6
Xeyr-saxawet heqqide
Hézi bolunglarki, xeyr-saxawetlik ishliringlarni bashqilarning aldida köz-köz qilmanglar. Bundaq qilsanglar, ershtiki Atanglarning in’amigha érishelmeysiler. «xeyr-saxawetlik ishliringlarni bashqilarning aldida köz-köz qilmanglar» — yaki «qilghan yaxshi ishliringlarni bashqilarning aldida köz-köz qilmanglar».
Shunga xeyr-saxawet qilghiningda, dawrang salma. Saxtipezlerla sinagoglarda we kochilarda ademlerning maxtishigha érishish üchün shundaq qilidu. Men silerge shuni berheq éytip qoyayki, ular közligen in’amigha érishken bolidu. «Shunga xeyr-saxawet qilghiningda, dawrang salma» — grék tilida «shunga xeyr-saxawet qilghiningda, öz aldingda kanay chalghuzma».   Rim. 12:8. Lékin sen, xeyr-saxawet qilghiningda ong qolungning néme qiliwatqinini sol qolung bilmisun. Shuning bilen xeyr-saxawiting yoshurun bolidu we yoshurun ishlarni körgüchi Atang sanga buni qayturidu. Luqa 14:14.
 
Dua heqqide
Luqa 11:2-4
Dua qilghan waqtingda, saxtipezlerdek bolma; chünki ular bashqilargha köz-köz qilish üchün sinagoglar yaki töt kocha éghizida turuwélip dua qilishqa amraqtur. Men silerge shuni berheq éytip qoyayki, ular közligen in’amigha érishken bolidu.
Lékin sen bolsang, dua qilghan waqtingda, ichkiri öyge kirip, ishikni yépip, yoshurun turghuchi Atanggha dua qilinglar; we yoshurun körgüchi Atang buni sanga qayturidu. 2Pad. 4:33; Ros. 10:4.
Dua-tilawet qilghanda, butperes yat elliklerdikidek quruq geplerni tekrarlawermenglar. Chünki ular dégenlirimiz köp bolsa Xuda tiliginimizni choqum ijabet qilidu, dep oylaydu. 1Pad. 18:28; Yesh. 1:15. Shunga, siler ularni dorimanglar. Chünki Atanglar silerning éhtiyajinglarni siler tilimestin burunla bilidu. Shuning üchün, mundaq dua qilinglar: —
 
«I asmanlarda turghuchi Atimiz,
Séning naming muqeddes dep ulughlan’ghay. Luqa 11:2.
10 Padishahliqing kelgey,
Iradeng ershte ada qilin’ghandek yer yüzidimu ada qilin’ghay.
11 Bügünki nénimizni bügün bizge bergeysen.
12 Bizge qerzdar bolghanlarni kechürginimizdek,
Senmu qerzlirimizni kechürgeysen. «Bizge qerzdar bolghanlarni kechürginimizdek, senmu qerzlirimizni kechürgeysen» — bu ayettiki «qerz» choqum gunahlarni öz ichige alidu. 14-ayetni körüng.
13 Bizni azdurulushlargha uchratquzmighaysen,
Belki bizni rezil bolghuchidin qutuldurghaysen». «..belki bizni rezil bolghuchidin qutuldurghaysen» — démek, Sheytandin qutquzush. Bashqa birxil terjimisi: «yamanliqtin», «rezilliktin». «..belki bizni rezil bolghuchidin qutuldurghaysen...» — bezi grékche nusxilarda bu ayetning axirigha kélip: «Chünki, padishahliq, hoquq we ulughluq Sanga mensup, amin» dégen ibariler qoshulghan.   Mat. 13:19.
 
14 Chünki siler bashqilarning gunah-sewenliklirini kechürsenglar, ershtiki Atanglarmu silerni kechüridu. Mar. 11:25; Kol. 3:13. 15 Biraq bashqilarning gunah-sewenliklirini kechürmisengler, ershtiki Atanglarmu gunah-sewenlikliringlarni kechürmeydu. Mat. 18:35; Yaq. 2:13.
 
Roza tutush heqqide
16 Roza tutqan waqtinglarda, saxtipezlerdek tatirangghu qiyapetke kiriwalmanglar. Ular roza tutqinini köz-köz qilish üchün chiraylirini solghun qiyapette körsitidu. Men silerge shuni berheq éytip qoyayki, ular közligen in’amigha érishken bolidu. Yesh. 58:3; Mat. 9:14; Mar. 2:18; Luqa 5:33. 17 Emdi sen, roza tutqiningda, chachliringni maylap, yüzüngni yuyup yür. 18 Shu chaghda, roza tutqining insanlargha emes, belki peqet yoshurun turghuchi Atangghila körünidu; we yoshurun körgüchi Atang uni sanga qayturidu.
 
