3
Pǝrwǝrdigar ǝllǝrning üstidin ⱨɵküm qiⱪiridu
Qünki mana, xu künlǝrdǝ, xu pǝyttǝ,
Mǝn Yǝⱨuda ⱨǝm Yerusalemni asarǝttin ⱪutuldurup, azadliⱪⱪa erixtürginimdǝ,
Mǝn barliⱪ ǝllǝrnimu yiƣip,
Ularni «Yǝⱨoxafat jilƣisi»ƣa qüxürimǝn;
Xuning bilǝn ularning hǝlⱪimni ǝllǝr arisiƣa tarⱪitiwǝtkǝnlikidin,
Zeminimni bɵlüp parqiliwǝtkǝnlikidin,
Ularni axu yǝrdǝ Mening mirasim, yǝni hǝlⱪim Israil tüpǝylidin soraⱪⱪa tartimǝn. «Mǝn barliⱪ ǝllǝrnimu yiƣip,... xuning bilǝn ularning hǝlⱪimni ǝllǝr arisiƣa tarⱪitiwǝtkǝnlikidin, ... ularni... hǝlⱪim Israil tüpǝylidin soraⱪⱪa tartimǝn» — «ǝllǝr» bolsa yat ǝllǝr, Yǝⱨudiy ǝmǝslǝr. «Yǝⱨoxafat jilƣisi» — «Yǝⱨoxafat» — «Yaⱨ» (Pǝrwǝrdigar) sotlaydu» degǝn mǝnidǝ. U bǝlkim Yerusalem xǝⱨirining xǝrⱪi tǝripidiki «Kidron jilƣisi»ni kɵrsitidu (Yerusalem ⱨǝm «Zǝytun teƣi» arisida).
Uning üstigǝ ular Mening hǝlⱪimni doƣa tikip qǝk taxliƣan;
Bir yigitni bir paⱨixǝ ayalƣa almaxturƣan,
Bir ⱪizni «xarab iqimiz» dǝp xarab üqün almaxturƣan.
Ⱨǝy, Tur ⱨǝm Zidon, Filistiyǝning barliⱪ rayonliri, Mǝn silǝrni nemǝ ⱪiliptimǝn?
Silǝr Mǝndin ɵq almaⱪqimusilǝr?
(Biraⱪ Mǝndin ɵq alimiz desǝnglar, ɵqni tezla ɵz bexinglarƣa ⱪayturup berimǝn!) «Ⱨǝy, Tur ⱨǝm Zidon,...» — «Tur» bolsa Liwandiki ǝng qong port ⱨǝm ⱪudrǝtlik xǝⱨǝr, Zidon uning ǝtrapidiki rayon.
Kümüxlirim, altunlirimni buliwalƣininglar tüpǝylidin,
Güzǝl gɵⱨǝrlirimni ɵz buthaniliringlarƣa aparƣininglar tüpǝylidin,
Yǝⱨuda baliliri ⱨǝm Yerusalemning balilirini ɵz qegrasidin yiraⱪ ⱪilmaⱪ üqün ularni Greklarƣa setiwetkininglar tüpǝylidin,
Mana, Mǝn ularni silǝr setiwǝtkǝn jayda ornidin turƣuzimǝn,
Ⱨǝmdǝ ⱪilƣininglarni ɵz bexinglarƣa ⱪayturimǝn.
Oƣul-ⱪizliringlarni Yǝⱨuda balilirining ⱪoliƣa setiwetimǝn,
Ular xularni yiraⱪtiki bir ǝlgǝ, yǝni Xabiyaliⱪlarƣa setiwetidu;
Qünki Pǝrwǝrdigar sɵz ⱪilƣan. «Ular xularni yiraⱪtiki bir ǝlgǝ, yǝni Xabiyaliⱪlarƣa setiwetidu» — «Xabiyaliⱪlar» «Xeba» degǝn rayondikilǝr boluxi mumkin.
 
