19
Мисир җазалинип, тәрбийә берилип сақайтилиду вә Худаға ибадәт қилиду
Мисир тоғрилиқ жүкләнгән вәһий: —
Мана, Пәрвәрдигар тез учидиған булут үстигә минип,
Мисирға йетип келиду;
Мисирдики бутлар униң алдида тәвринип кетиду,
Мисирниң жүриги болса ичидин ерип кетиду.
— «Вә Мән Мисирлиқларни бир-биригә қарши қутритимән;
Уларниң һәммиси өз қериндашлириға қарши туришиду,
Өз хошнилири биләнму соқишиду;
Шәһәр билән шәһәр,
Падишаһлиқ билән падишалиқ бир-биригә қарши уришиду;
Вә Мисирниң роһи өз ичидин йоқап кетиду;
Мән уларни мәслиһәтсиз қалдуримән;
Шуңа улар бутларни вә әрваһларни,
Әрваһларни чақирғучиларни һәм палчиларни издәп мәслиһәт сорайду;
Мән Мисирлиқларни рәһимсиз бир һөкүмранниң қолиға тапшуримән;
Әшәддий бир падиша уларниң үстидин һөкүмранлиқ қилиду» — дәп җакалайду самави қошунларниң Сәрдари болған Рәб Пәрвәрдигар; «мән Мисирлиқларни рәһимсиз бир һөкүмранниң қолиға тапшуримән...» — мошу бешарәтни бәлким авал Ефиопийәлик Пианқи (миладийәдин илгәрки 715-жили), Асурийәлик Саргон (20-бапни көрүң), Асурийәлик Сәннахериб вә яки кейинки Парс падишалири Камбисис (миладийәдин илгәрки 525-жили), андин Атаксәрксис (ИИИ) «Оқус» қатарлиқлар (миладийәдин илгәрки 343-жили) тәрипидин әмәлгә ашурулған еди.
Һәм сулар «деңиз»дин йоқайду,
Дәрияси қағҗирап пүтүнләй қуруп кетиду; «сулар «деңиз»дин йоқайду» — мошу йәрдә «деңиз» Нил дәриясини көрситиду.
Дәрияларни сесиқчилиқ қаплайду,
Мисирниң өстәң-қаналлири қағҗирап түгәйду;
Қомушлар һәм йекәнләр солишиду;
Нил дәрияси бойидики йәрләр,
Нил дәриясиниң қуюлуш ағзидики йәрләр гиясиз қалиду,
Нил дәрияси бойидики зираәтләрниң һәммиси қуруп, тозуп, йоқилиду.
Белиқчилар болса зар қақшайду;
Нил дәриясиға қармақ ташлиғучиларниң һәммиси налә көтириду;
Суларниң үстигә тор яйғучиларниң беши саңгилап кетиду.
Зиғирчилар һәм либас тоқуғучилар хиҗаләтчиликтә қалиду,
10 Җәмийәтниң «түврүк»лири парә-парә болуп,
Мәдикарларниң көңлиму йерим болиду.
11 Толиму ахмақ Зоан шәһириниң әмәлдарлири!
Пирәвнниң әң дана мәслиһәтчилиридин әхмиқанә мәслиһәтләр чиқиду!
Силәр қандақму Пирәвнгә: —
«Мән болсам даналарниң әвлади,
Қедимки падишаларниң нәслидурмән!» — дәватқансиләр техи? «Пирәвн» — Мисир падишалириниң дәвир-дәвиргичә ишләткән унвани. «Мән болсам... қедимки падишаларниң нәслидурмән!» — Мисирниң өрп-адәтлири бойичә, падишаниң мәслиһәтчилириниң һәммиси жуқури тәбиқилик яки падиша җәмәтидин болуши керәк еди.
12  Мисир, сениң данишмәнлириң һазир қени?
Улар данишмән болса, самави қошунларниң Сәрдари болған Пәрвәрдигарниң Мисир тоғрилиқ немиләрни көңлигә пүккәнлигини саңа аян қилсун!
13 Зоан шәһириниң әмәлдарлири наданлашти,
Мәмфис шәһириниң әмәлдарлири алдинип кәтти;
Мисир қәбилилириниң «бүҗәк таш»лири болса уларни езиқтуруп қойди. «Мәмфис» — яки «Ноф». «Мисир қәбилилириниң «бүҗәк таш»лири» — бәлким Мисир җәмийитидики мөтивәрләрдур.
14 Пәрвәрдигар уларниң арисиға бир қаймуқтурғучи роһни арилаштуривәтти;
Шуңа бириси мәс болуп өз қусуғида тейилип әләң-сәләң болғандәк,
Улар Мисирдикиләрни һәр бир ишида әләң-сәләң қиливәтти.
15 Шуниң билән Мисирға,
Баш, қуйруқ, палма шехи яки қомушлар қилалиғидәк һеч қандақ амал қалмайду. «Баш, қуйруқ, палма шехи, қомуш» — бәлким Мисир җәмийитидики һәр хил тәбиқидики адәмләрни билдүриду.   Йәш. 9:13
16 Шу күни Мисирдикиләр қиз-аялларға охшап қалиду,
Самави қошунларниң Сәрдари болған Пәрвәрдигар қолини уларниң үстигә тәңлиши билән титрәп қорқиду,
