26
Yǝrǝmiya «sahta pǝyƣǝmbǝr» dǝp xikayǝt ⱪilinidu
Yǝⱨuda padixaⱨi Yosiyaning oƣli Yǝⱨoakim tǝhtkǝ olturƣan mǝzgilning bexida xu sɵz Pǝrwǝrdigardin kelip mundaⱪ deyildi: —
Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Sǝn Pǝrwǝrdigarning ɵyining ⱨoylisida turup ibadǝt ⱪilix üqün Pǝrwǝrdigarning ɵyigǝ kirgǝn Yǝⱨudaning barliⱪ xǝⱨǝrliridikilǝrgǝ Mǝn sanga buyruƣan ⱨǝrbir sɵzlǝrni jakarliƣin; ǝynǝn eytⱪin! «Sǝn Pǝrwǝrdigarning ɵyining ⱨoylisida turup ... Yǝⱨudaning barliⱪ xǝⱨǝrliridikilǝrgǝ Mǝn sanga buyruƣan ⱨǝrbir sɵzlǝrni jakarliƣin; ǝynǝn eytⱪin! » — 26-babtiki hatirilǝr wǝ bexarǝt bǝlkim 7-babtimu hatirilǝngǝn, ibadǝthana iqidǝ bolƣan wǝⱪǝning tǝkrarlinixi boluxi mumkin. 3-6-ayǝtlǝr Yǝrǝmiyaning xu qaƣda ibadǝthanida bǝrgǝn bexaritining yǝküni. Muxu yǝrdiki tǝkrarlinixning mǝⱪsiti bolsa, hǝlⱪning bexarǝtkǝ bolƣan inkasini tǝkitlǝx üqündur. Ular bǝlkim anglap ⱪoyar, ⱨǝrbiri ɵz rǝzil yolidin yanar; xundaⱪ ⱪilsa, Mǝn ⱪilmixlirining rǝzilliki tüpǝylidin bexiƣa külpǝt qüxürmǝkqi bolƣan niyitimdin yanimǝn. Yǝr. 18:8 Sǝn ularƣa mundaⱪ degin: — «Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Manga ⱪulaⱪ salmay, Mǝn silǝrning aldinglarƣa ⱪoyƣan Tǝwrat-ⱪanunumda mangmisanglar, Mǝn tang sǝⱨǝrdǝ ornumdin turup ǝwǝtkǝn hizmǝtkarlirim bolƣan pǝyƣǝmbǝrlǝrning sɵzlirini anglimisanglar (silǝr ularƣa ⱨeq ⱪulaⱪ salmay kǝlgǝnsilǝr!), Yǝr. 7:13,25; 11:7; 25:3 undaⱪta, Mǝn Xiloⱨni ⱪandaⱪ ⱪilƣan bolsam, ǝmdi bu ɵynimu xuningƣa ohxax ⱪilimǝn, bu xǝⱨǝrni yǝr yüzidiki barliⱪ ǝllǝrgǝ lǝnǝt sɵzi ⱪilimǝn». «Mǝn Xiloⱨni ⱪandaⱪ ⱪilƣan bolsam, ǝmdi bu ɵynimu xuningƣa ohxax ⱪilimǝn» — Pǝrwǝrdigarning ibadǝt qediri ǝsli «Xiloⱨ» degǝn xǝⱨǝrdǝ tikilgǝn. Israilning Hudaƣa bolƣan wapasizliⱪi tüpǝylidin u wǝyran ⱪilinip, Hudaning «ǝⱨdǝ sanduⱪi» düxmǝn tǝripidin u yǝrdin bulap ketilixi bilǝn Xiloⱨ «Hudaning xan-xǝripi uningdin yoⱪap kǝtkǝn jay» dǝp atalƣan («1Sam.» 4-babni kɵrüng).   1Sam. 4:12; Zǝb. 78:60; Yǝr. 7:12,14
Xuning bilǝn kaⱨinlar, pǝyƣǝmbǝrlǝr wǝ barliⱪ hǝlⱪ Yǝrǝmiyaning bu sɵzlirini Pǝrwǝrdigarning ɵyidǝ jakarliƣanliⱪini anglidi.