Bayliq heqqide
Luqa 12:33-34; 11:34-36; 16:13
19 Yer yüzide özünglargha bayliqlarni toplimanglar. Chünki bu yerde ya küye yep kétidu, ya dat basidu yaki oghrilar tam téship oghrilap kétidu. Pend. 23:4; Ibr. 13:5; Yaq. 5:1. 20 Eksiche, ershte özünglargha bayliqlar toplanglar. U yerde küye yémeydu, dat basmaydu, oghrimu tam téship oghrilimaydu. Luqa 12:33; 1Tim. 6:19. 21 Chünki bayliqing qeyerde bolsa, qelbingmu shu yerde bolidu.
22 Tenning chirighi közdur. Shunga eger közüng sap bolsa, pütün wujudung yorutulidu. «eger közüng sap bolsa...» — grék tilida «sap» dégen sözning ikki menisi bar: (1) «bir, bölünmes, birleshken, saq»; (2) «séxiy». Démek, shundaq bolghanda «sap» dégen sözning toluq menisi «Közüng Xudaghila qarisa...» hemde «Sen özüng séxiy bolsang...» dégen bolidu.   Luqa 11:34. 23 Lékin eger közüng yaman bolsa pütün wujudung qarangghu bolidu. Eger wujudungdiki «yoruqluq» emeliyette qarangghuluq bolsa, u qarangghuluq némidégen qorqunchluq-he! «eger közüng yaman bolsa...» — «yaman» mushu yerde hem «rezil» hem «saq emes, ajiz, késel» dégen ikki menini bildüridu.
24 Héchkim birla waqitta ikki xojayinning qulluqida bolmaydu. Chünki u yaki buni yaman körüp, uni yaxshi köridu; yaki buninggha baghlinip, uninggha étibarsiz qaraydu. shuninggha oxshash, silerning hem Xudaning, hem mal-dunyaning qulluqida bolushunglar mumkin emes. «silerning hem Xudaning, hem mal-dunyaning qulluqida bolushunglar mumkin emes» — «mal-dunya» grék tilida «mammon» déyilidu.   Luqa 16:13.
25 Shunga men silerge shuni éytip qoyayki, hayatinglargha kéreklik yémek-ichmek yaki uchanglargha kiyidighan kiyim-kéchekning ghémini qilmanglar. Hayatliq ozuqtin, ten kiyim-kéchektin eziz emesmu? Zeb. 37:5; 55:22; Luqa 12:22; Fil. 4:6; 1Tim. 6:8; 1Pét. 5:7. 26 Asmandiki uchar-qanatlargha qaranglar! Ular térimaydu, ormaydu, ambarlargha yighmaydu, lékin ershtiki Atanglar ularnimu ozuqlanduridu. Siler ashu qushlardin köp eziz emesmu? Ayup 38:41; Zeb. 147:9. 27 Aranglarda qaysinglar ghem-qayghu bilen ömrünglarni birer saet uzartalaysiler? «... ömrünglarni birer saet uzartalaysiler?» — bashqa bir terjimisi: «....boyunggha birer ghérich qoshalamdu?».
28 Silerning kiyim-kéchekning ghémini qilishinglarning néme hajiti?! Daladiki néluperlerning qandaq ösidighanliqigha qarap béqinglar! Ular emgekmu qilmaydu, chaq égirmeydu; «Daladiki néluperler،،،» — yaki «Daladiki yawa gül-giyahlar...». 29 lékin silerge shuni éytayki, hetta Sulayman toluq shan-sherepte turghandimu uning kiyinishi niluperlerning bir gülichilikmu yoq idi. «hetta Sulayman toluq shan-sherepte turghandimu uning kiyinishi niluperlerning bir gülichilikmu yoq idi» — mushu yerde «Sulayman» ulugh padishah, Dawut padishahning oghli Sulaymanni körsitidu. 30 Emdi Xuda daladiki bügün échilsa, etisi qurup ochaqqa sélinidighan ashu gül-giyahlarni shunche bézigen yerde, silerni téximu kiyindürmesmu, ey ishenchi ajizlar! 31 Shunga «néme yeymiz», «néme ichimiz», «néme kiyimiz?» dep ghem qilmanglar. 32 Chünki yat eldikiler mana shundaq hemme nersige intilidu, emma ershtiki Atanglar silerning bu hemme nersilerge mohtajliqinglarni bilidu; «yat eldikiler mana shundaq hemme nersige intilidu...» — «yat eldikiler» Yehudiy emes butperesler bolup, tirik Xudani bilmeytti. Muxlislar Yehudiy bolghachqa, Xudaning küch-qudritige hemde Öz xelqidin xewer alidighanliqigha ishenchi bolushi kérek idi. 33 shundaq iken, hemmidin awwal Xudaning padishahliqi we heqqaniyliqigha intilinglar. U chaghda, bularning hemmisi silerge qoshulup nésip bolidu. 1Pad. 3:13; Zeb. 37:25; 55:22
34 Shuning üchün, etining ghémini qilmanglar. Etining ghémi etige qalsun. Her künning derdi shu kün’ge tushluq bolidu.
 