17 Һәмдә Йәһуда зимини болса Мисирға вәһимә болуп қалиду;
Чүнки самави қошунларниң Сәрдари болған Рәб Пәрвәрдигарниң бекиткән ирадиси түпәйлидин,
Йәни Униң өзлиригә қаритилған ирадиси түпәйлидин,
Кимгә Йәһуданиң гепи қилинсила шу чөчүйду.
18 Шу күни Қанаанниң тили сөзләйдиған,
Вә самави қошунларниң Сәрдари болған Пәрвәрдигарға беқинип садиқлиқ қәсими қилидиған Мисирниң бәш шәһири болиду;
Улардин бири «Һалак шәһири» дәп атилиду. «Қанаанниң тили» — «Қанаан» Пәләстин, йәни Исраилниң зимини, һазирқи «Исраилийә»ни көрситиду. Шуңа улар ибраний тилини сөзлишиду.   Қан. 10:20; Йәр. 12:16
19 Шу күни Мисирниң зимини оттурисида Пәрвәрдигарға аталған бир қурбангаһ,
Һәм чегарасида Пәрвәрдигарға аталған бир түврүк болиду.
20 Булар болса самави қошунларниң Сәрдари болған Пәрвәрдигарға һәм бәлгү һәм шаһит болиду;
Чүнки әзгүчиләр түпәйлидин улар Пәрвәрдигарға налә көтәргән болиду;
У уларни әркинликкә чиқиридиған бир қутқузғучи һәм қоғдиғучини әвәтиду. «Булар .. Пәрвәрдигарға һәм бәлгү һәм шаһит болиду; чүнки әзгүчиләр түпәйлидин улар Пәрвәрдигарға налә көтәргән болиду; у уларни әркинликкә чиқиридиған бир қутқузғучи һәм қоғдиғучини әвәтиду...» — (18-22-айәтләр) — Мошу айәтләрдики бешарәт бәлким ахирқи заманда әмәлгә ашурулиду. Бәзи алимлар бешарәтләр миладийәдин илгәрки 4-1-әсирләрдә «қисмән әмәлгә ашурулған» дәп қарайду. Шу заманларда Мисир нурғун Йәһудий мусапирларни қобул қилип, уларға Мисирниң чегарисиға йеқин җайда йеңи бир ибадәтханини қурушқа йол қойди вә һәтта уни қурушқа ярдәм бәрди. Миладийәдин кейин Мисирдики мәсиһий җамаәтләрму наһайити көп болған.
21 Пәрвәрдигар Мисирлиқларға тонутулуп аян қилиниду;
Шу күни Мисир Пәрвәрдигарни тонуйду;
Улар униңға қурбанлиқ ашлиқ һәдийәлири билән ибадәт қилиду;
Улар Пәрвәрдигарға қәсәм ичиду вә униңға әмәл қилиду. Мал. 1:11
22 Пәрвәрдигар Мисирни уриду;
У уларни уриду һәм сақайтиду;
Шуниң билән улар Пәрвәрдигарниң йениға қайтиду,
У уларниң дуа-тилавитини қобул қилип уларни сақайтиду.
23 Шу күни Мисирдин Асурийәгә маңидиған, егиз көтирилгән түз йол ечилиду;
Асурийәликләр Мисирға кириду,
Мисирлиқлар Асурийәгә кириду;
Мисир Асурийә билән биллә Худаниң хизмәт-ибадитидә болиду. «Шу күни Мисирдин Асурийәгә маңидиған, егиз көтирилгән түз йол ечилиду...» — мошу йол һелиһәм мәвҗут. Бирақ Исраил һәм Мисир вә Сурийәләр оттурисидики мунасивәт яхши болмиғачқа, йол узундин буян етиклик һаләттә турмақта.
24 Шу күни Исраил Мисир вә Асурийә билән бир болуп,
Үчиси, йәр йүзидикиләргә бәхит йәткүзгүчиләр болиду.
25 Самави қошунларниң Сәрдари болған Пәрвәрдигар уларға бәхит ата қилип: —
«Хәлқим болған Мисирға,
Өз қолумниң иҗади болған Асурийәгә
Вә Өз мирасим болған Исраилға бәхит яр болсун!» — дәйду. «Хәлқим болған Мисирға, Өз қолумниң иҗади болған Асурийәгә вә Өз мирасим болған Исраилға бәхит яр болсун!» — пикримизчә мошу бешарәтниң (1-25-айәтләрниң) ахирқи қисми («шу күни Мисирдикиләр қиз-аялларға охшап қалиду...» йәни 16-айәттин башлап) техи әмәлгә ашурулмиған. Йәшаяниң дәвридикиләр үчүн, бу бешарәт уларниң Мисирға қошулушқа болмайдиғанлиғини билдүргән; бундақ қилиш Пәрвәрдигарға ишәнмәсликкә баравәр. Бешарәттә, улар Мисирға әмәс, бәлки Мисир өзлиригә беқинди болиду, дейилиду. Ахирда Худа Мисирлиқларни Исраиллар қорқидиған Асурийәликләр билән биллә Өзигә, шундақла Исраилға беқиндуриду.
 