Xundaⱪ boldiki, Yǝrǝmiya barliⱪ hǝlⱪⱪǝ Pǝrwǝrdigar uningƣa tapiliƣan bu sɵzlǝrning ⱨǝmmisini eytip bǝrgǝndin keyin, kaⱨinlar wǝ pǝyƣǝmbǝrlǝr wǝ barliⱪ hǝlⱪ uni tutuwelip: «Sǝn qoⱪum ɵlüxüng kerǝk! Sǝn nemixⱪa Pǝrwǝrdigarning namida bexarǝt berip: «Bu ɵy Xiloⱨdǝk bolidu, bu xǝⱨǝr harabǝ, adǝmzatsiz bolidu!» — deding?» — dedi.
Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigarning ɵyidiki barliⱪ hǝlⱪ Yǝrǝmiyaƣa doⱪ ⱪilip uni oriwelixti. 10 Yǝⱨuda ǝmirliri bu ixlarni anglidi; ular padixaⱨliⱪ ordisidin qiⱪip Pǝrwǝrdigarning ɵyigǝ kirdi, Pǝrwǝrdigarning ɵyidiki «Yengi dǝrwaza»da sotⱪa olturdi. 11 Kaⱨinlar wǝ pǝyƣǝmbǝrlǝr ǝmirlǝrgǝ wǝ hǝlⱪⱪǝ sɵzlǝp: «Bu adǝm ɵlümgǝ layiⱪ, qünki silǝr ɵz ⱪulaⱪliringlar bilǝn angliƣandǝk u muxu xǝⱨǝrni ǝyiblǝp bexarǝt bǝrdi» — dedi.
12 Andin Yǝrǝmiya barliⱪ ǝmirlǝrgǝ wǝ barliⱪ hǝlⱪⱪǝ sɵzlǝp mundaⱪ dedi: — «Pǝrwǝrdigar meni bu ɵyni ǝyiblǝp, bu xǝⱨǝrni ǝyiblǝp, silǝr angliƣan bu barliⱪ sɵzlǝr bilǝn bexarǝt berixkǝ ǝwǝtkǝn. 13 Ⱨazir yolliringlarni wǝ ⱪilmixinglarni tüzitinglar, Pǝrwǝrdigar Hudayinglarning awazini anglanglar! Xundaⱪ bolƣanda, Pǝrwǝrdigar silǝrgǝ jakarliƣan külpǝttin yanidu. Yǝr. 7:3 14 Lekin mǝn bolsam, mana, ⱪolliringlardimǝn; manga kɵzünglǝrgǝ nemǝ yahxi wǝ durus kɵrülsǝ xundaⱪ ⱪilinglar; 15 pǝⱪǝt xuni bilip ⱪoyunglarki, meni ɵltürüwǝtsǝnglǝr gunaⱨsiz ⱪanning jazasini ɵz bexinglarƣa, bu xǝⱨǝrgǝ wǝ uningda turuwatⱪanlarning bexiƣa qüxürisilǝr; qünki deginim ⱨǝⱪ, Pǝrwǝrdigar ⱨǝⱪiⱪǝtǝn bu sɵzlǝrning ⱨǝmmisini ⱪulaⱪliringlarƣa deyixkǝ meni ǝwǝtkǝn».
16 Əmirlǝr wǝ barliⱪ hǝlⱪ kaⱨinlarƣa wǝ pǝyƣǝmbǝrlǝrgǝ: «Bu adǝm ɵlümgǝ layiⱪ ǝmǝs; qünki u Pǝrwǝrdigar Hudayimizning namida bizgǝ sɵzlidi» — dedi. 17 Andin zemindiki bǝzi aⱪsaⱪallar ornidin turup hǝlⱪ kengixigǝ mundaⱪ dedi: —
18 «Morǝxǝtlik Mikaⱨ Yǝⱨuda padixaⱨi Ⱨǝzǝkiyaning künliridǝ barliⱪ Yǝⱨuda hǝlⱪigǝ bexarǝt berip: —
«Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —
Zion teƣi etizdǝk aƣdurulidu,
Yerusalem dɵng-tɵpilǝr bolup ⱪalidu,
«Ɵy jaylaxⱪan taƣ» bolsa,
Ormanliⱪning otturisidiki yuⱪiri jaylarla bolidu, halas» — degǝnidi. «Morǝxǝtlik Mikaⱨ» — Mikaⱨ pǝyƣǝmbǝrning yurti «Morǝxǝt» idi («Mik.» 1:1). ««Ɵy jaylaxⱪan taƣ» bolsa, ..» — Mikaⱨ «muⱪǝddǝs ɵy» yaki «ibadǝthana» demǝydu — ularning gunaⱨliri tüpǝylidin u pǝⱪǝt addiy bir «ɵy» bolup ⱪalƣan.