Pǝrwǝrdigar «Yǝⱨoxafat jilƣisi»da barliⱪ ǝllǝrning üstigǝ ⱨɵkümini qiⱪiridu
Xuni ǝllǝr arisida jakarlanglarki,
«Jǝnggǝ tǝyyarlininglar,
Palwanlarni ⱪozƣanglar,
Jǝngqilǝrning ⱨǝmmisi yeⱪinlaxsun,
Jǝnggǝ ⱨazir bolsun;
10 Sapan qixlirini ⱪiliq ⱪilip,
Orƣaⱪliringlarni nǝyzǝ ⱪilip soⱪuxunglar;
Ajiz adǝmmu: «Mǝn küqlük» desun;
11 Ətraptiki ⱨǝmmǝ ǝllǝr, tezdin kelinglar,
Ⱨǝmminglar xu yǝrgǝ jǝm bolunglar!».
«Ɵzüngning küqlükliringni axu yǝrgǝ qüxürgǝysǝn, aⱨ Pǝrwǝrdigar!» «Ɵzüngning küqlükliringni axu yǝrgǝ qüxürgǝysǝn, aⱨ Pǝrwǝrdigar!» — bu sɵzlǝr 2:1-11diki wǝ «Yǝx.» 13:3-5diki sɵzlǝrgǝ munasiwǝtlik boluxi kerǝk. «Yǝx.» 13:3-5diki izaⱨatlarnimu kɵrüng.
 
12 «Əllǝr ⱪozƣilip «Yǝⱨoxafat jilƣisi»ƣa kǝlsun;
Qünki Mǝn xu yǝrdǝ olturup ǝtraptiki ⱨǝmmǝ ǝllǝrni soraⱪⱪa tartimǝn.
13 Orƣaⱪni selinglar,
Qünki ziraǝt pixti;
Kelinglar, qüxüp qǝylǝnglar,
Qünki xarab kɵlqǝkliri liⱪ tuxuⱪtur,
Idix-küplǝr tolup taxidu.
Qünki ularning rǝzilliki zordur» «Orƣaⱪni selinglar, qünki ziraǝt pixti; kelinglar, qüxüp qǝylǝnglar, qünki xarab kɵlqǝkliri liⱪ tuxuⱪtur... qünki ularning rǝzilliki zordur»» — muxu buyruⱪ bǝlkim Hudaning «küqlükliri», yǝni pǝrixtilǝrgǝ eytilidu («Wǝⱨ» 14:17-20ni kɵrüng).   Wǝⱨ. 14:15
14 Aⱨ, nurƣun, nurƣun kixilǝr «Ⱪarar jilƣisi»da!
Qünki Pǝrwǝrdigarning küni «Ⱪarar jilƣisi»ƣa yeⱪinlaxti.
15 Ⱪuyax ⱨǝm ay ⱪarangƣulixip ketidu,
Yultuzlar ɵz julasini ⱪayturuwalidu. Yo. 2:10, 3:4, 15; Yǝx.13:10; 24:23; Am. 8:9; Mat. 24:29; Ros. 2:20; Wǝⱨ. 6:12-13
16 Pǝrwǝrdigar Ziondin ⱨɵrkirǝydu,
Yerusalemdin awazini ⱪoyuwetidu;
Asmanlar, zeminlar silkinidu;
Lekin Pǝrwǝrdigar Ɵz hǝlⱪigǝ baxpanaⱨ,
Israil baliliriƣa küq-ⱨimayǝ bolidu.
 
Pǝrwǝrdigar Zionni Ɵz makani ⱪilidu
17 Xuning bilǝn silǝr Mǝnki Pǝrwǝrdigarning silǝrning Hudayinglar ikǝnlikimni,
Ɵz muⱪǝddǝs teƣim Zionda turidiƣanliⱪimni bilisilǝr;
Yerusalem pak-muⱪǝddǝs bolidu,
Uningdin ⱨeq yat adǝmlǝr yǝnǝ ɵtmǝydu. «Uningdin ⱨeq yat adǝmlǝr yǝnǝ ɵtmǝydu» — degǝn sɵz bǝlkim: (1) ⱨeq tajawuzqi yǝnǝ Yerusalemni buzmaydu, wǝ (2) Yerusalemni bulƣƣudǝk ⱨeqⱪandaⱪ butpǝrǝs adǝm uningdin yǝnǝ ɵtmǝydu, degǝn ikki mǝnini kɵrsitixi mumkin.   Wǝⱨ. 21:27
18 Ⱨǝm xu küni ǝmǝlgǝ axuruliduki,
Taƣlar yengi xarabni temitidu,
Dɵng-egizliklǝrdin süt aⱪidu,
Yǝⱨudadiki barliⱪ eriⱪ-ɵstǝnglǝrdǝ liⱪ su aⱪidu;
Pǝrwǝrdigarning ɵyidin bir bulaⱪ qiⱪidu,
Xittim jilƣisini suƣiridu. «...Xittim jilƣisini suƣiridu» — «Xittim jilƣisi» Yerusalemning xǝrⱪiy tǝripida bolup, suliri Iordan jilƣisiƣa qüxidu.   Am. 9:13
19 Misir bolsa bir qɵllük,
Edom adǝmzatsiz bir qɵl-bayawan bolidu,
Ularning Yǝⱨuda baliliriƣa ⱪilƣan zulum-zorawanliⱪi tüpǝylidin,
Ular bularning zeminida bigunaⱨ ⱪanlarni tɵkkǝnliki tüpǝylidin.
20 Biraⱪ Yǝⱨuda mǝnggügǝ turidu,
Yerusalem dǝwrdin-dǝwrgiqǝ ⱪalidu;
21 Ⱨǝm Mǝn ularni tɵkkǝn ⱪanlarning paklandurulmiƣan gunaⱨliridin paklandurimǝn;
Qünki Pǝrwǝrdigar Zionda makanlaxⱪandur.