 

19:4 «мән Мисирлиқларни рәһимсиз бир һөкүмранниң қолиға тапшуримән...» — мошу бешарәтни бәлким авал Ефиопийәлик Пианқи (миладийәдин илгәрки 715-жили), Асурийәлик Саргон (20-бапни көрүң), Асурийәлик Сәннахериб вә яки кейинки Парс падишалири Камбисис (миладийәдин илгәрки 525-жили), андин Атаксәрксис (ИИИ) «Оқус» қатарлиқлар (миладийәдин илгәрки 343-жили) тәрипидин әмәлгә ашурулған еди.

19:5 «сулар «деңиз»дин йоқайду» — мошу йәрдә «деңиз» Нил дәриясини көрситиду.

19:11 «Пирәвн» — Мисир падишалириниң дәвир-дәвиргичә ишләткән унвани. «Мән болсам... қедимки падишаларниң нәслидурмән!» — Мисирниң өрп-адәтлири бойичә, падишаниң мәслиһәтчилириниң һәммиси жуқури тәбиқилик яки падиша җәмәтидин болуши керәк еди.

19:13 «Мәмфис» — яки «Ноф». «Мисир қәбилилириниң «бүҗәк таш»лири» — бәлким Мисир җәмийитидики мөтивәрләрдур.

19:15 «Баш, қуйруқ, палма шехи, қомуш» — бәлким Мисир җәмийитидики һәр хил тәбиқидики адәмләрни билдүриду.

19:15 Йәш. 9:13

19:18 «Қанаанниң тили» — «Қанаан» Пәләстин, йәни Исраилниң зимини, һазирқи «Исраилийә»ни көрситиду. Шуңа улар ибраний тилини сөзлишиду.

19:18 Қан. 10:20; Йәр. 12:16

19:20 «Булар .. Пәрвәрдигарға һәм бәлгү һәм шаһит болиду; чүнки әзгүчиләр түпәйлидин улар Пәрвәрдигарға налә көтәргән болиду; у уларни әркинликкә чиқиридиған бир қутқузғучи һәм қоғдиғучини әвәтиду...» — (18-22-айәтләр) — Мошу айәтләрдики бешарәт бәлким ахирқи заманда әмәлгә ашурулиду. Бәзи алимлар бешарәтләр миладийәдин илгәрки 4-1-әсирләрдә «қисмән әмәлгә ашурулған» дәп қарайду. Шу заманларда Мисир нурғун Йәһудий мусапирларни қобул қилип, уларға Мисирниң чегарисиға йеқин җайда йеңи бир ибадәтханини қурушқа йол қойди вә һәтта уни қурушқа ярдәм бәрди. Миладийәдин кейин Мисирдики мәсиһий җамаәтләрму наһайити көп болған.

19:21 Мал. 1:11

19:23 «Шу күни Мисирдин Асурийәгә маңидиған, егиз көтирилгән түз йол ечилиду...» — мошу йол һелиһәм мәвҗут. Бирақ Исраил һәм Мисир вә Сурийәләр оттурисидики мунасивәт яхши болмиғачқа, йол узундин буян етиклик һаләттә турмақта.

19:25 «Хәлқим болған Мисирға, Өз қолумниң иҗади болған Асурийәгә вә Өз мирасим болған Исраилға бәхит яр болсун!» — пикримизчә мошу бешарәтниң (1-25-айәтләрниң) ахирқи қисми («шу күни Мисирдикиләр қиз-аялларға охшап қалиду...» йәни 16-айәттин башлап) техи әмәлгә ашурулмиған. Йәшаяниң дәвридикиләр үчүн, бу бешарәт уларниң Мисирға қошулушқа болмайдиғанлиғини билдүргән; бундақ қилиш Пәрвәрдигарға ишәнмәсликкә баравәр. Бешарәттә, улар Мисирға әмәс, бәлки Мисир өзлиригә беқинди болиду, дейилиду. Ахирда Худа Мисирлиқларни Исраиллар қорқидиған Асурийәликләр билән биллә Өзигә, шундақла Исраилға беқиндуриду.