Bu bexarǝt Ⱨǝzǝkiya padixaⱨni bǝlkim qongⱪur tǝsirlǝndürgǝn. 100 yildin keyin bu aⱪsaⱪallar bexarǝtning Ⱨǝzǝkiyaƣa bolƣan tǝsirini tilƣa elip, padixaⱨi Yǝⱨoakimƣa tǝsir yǝtküzmǝkqi bolup, bexarǝtni nǝⱪil kǝltüridu. ««Ɵy jaylaxⱪan taƣ» bolsa, ormanliⱪning otturisidiki yuⱪiri jaylarla bolidu» — «Mik.» 3:12. «Yuⱪiri jaylar» degini kinayilik, ⱨǝjwiy gǝptur. Qünki Yǝⱨudadikilǝr ⱨǝrdaim «yuⱪiri jaylar»da buthanilarni selip xu yǝrlǝrdǝ butlarƣa qoⱪunƣan. Lekin xu qaƣlarda Yerusalem butⱪa qoⱪunƣan jaydǝk «ⱨaram» bolup ⱪalidu, ⱨǝmdǝ ormanliⱪning kixilǝrning kɵzigǝ azpaz qeliⱪidiƣan bir ⱪismidin ibarǝt bolidu, halas!
   Mik. 1:1; 3:12
19 Yǝⱨuda padixaⱨi Ⱨǝzǝkiya wǝ barliⱪ Yǝⱨuda hǝlⱪi Mikaⱨni ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilƣanmu? Ⱨǝzǝkiya Pǝrwǝrdigardin ⱪorⱪup, Pǝrwǝrdigardin ɵtüngǝn ǝmǝsmu? Wǝ Pǝrwǝrdigar ularƣa ⱪilmaⱪqi bolup jakarliƣan külpǝttin yanƣan ǝmǝsmu? Biz bu yoldin yanmisaⱪ ɵz jenimiz üstigǝ zor bir külpǝtni qüxürgǝn bolmamdimiz?».
20 (Pǝrwǝrdigarning namida Yǝrǝmiyaning barliⱪ degǝnliridǝk bu xǝⱨǝrni wǝ bu zeminni ǝyiblǝp bexarǝt bǝrgǝn, Kiriat-Yearimliⱪ Xǝmayaning oƣli Uriya isimlik yǝnǝ bir adǝm bar idi. 21 Padixaⱨ Yǝⱨoakim wǝ barliⱪ palwanliri, barliⱪ ǝmirliri uning sɵzlirini angliƣanda, padixaⱨ uni ɵltürüxkǝ intilgǝn; lekin Uriya buni angliƣanda ⱪorⱪup, Misirƣa ⱪaqti. 22 Lekin Yǝⱨoakim qaparmǝnlǝrni, yǝni Akborning oƣli Əlnatan wǝ baxⱪilarni Misirƣa ǝwǝtkǝn; 23 ular Uriyani Misirdin elip qiⱪip padixaⱨ Yǝⱨoakimning aldiƣa aparƣan; u uni ⱪiliqlap, jǝsitini puⱪralarning gɵrlükigǝ taxliwǝtkǝn.) «ular Uriyani Misirdin elip qiⱪip padixaⱨ Yǝⱨoakimning aldiƣa aparƣan; u uni ⱪiliqlap, jǝsitini puⱪralarning gɵrlükigǝ taxliwǝtkǝn» — bu wǝⱪǝ bǝlkim Yǝrǝmiyaning sɵzliridin keyin yüz bǝrgǝn. Lekin uning tǝpsilatlirini muxu yǝrdǝ (20-23-ayǝttiki tirnaⱪ iqigǝ) kirgüzüxtiki mǝⱪsǝt, Yǝrǝmiya uqriƣan hǝwp-hǝtǝrni kɵrünǝrlik ⱪilip kɵrsitixtin ibarǝt. 24 — Ⱨalbuki, xu qaƣda Xafanning oƣli Aⱨikam ularning Yǝrǝmiyani ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilip hǝlⱪning ⱪoliƣa tapxurmasliⱪi üqün, uni ⱪollidi.
 
