrlǝrgǝ üzlüksiz ǝmǝl ⱪilmaywatⱪan ⱨǝrbir kixi lǝnǝtkǝ ⱪalidu»». Qünki Hudaning insanlarƣa bolƣan adil, muⱪǝddǝs tǝlipi insanlarning toluⱪ pak-muⱪǝddǝs boluxidin ibarǝttur. Hudaning tǝlipigǝ ǝmǝl ⱪilixida «100٪»tin tɵwǝn bolsa bolmaydu. Xunga, Huda bizni awwal ⱪutⱪuzmisa uni ⱨeq hursǝn ⱪilalmaymiz.

■2:10 Ⱪan. 27:26; Mat. 5:19; Gal. 3:10.

□2:11 ««zina ⱪilma» Degüqi ⱨǝm «ⱪatilliⱪ ⱪilma»mu degǝn...» — ««zina ⱪilma» degüqi» Huda Ɵzi, ǝlwǝttǝ.

■2:11 Mis. 20:13,14; Ⱪan. 5:17,18; Mat. 5:27.

□2:12 «Xunga sɵz-ǝmǝlliringlar adǝmni ǝrkinlikkǝ erixtüridiƣan ⱪanun aldida soraⱪ ⱪilinidiƣanlarning salaⱨiyitigǝ uyƣun bolsun» — 1:25ni kɵrüng. «Adǝmni ǝrkinlikkǝ erixtüridiƣan ⱪanun» — grek tilida «ǝrkinlikning ⱪanuni». Demǝk, yengi ǝⱨdǝ, yǝni hux hǝwǝr. «Ərkinlik» — adǝmni gunaⱨ wǝ ɵz gunaⱨliⱪ tǝbiiti, ɵlüm wǝ dozahtin azad ⱪilidiƣan ǝrkinlik, ǝlwǝttǝ.

□2:13 «Qünki baxⱪilarƣa rǝⱨim ⱪilmiƣanlarning üstidin qiⱪiridiƣan ⱨɵküm rǝⱨimsiz bolidu. Əmdi «rǝⱨim ⱪilix» «ⱨɵküm qiⱪirix»ning üstidin ƣǝlibǝ ⱪilip tǝntǝnǝ ⱪilidu» — ««rǝⱨim ⱪilix» «ⱨɵküm qiⱪirix»ning üstidin ƣǝlibǝ ⱪilip tǝntǝnǝ ⱪilidu». Tǝwrat dǝwridǝ «Kɵzgǝ kɵz, qixⱪa qix» degǝn ⱪanun ⱨɵküm sürǝtti. Bu adilliⱪ, ǝlwǝttǝ. Biraⱪ Tǝwrattiki adil ⱪanun boyiqǝ ⱨǝmmimiz dozahⱪa qüxiximiz kerǝk! Əmdi Injil dǝwri kǝldi, Əysa Mǝsiⱨ Ɵzi bizning gunaⱨlirimizni Ɵz üstigǝ aldi; Huda xuning bilǝn bizgǝ rǝⱨimdilliⱪ kɵrsitix yolini aqti. Xuning bilǝn «rǝⱨimdilliⱪ» «ⱨɵküm qiⱪirix»ning üstidin ƣǝlibǝ ⱪilip tǝntǝnǝ ⱪilidu» wǝ biz Hudaƣa ǝgixip baxⱪilarƣa rǝⱨim kɵrsitiximizgǝ toƣra kelidu.

■2:13 Mat. 6:15; 18:35; Mar. 11:25; Luⱪa 16:25.

■2:14 Mat. 7:26; Yaⱪ. 1:23.

■2:15-16 Luⱪa 3:11; 1Yuⱨa. 3:17.

□2:18 «Lekin bǝzibir adǝmlǝr: «Sǝndǝ etiⱪad bar, mǝndǝ bolsa ǝmǝl bar» dǝp talixidu» — «Sǝndǝ etiⱪad bar, mǝndǝ bolsa ǝmǝl bar» degüqi bǝlkim «Bǝzilǝrdǝ etiⱪad bar, bǝzilǝrdǝ ǝmǝllǝr bar. Ikkilisi birla waⱪitta tǝng boluxi mumkin ǝmǝs» degǝndǝk mǝnini kɵtsǝtmǝkqi boluxi mumkin. 18-ayǝttiki ⱪalƣan sɵzlǝr wǝ 19-22-ayǝtlǝr bǝlkim Yaⱪupning buningƣa bolƣan rǝddiyǝ jawabi bolalaydu. «Lekin mǝn: «Əmǝlsiz bolƣan etiⱪadingni manga kɵrsitǝ ⱪeni?!» ... dǝymǝn» — bu sɵz intayin kinayilik gǝp, ǝlwǝttǝ. Adǝmning ǝmǝlliri yaki ⱨǝrikǝtliri bolmisa uningda nemǝ etiⱪad, nemǝ pozitsiyǝ yaki nemǝ pikir bar bolƣanliⱪini bilix ⱨǝrgiz mumkin ǝmǝs!