3:2 «Mǝn barliⱪ ǝllǝrnimu yiƣip,... xuning bilǝn ularning hǝlⱪimni ǝllǝr arisiƣa tarⱪitiwǝtkǝnlikidin, ... ularni... hǝlⱪim Israil tüpǝylidin soraⱪⱪa tartimǝn» — «ǝllǝr» bolsa yat ǝllǝr, Yǝⱨudiy ǝmǝslǝr. «Yǝⱨoxafat jilƣisi» — «Yǝⱨoxafat» — «Yaⱨ» (Pǝrwǝrdigar) sotlaydu» degǝn mǝnidǝ. U bǝlkim Yerusalem xǝⱨirining xǝrⱪi tǝripidiki «Kidron jilƣisi»ni kɵrsitidu (Yerusalem ⱨǝm «Zǝytun teƣi» arisida).

3:4 «Ⱨǝy, Tur ⱨǝm Zidon,...» — «Tur» bolsa Liwandiki ǝng qong port ⱨǝm ⱪudrǝtlik xǝⱨǝr, Zidon uning ǝtrapidiki rayon.

3:8 «Ular xularni yiraⱪtiki bir ǝlgǝ, yǝni Xabiyaliⱪlarƣa setiwetidu» — «Xabiyaliⱪlar» «Xeba» degǝn rayondikilǝr boluxi mumkin.

3:11 «Ɵzüngning küqlükliringni axu yǝrgǝ qüxürgǝysǝn, aⱨ Pǝrwǝrdigar!» — bu sɵzlǝr 2:1-11diki wǝ «Yǝx.» 13:3-5diki sɵzlǝrgǝ munasiwǝtlik boluxi kerǝk. «Yǝx.» 13:3-5diki izaⱨatlarnimu kɵrüng.

3:13 «Orƣaⱪni selinglar, qünki ziraǝt pixti; kelinglar, qüxüp qǝylǝnglar, qünki xarab kɵlqǝkliri liⱪ tuxuⱪtur... qünki ularning rǝzilliki zordur»» — muxu buyruⱪ bǝlkim Hudaning «küqlükliri», yǝni pǝrixtilǝrgǝ eytilidu («Wǝⱨ» 14:17-20ni kɵrüng).

3:13 Wǝⱨ. 14:15

3:15 Yo. 2:10, 3:4, 15; Yǝx.13:10; 24:23; Am. 8:9; Mat. 24:29; Ros. 2:20; Wǝⱨ. 6:12-13

3:17 «Uningdin ⱨeq yat adǝmlǝr yǝnǝ ɵtmǝydu» — degǝn sɵz bǝlkim: (1) ⱨeq tajawuzqi yǝnǝ Yerusalemni buzmaydu, wǝ (2) Yerusalemni bulƣƣudǝk ⱨeqⱪandaⱪ butpǝrǝs adǝm uningdin yǝnǝ ɵtmǝydu, degǝn ikki mǝnini kɵrsitixi mumkin.

3:17 Wǝⱨ. 21:27

3:18 «...Xittim jilƣisini suƣiridu» — «Xittim jilƣisi» Yerusalemning xǝrⱪiy tǝripida bolup, suliri Iordan jilƣisiƣa qüxidu.

3:18 Am. 9:13