 

26:2 «Sǝn Pǝrwǝrdigarning ɵyining ⱨoylisida turup ... Yǝⱨudaning barliⱪ xǝⱨǝrliridikilǝrgǝ Mǝn sanga buyruƣan ⱨǝrbir sɵzlǝrni jakarliƣin; ǝynǝn eytⱪin! » — 26-babtiki hatirilǝr wǝ bexarǝt bǝlkim 7-babtimu hatirilǝngǝn, ibadǝthana iqidǝ bolƣan wǝⱪǝning tǝkrarlinixi boluxi mumkin. 3-6-ayǝtlǝr Yǝrǝmiyaning xu qaƣda ibadǝthanida bǝrgǝn bexaritining yǝküni. Muxu yǝrdiki tǝkrarlinixning mǝⱪsiti bolsa, hǝlⱪning bexarǝtkǝ bolƣan inkasini tǝkitlǝx üqündur.

26:3 Yǝr. 18:8

26:5 Yǝr. 7:13,25; 11:7; 25:3

26:6 «Mǝn Xiloⱨni ⱪandaⱪ ⱪilƣan bolsam, ǝmdi bu ɵynimu xuningƣa ohxax ⱪilimǝn» — Pǝrwǝrdigarning ibadǝt qediri ǝsli «Xiloⱨ» degǝn xǝⱨǝrdǝ tikilgǝn. Israilning Hudaƣa bolƣan wapasizliⱪi tüpǝylidin u wǝyran ⱪilinip, Hudaning «ǝⱨdǝ sanduⱪi» düxmǝn tǝripidin u yǝrdin bulap ketilixi bilǝn Xiloⱨ «Hudaning xan-xǝripi uningdin yoⱪap kǝtkǝn jay» dǝp atalƣan («1Sam.» 4-babni kɵrüng).

26:6 1Sam. 4:12; Zǝb. 78:60; Yǝr. 7:12,14

26:13 Yǝr. 7:3

26:18 «Morǝxǝtlik Mikaⱨ» — Mikaⱨ pǝyƣǝmbǝrning yurti «Morǝxǝt» idi («Mik.» 1:1). ««Ɵy jaylaxⱪan taƣ» bolsa, ..» — Mikaⱨ «muⱪǝddǝs ɵy» yaki «ibadǝthana» demǝydu — ularning gunaⱨliri tüpǝylidin u pǝⱪǝt addiy bir «ɵy» bolup ⱪalƣan. Bu bexarǝt Ⱨǝzǝkiya padixaⱨni bǝlkim qongⱪur tǝsirlǝndürgǝn. 100 yildin keyin bu aⱪsaⱪallar bexarǝtning Ⱨǝzǝkiyaƣa bolƣan tǝsirini tilƣa elip, padixaⱨi Yǝⱨoakimƣa tǝsir yǝtküzmǝkqi bolup, bexarǝtni nǝⱪil kǝltüridu. ««Ɵy jaylaxⱪan taƣ» bolsa, ormanliⱪning otturisidiki yuⱪiri jaylarla bolidu» — «Mik.» 3:12. «Yuⱪiri jaylar» degini kinayilik, ⱨǝjwiy gǝptur. Qünki Yǝⱨudadikilǝr ⱨǝrdaim «yuⱪiri jaylar»da buthanilarni selip xu yǝrlǝrdǝ butlarƣa qoⱪunƣan. Lekin xu qaƣlarda Yerusalem butⱪa qoⱪunƣan jaydǝk «ⱨaram» bolup ⱪalidu, ⱨǝmdǝ ormanliⱪning kixilǝrning kɵzigǝ azpaz qeliⱪidiƣan bir ⱪismidin ibarǝt bolidu, halas!

26:18 Mik. 1:1; 3:12

26:23 «ular Uriyani Misirdin elip qiⱪip padixaⱨ Yǝⱨoakimning aldiƣa aparƣan; u uni ⱪiliqlap, jǝsitini puⱪralarning gɵrlükigǝ taxliwǝtkǝn» — bu wǝⱪǝ bǝlkim Yǝrǝmiyaning sɵzliridin keyin yüz bǝrgǝn. Lekin uning tǝpsilatlirini muxu yǝrdǝ (20-23-ayǝttiki tirnaⱪ iqigǝ) kirgüzüxtiki mǝⱪsǝt, Yǝrǝmiya uqriƣan hǝwp-hǝtǝrni kɵrünǝrlik ⱪilip kɵrsitixtin ibarǝt.