Hebelu
Kulikuli ye lau Hebelu tamowaidiyao udiyedi
Buka ta hededehemasalahana
Teina leta ta ye lau Yesu Keliso tausunumaena udiyedi, kaiteyadi siya Hebelu tamowaidi, o ta wane, kaiteyadi kadi mumuga ede Abelahama. Hinage ta hedede ede siya Dius tamowaidi.
Na leta ta tauhaina wa, siya nuwana Italiya unai taumiya. Teina tausonoga yodi kaimasi, matawuwuna Italiya unai taulaoma yodi lautoki ye kulilae leta ta tauhaina ne udiyedi (Hebelu 13:24).
Leta ta taukulina meta hesana nige ye kulihemasalaha, unai nige kabina ta kata iya kaiteya. Bagubagunana tausibasiba gwaudi yodi nuwatu bena Paulo leta ta taukulina ede, matawuwuna Timoti wasana ye hededegabaei (Hebelu 13:23). Iyamo mulinawai tausibasiba hekadiyo yodi nuwatu udoi. Na ye masalahakalili meta leta taukulina wa, iya Dius tamowaidiyao yodi tabaꞌohu kabikabidiyao kabidi ye katakalili (Hebelu 8:3-5, 9:1—10:18), unai iya nuwana Dius tamowaina hesau. Huyana leta ta ye kuli meta Yelusalema unai Numa Tabuna wa sola ma totolona. Loma yodi tauꞌiyala Numa Tabuna se heyababa bolimai 70 ad unai.
Leta ta kaniyona ede Dius tamowaidiyao Yesu tausunumaeina bena tabu se uyoꞌuyo yodi tabaꞌohu beyabeyana unai na laugagayo yo kabikabi Yaubada ye moseidi Mose unai na ye laoma Dius tamowaidiyao udiyedi meta tabu se miyawataniꞌuyoidi. Huyana leta ta se hai meta ekalesiya hekamkamna lakilakina se hekalo, ede hekadiyo se hetubu se nuwabasabasa na Yesu Keliso bena se kitagabaei (Hebelu 6:11-12, 12:1-3).
Leta ta taukulina Dius tamowaidi siya Yesu tausunumaeina wa ye henuwaisinidi meta Keliso iya ede Yaubada Natuna. Yesu ye saekalili, na kabo anelu, Mose yo peloweta hekadiyo (Hebelu 1:5—4:14). Yo iya yoda taukaitalasam saesaena, na yona kabihemauli hesabada wa ye saekalili na kabo Aloni yo taukaitalasam maudoidi yodi kabikabi wa (Hebelu 9:23—10:18). Yesu iya talam hauhauna tauhaiyamana. Na talam ne ye saekalili na kabo talam bagubagunana (Hebelu 4:14—5:10) yo iya yoda tauhedehedede Yaubada matanawai doha Dius yodi taukaitalasam saesaedi (Hebelu 7:1—8:13). Leta ta hinage ye hekatada meta sunuma iya ginauli saesaekalilina (Hebelu 11:1—12:29).
Buka ta hedehededena lakilakidi
• Keliso meta Yaubada yona tauhedehedede na iya ede Yaubada Natuna 1:1-3
• Keliso ye saekalili na kabo anelu 1:4—2:18
• Keliso ye saekalili na kabo Mose 3:1—4:13
• Keliso ye saekalili na kabo Aloni yo taukaitalasam maudoidi 4:14—7:28
• Keliso yona kaitalasam ye saekalili na kabo kaitalasam hekadiyo 8:1—10:39
• Hededehebayao ye lau Keliso tausunumaena udiyedi 11:1—12:29
• Hededehebayao gehegehena 13:1-25
1
Yaubada Natuna Yesu iya ye saekalili
1 Huya bagubagunana unai Yaubada hedehedede ye moseidi peloweta udiyedi huya udoiꞌudoi udiyedi yo laulau udoiꞌudoi udiyedi, na kabo se hededegabaedi kada mumugao udiyedi. 2 Na teina huya mulimulitana ta unai Yaubada yona hedehedede ye mosei Natuna unai, na iya ye hededelaoma kalidawai. Natuna iya ede Yaubada maiyana tanoubu maudoina ta se hetubu wa,** Tanoubu maudoina ta se hetubu: Yowane 1:1-3 unai Yowane ye hededehemasalaha idohagi Yaubada tanoubu ta ye hetubu. yo Yaubada iya ye kaisunuwai kabo ginauli maudoidi ye mosehekawadi unai. 3 Natuna Tamana yona didiga yo hinage kana kao dudulaina ye hemasalahadi kalidawai yo ginauli maudoidi ye hebayaodi yona hedehedede gigibwalina unai, to bena se miyahai. Baꞌaya kabaheꞌaꞌana ye ginauli, na mulinawai kabo ye tulidobi Wasawasa Saesaena nimatutunaena galewa unai.