 

6:1 «xeyr-saxawetlik ishliringlarni bashqilarning aldida köz-köz qilmanglar» — yaki «qilghan yaxshi ishliringlarni bashqilarning aldida köz-köz qilmanglar».

6:2 «Shunga xeyr-saxawet qilghiningda, dawrang salma» — grék tilida «shunga xeyr-saxawet qilghiningda, öz aldingda kanay chalghuzma».

6:2 Rim. 12:8.

6:4 Luqa 14:14.

6:6 2Pad. 4:33; Ros. 10:4.

6:7 1Pad. 18:28; Yesh. 1:15.

6:9 Luqa 11:2.

6:12 «Bizge qerzdar bolghanlarni kechürginimizdek, senmu qerzlirimizni kechürgeysen» — bu ayettiki «qerz» choqum gunahlarni öz ichige alidu. 14-ayetni körüng.

6:13 «..belki bizni rezil bolghuchidin qutuldurghaysen» — démek, Sheytandin qutquzush. Bashqa birxil terjimisi: «yamanliqtin», «rezilliktin». «..belki bizni rezil bolghuchidin qutuldurghaysen...» — bezi grékche nusxilarda bu ayetning axirigha kélip: «Chünki, padishahliq, hoquq we ulughluq Sanga mensup, amin» dégen ibariler qoshulghan.

6:13 Mat. 13:19.

6:14 Mar. 11:25; Kol. 3:13.

6:15 Mat. 18:35; Yaq. 2:13.

6:16 Yesh. 58:3; Mat. 9:14; Mar. 2:18; Luqa 5:33.

6:19 Pend. 23:4; Ibr. 13:5; Yaq. 5:1.

6:20 Luqa 12:33; 1Tim. 6:19.

6:22 «eger közüng sap bolsa...» — grék tilida «sap» dégen sözning ikki menisi bar: (1) «bir, bölünmes, birleshken, saq»; (2) «séxiy». Démek, shundaq bolghanda «sap» dégen sözning toluq menisi «Közüng Xudaghila qarisa...» hemde «Sen özüng séxiy bolsang...» dégen bolidu.

6:22 Luqa 11:34.

6:23 «eger közüng yaman bolsa...» — «yaman» mushu yerde hem «rezil» hem «saq emes, ajiz, késel» dégen ikki menini bildüridu.

6:24 «silerning hem Xudaning, hem mal-dunyaning qulluqida bolushunglar mumkin emes» — «mal-dunya» grék tilida «mammon» déyilidu.

6:24 Luqa 16:13.

6:25 Zeb. 37:5; 55:22; Luqa 12:22; Fil. 4:6; 1Tim. 6:8; 1Pét. 5:7.

6:26 Ayup 38:41; Zeb. 147:9.

6:27 «... ömrünglarni birer saet uzartalaysiler?» — bashqa bir terjimisi: «....boyunggha birer ghérich qoshalamdu?».

6:28 «Daladiki néluperler،،،» — yaki «Daladiki yawa gül-giyahlar...».

6:29 «hetta Sulayman toluq shan-sherepte turghandimu uning kiyinishi niluperlerning bir gülichilikmu yoq idi» — mushu yerde «Sulayman» ulugh padishah, Dawut padishahning oghli Sulaymanni körsitidu.

6:32 «yat eldikiler mana shundaq hemme nersige intilidu...» — «yat eldikiler» Yehudiy emes butperesler bolup, tirik Xudani bilmeytti. Muxlislar Yehudiy bolghachqa, Xudaning küch-qudritige hemde Öz xelqidin xewer alidighanliqigha ishenchi bolushi kérek idi.

6:33 1Pad. 3:13; Zeb. 37:25; 55:22