■1:1 Ros. 9:15; 13:2; Gal. 1:15.
■1:2 Yar. 3:15; 22:18; 26:4; 49:10; Qan. 18:15; 2Sam. 7:12; Zeb. 132:11; Yesh. 4:2; 7:14; 9:5; 40:10; Yer. 23:5; 33:14; Ez. 34:23; 37:24; Dan. 9:24; Mik. 7:20.
□1:3-4 «jismaniy jehettin u Dawutning neslidin tughulghan» — mushu «Dawut» bolsa Dawut peyghember, yeni Israilgha padishah bolghan Dawut. Nurghun peyghemberler Mesih Dawutning ewladidin bolidu, dep bésharet bergenidi. «birdinbir pak-muqeddes Roh» — grék tilida «pak-muqeddeske tewe bolghan Roh» dégen söz bilen ipadilinidu. Bizningche, shübhisizki, Xudaning Öz Muqeddes Rohini körsitidu; bezi alimlar bu ibarini Mesih Eysaning öz rohini bildüridu, dep qaraydu.
■1:3-4 Mat. 1:1; Luqa 1:32; Ros. 2:30; 13:23; 2Tim. 2:8; Yesh. 9:5; 44:6; 54:5; Yuh. 2:19; Rim. 9:5; 1Yuh. 5:20.
□1:5 «Uning nami üchün barliq eller arisida Xudagha étiqadtin bolghan itaetmenlik wujudqa keltürülüshke biz méhir-shepqetke we rosulluqqa muyesser bolduq» — «eller» mushu yerde Yehudiy emes ellerni körsitidu. Tewratta bezide Yehudiylargha nisbeten «yat eller» dep terjime qilimiz. «Xudagha étiqadtin bolghan itaetmenlik wujudqa keltürülüshke...» — grék tilida sözmusöz peqet «étiqadning itaiti üchün...» déyilidu.
□1:6 «Siler ular arisida, Eysa Mesih teripidin chaqirilghansiler» — «ular arisida» — yeni Mesihke étiqad qilghan yat eller arisida. Démek, Rimliq étiqadchilar del rosul Pawlus ularning xizmitide bolushqa chaqirilghan kishilerdindur. «Eysa Mesih teripidin chaqirilghansiler» — bashqa birxil terjimisi: «Mesihke mensup bolushqa (Xuda teripidin) chaqirilghan...».
□1:8 «silerning étiqadinglar pütkül alemge pur ketti» — Rim impériyesidikiler Rimning qanuni boyiche: «Impératori «Qeyser»ni «Reb Xuda» dep étirap qilishqa mejbur idi. Shunga «Eysa Mesih Rebbimdur» dep étirap qilghuchilar qattiq qarshiliqqa we köp qétim dehshetlik ziyankeshlikke uchrashqa bashlidi. Paytexti Rim shehiridiki puqralardin bezilirining Mesihke baghlan’ghanliqi: «Rim shehiride Mesihke egeshküchiler bar iken!» dep dunyani zilzilge keltürgenidi.
□1:9 «Öz Oghli toghrisidiki xush xewerde chin roh-qelbim bilen men xizmitini qiliwatqan Xuda...» — grék tilida «chin roh-qelbim bilen» peqet «rohimda» déyilidu. «xizmitini qiliwatqan Xuda...» — «xizmiti» mushu yerde grék tilida alahide «rohiy xizmet» yaki «kahinliq xizmet»ni körsitidu.
■1:9 Rim. 9:1; 2Kor. 1:23; 11:31; Gal. 1:20; Fil. 1:8; 1Tés. 2:5; 2Tim. 1:3.
□1:11 «rohiy iltipat» — Muqeddes Rohtin kélidighan alahide, möjizilik qabiliyettin ibarettur. Mesilen, «1Kor.» 12-14-bablarni körüng.
□1:13 «silerning shuni bilishinglarni xalaymenki...» — bu sözler adette Rim impératori yarliq chüshürgende ishlitidighan ibare idi. Rosul Pawlus töwendiki gépini «Alem impératori Eysa Mesih»din kelgen dep puratmaqchi oxshaydu. Eyni sözler «shuni bilmeslikinglarni xalimaymenki,...». «ellikler...» — barliq Yehudiy emes milletler, «yat eller», «taipiler».
□1:14 «... herqandaq ademlerge, meyli Yunanliqlar we yat taipilerge, danishmen we nadanlargha bolsun...» — mushu yerde «yat taipiler» Yunanliq emeslerni yaki shu dewrdiki «medeniyet belgisi bolghan Yunan tili»ni sözliyelmeydighan «mediniyetsizler»ni kösitidu. «men... hemmisige qerzdarmen» — buning menisi belkim «hemmisige xush xewerni yetküzüshke qerzdarmen» bolsa kérek.
□1:16 «Mesih toghrisidiki bu xush xewer» — grék tilida «Mesihning xush xewiri» dégen sözde ipadilinidu. «Grékler» — (yaki «Yunanliqlar») mushu yerde barliq Yehudiy emes milletler yaki elliklerge wekil kélidu. «...nijatqa érishtüridighan Xudaning küch-qudritidur» — «nijat» dégen Xuda ademni gunahini kechürüp, uningdin qutquzup, menggülük hayatni ata qilishini körsitidu.
■1:16 Zeb. 40:9-10; 1Kor. 1:18; 15:2; 2Tim. 1:8.
□1:17 «xush xewerde étiqadqa asaslan’ghan, Xudaning birxil heqqaniyliqi étiqad qilghuchilargha wehiy qilin’ghandur» — bashqa birxil terjimisi: «xush xewerde Xudadin kelgen, bashtin axir étiqadqa asaslan’ghan bir heqqaniyliq ashkarilan’ghandur». «Heqqaniy adem ishench-étiqadi bilen hayat bolidu» — «Hab.» 2:4.
■1:17 Hab. 2:4; Yuh. 3:36; Rim. 3:21; Gal. 3:11; Fil. 3:9; Ibr. 10:38.
□1:26 «ayallarmu tebiiy jinsiy munasiwetni gheyriy munasiwetke aylandurdi» — grék tilida «ayallarmu jinsiy munasiwetni tebiiy qanuniyetke xilap munasiwetke aylandurdi» déyilidu.