Yesu ye saekalili na kabo anelu
4 Teina unai ye masalaha meta Natuna ye saekalili na kabo anelu, yo hinage gonogonowana doha iya hesana ye saekalili na kabo anelu hesadiyao.
5 Matawuwuna Yaubada nige ye hededelau anelu hesau unai ye wane,
“Kowa yau natugu,
mayadai ta unai ya hemala tamam.” (Same 2:7)
o hinage,
“Yau kabo tamana na iya kabo natugu.” (2 Samuwela 7:14)
6 Yo huyana Yaubada Natuna taubaguna** Yaubada Natuna taubaguna: Kalina Giliki unai taubaguna kaniyona ede, ye saekalili, o, hekahekasisina. Gonogonowana doha, Dius tamowaidiyao taubaguna se kita meta iya ye saekalili na kabo yona gologolowao. ye hetamaliyama tanoubu ta unai, iya hedehededena ye hedehededei ye wane,
“Yaubada yona anelu maudoidi taba se kaihelahui.” (Dutelonomi 32:43)
7 Yona anelu hedehedededi ye wane,
“Yona anelu ye ginaulidi [yodi sagena] doha yaumai,** Yaumai yo yaluyaluwa lausoisoi 14 unai meta hedehedede kesega kalina Giliki unai. Unai lausoisoi ta hinage gonowana ta bui, Anelu ye ginaulidi ede siya yaluyaluwa.
yo yona heyayai tauhaidi [yodi gigibwali] doha kaiwa pulupululuna.” (Same 104:4)
8 Na Yaubada ye hededelau Natuna unai ye wane,
“Yaubada, yom kabatuli kabo ye miya nige kana siga,
yo yom basileiya ne kabo laulaududulai unai ku tanuwagai.
9 Kowa laulau dudulaina ku henuwa na laulau yabayababadi ku subudi.
Unai Yaubada, iya yom Yaubada, ye heyausigo gwauyala yausina unai.
Teina unai ye kitahesaego kam kahao maudoidi luwadiwai.” (Same 45:6-7)
10 Hinage [ye hededelau Natuna unai ye wane],
“Guiyau, huya bagubagunana unai kowa tanoubu wuwuna ku tole
yo hinage galewa meta nimam ginaulina. (Same 8:6, Sakaliya 12:1)
11 Siya kabo se tauwadam, na kowa ku miyahai.
Kabo se beyabeya doha kaleko beyabeyana.
12 Kabo ku nokudi doha kaleko,
yo doha luwuluwu beyabeyana kabo ku haigabaedi na hauhaudi ku toledi.
Na kam kao gonogonowana mo
yo yom bolimai taba nige kadi siga.” (Same 102:25-27)
13 Yo Yaubada nige anelu hesau unai ye hededelau ye wane,
“Nimatutugu ta unai ku tuli,
kana siga kam waiunu ya toledi kaem kabatoledi.” (Same 110:1)
14 Na anelu meta siya yaluyaluwa yo heyayai tauhaina mo, na Yaubada ye hetahetamalidi bena mauli tauhaidi se saguidi.
**1:2: Tanoubu maudoina ta se hetubu: Yowane 1:1-3 unai Yowane ye hededehemasalaha idohagi Yaubada tanoubu ta ye hetubu.
**1:6: Yaubada Natuna taubaguna: Kalina Giliki unai taubaguna kaniyona ede, ye saekalili, o, hekahekasisina. Gonogonowana doha, Dius tamowaidiyao taubaguna se kita meta iya ye saekalili na kabo yona gologolowao.
**1:7: Yaumai yo yaluyaluwa lausoisoi 14 unai meta hedehedede kesega kalina Giliki unai. Unai lausoisoi ta hinage gonowana ta bui, Anelu ye ginaulidi ede siya yaluyaluwa.