□2:19 «— Sǝn «Huda bir» dǝp ixinisǝn — Barikalla! Lekin ⱨǝtta jinlarmu xuningƣa ixinidu, xundaⱪla ⱪorⱪup dir-dir titrǝyduƣu!» — Yaⱪupning bu gepi intayin kinayilik gǝptur. Ⱨǝtta jin-xǝytanlarning «etiⱪadi»din ǝmǝl-ⱨǝrikǝtlǝr qiⱪidu (ular dir-dir titrǝydu!). Jin-xǝytanlar Hudaning mǝwjut ikǝnlikigǝ, uning «bir bolƣanliⱪi»ƣa ixinidu, lekin uningƣa etiⱪad ⱪilmaydu (tayanmaydu), ǝlwǝttǝ.

□2:20 «ǝmǝlliri yoⱪ etiⱪadning ɵlük etiⱪad ikǝnliki...» — bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ «ǝmǝlliri yoⱪ etiⱪadning ǝⱨmiyǝtsiz etiⱪad ikǝnliki...» deyilidu. «ǝmǝlliri yoⱪ etiⱪadning ɵlük etiⱪad ikǝnlikini ⱪaqanmu bilǝrsǝn? » — «ⱪaqanmu bilǝrsǝn?» degǝnning baxⱪa birhil tǝrjimisi «buningƣa ispat halamsǝn?».

□2:21 «Atimiz Ibraⱨim ɵz oƣli Isⱨaⱪni ⱪurbangaⱨ üstigǝ sunƣanda...» — «Atimiz Ibraⱨim» — Yǝⱨudiy hǝlⱪining ǝjdadi ⱨǝmdǝ etiⱪad jǝⱨǝttǝ barliⱪ etiⱪadqilarning atisidur.

■2:21 Yar. 22:10.

□2:23 «Mana bu ix Tǝwrattiki: «Ibraⱨim Hudaƣa etiⱪad ⱪildi. Bu uning ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi ⱨesablandi» degǝn yazmini ispatlaydu, xundaⱪla u «Hudaning dosti» dǝp ataldi» — Tǝwrat, «Yar.» 15:6 wǝ «2Tar.» 20:7, «Yǝx.» 51:2, «Dan.» 3:35ni (LXX) wǝ «Yǝx.» 41:8ni kɵrüng).

■2:23 Yar. 15:6; Rim. 4:3; Gal. 3:6.

□2:24 «Buningdin xuni kɵrǝlǝysilǝrki, insanlar etiⱪadi bilǝnla ǝmǝs, bǝlki ǝmǝlliri bilǝn ⱨǝⱪⱪaniy dǝp jakarlinidu» — rosul Pawlus «insanlar etiⱪad bilǝn ⱨǝⱪⱪaniy dǝp jakarlinidu» dǝydu (mǝsilǝn, «Rim.» 3:28, «Gal.» 2:16, 3:24ni kɵrüng). Rosul Yaⱪupning sɵzi Pawlusning sɵzigǝ ⱨeq zit ǝmǝs, bǝlki adǝmning etiⱪadiƣa munasip ix-ⱨǝrikiti yaki ǝmǝlliri bolmisa, bundaⱪ etiⱪad ⱨǝⱪiⱪiy etiⱪad ⱨesablanmaydu, bǝlki «ɵlük etiⱪad» (2:17, 20, 26) ⱨesablinixi kerǝk, dǝp tǝkitlǝydu.

□2:25 «... paⱨixǝ ayal Raⱨab Israil qarliƣuqilirini ɵz ɵyidǝ kütüp, ularni baxⱪa yol bilǝn ⱪaquruwǝtkǝnliki üqün, u ohxaxla ix-ǝmili bilǝn ⱨǝⱪⱪaniy dǝp jakarlanƣan bolmamdu?» — bu wǝⱪǝ «Yǝxua» 2-babta hatirilǝngǝn. «Ibr.» 11:31nimu kɵrüng.

■2:25 Yǝ. 2:1; 6:23; Ibr. 11:31.